İran, ABD yaptırımlarını etkisiz hale getirmek için Nikaragua’ya yardım edecek

Tahran’da bir çarşı. İran halkı ülkeye yönelik ekonomik yaptırımlardan olumsuz etkileniyor (Reuters)
Tahran’da bir çarşı. İran halkı ülkeye yönelik ekonomik yaptırımlardan olumsuz etkileniyor (Reuters)
TT

İran, ABD yaptırımlarını etkisiz hale getirmek için Nikaragua’ya yardım edecek

Tahran’da bir çarşı. İran halkı ülkeye yönelik ekonomik yaptırımlardan olumsuz etkileniyor (Reuters)
Tahran’da bir çarşı. İran halkı ülkeye yönelik ekonomik yaptırımlardan olumsuz etkileniyor (Reuters)

İran Nikaragua’ya, ABD ve Avrupa “yaptırımlarının ve ihlallerinin etkilerini ortadan kaldırmak” amacıyla yakıt yardımı, petrol arama çalışmalarına katılma ve rafineri yatırımı yapma imkanını inceleme sözü verdi.
AFP’nin haberine göre, İran hükümet heyetinin Nikaragua ziyaretinin sona ermesinin ardından açıklamalarda bulunan İran Petrol Bakanı Cevad Uci, “Nikaragua'ya yakıt teslimatını sağlamak için elimizden geleni yapacağız” dedi.
Nikaragua, ekonomik ve sosyal kriz yaşayan müttefiki Venezuela'dan yakıt ithal ediyor. Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ile birlikte akaryakıt fiyatlarının artması, ABD yaptırımları çerçevesinde bu ülkedeki durumu daha da kötüleştirdi ve bazı işlemlerini zorlaştırdı.
Nikaragua Devlet Başkanı Daniel Ortega, İran heyetinin ziyareti sırasında, "petrokimya ve petrol projeleri" önerisinin yanı sıra rafinerilerin geliştirilmesi ve modernizasyonu, petrol ve gaz sahalarındaki üretimin geliştirilmesi ve "önemli petrol konularının" ele alındığını söyledi.
İki hükümet, petrol borsalarının geliştirilmesi için bir anlaşma ve değeri belirtilmeyen petrol türevi ürünler elde etmek için bir sözleşme imzaladı. İranlı bakan, projelerin Ortega hükümeti tarafından 2007 yılında başlatılan Venezuela’ya yatırımını öngören “Bolivar’ın Yüce Rüyası” sanayi kompleksine ait bir rafineri yatırımını içerdiğini fakat Karakas'ın karşı karşıya olduğu ekonomik sıkıntılar nedeniyle projelerin yarım kaldığını ifade etti.
Uci, bu projenin “İran, Nikaragua ve Venezuela arasında ortak bir yatırım” yoluyla sürdürülmesini ümit ettiğini belirtti. Nikaragua hükümeti, kompleksin içinde 432 milyon dolarlık bir yatırımla tamamlanan bir akaryakıt depolama ve dağıtım tesisi bulunduğunu açıkladı. Projenin ikinci etabında ise 3,6 milyar doların üzerinde yatırım gerektiren bir rafineri inşası yer alıyor.
İranlı Bakan, Ortega’nın karşı karşıya olduğu ABD ve Avrupa Birliği (AB) gibi “güçlerin” yaptırımlarını ve ihlallerini eleştirdi. Yolsuzluk ve insan hakları ihlalleri suçlamalarının ardından gelen bu yaptırımlar, Nikaragua Devlet Başkanı’nı ve çevresindeki onlarca devlet yetkilisini hedef alıyor. Washington ve Brüksel, Ortega’nın dördüncü dönem devlet başkanlığını kazandığı Kasım 2021 seçimlerinden önce tutuklanan 7 devlet başkanı adayının da aralarında bulundu 40’tan fazla muhalif ismin serbest bırakılmasını talep ediyor. Venezuela'dan Nikaragua'ya geçen Uci, “İhlallerin ve yaptırımların etkilerini birlikte etkisiz hale getirebiliriz” dedi.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre, Venezuela ve İran arasındaki ilişkiler, Washington'ın iki ülkeden petrol ihracatı ve bu ülkelerdeki bazı hükümet yetkililerine yaptırımlar uygulamasının ardından güçlendi.



İsrail, İran'ın nükleer tesislerine "sınırlı" bir saldırı başlatmayı düşünüyor

Tahran'ın yaklaşık 322 kilometre (200 mil) güneyinde yer alan Natanz'daki uranyum zenginleştirme tesisinin genel görünümü (Reuters)
Tahran'ın yaklaşık 322 kilometre (200 mil) güneyinde yer alan Natanz'daki uranyum zenginleştirme tesisinin genel görünümü (Reuters)
TT

İsrail, İran'ın nükleer tesislerine "sınırlı" bir saldırı başlatmayı düşünüyor

Tahran'ın yaklaşık 322 kilometre (200 mil) güneyinde yer alan Natanz'daki uranyum zenginleştirme tesisinin genel görünümü (Reuters)
Tahran'ın yaklaşık 322 kilometre (200 mil) güneyinde yer alan Natanz'daki uranyum zenginleştirme tesisinin genel görünümü (Reuters)

İsrailli bir yetkili ve konu hakkında bilgi sahibi iki kaynağın Reuters'a verdiği bilgiye göre, ABD Başkanı Donald Trump'ın İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'ya ABD'nin şu anda böyle bir hamleyi desteklemeye hazır olmadığını söylemesine rağmen, İsrail önümüzdeki aylarda İran'ın nükleer tesislerine yönelik bir saldırıyı göz ardı etmiyor.

İsrailli yetkililer Tahran'ın nükleer silah edinmesini engelleme sözü verirken, Netanyahu da İran'la yapılacak her türlü müzakerenin nükleer programın tamamen ortadan kaldırılmasıyla sonuçlanması gerektiğinde ısrar ediyor.

ABD ve İran arasındaki nükleer ön görüşmelerin ikinci turu, geçen hafta Muskat'ta yapılan ilk turun ardından bugün Roma'da gerçekleştirilecek.

İsrail geçtiğimiz aylarda ABD Başkanı Donald Trump yönetimine İran tesislerine saldırmak için bir dizi seçenek sundu ve bunlardan bazılarının ilkbahar sonu ile yaz aylarında yapılması planlanıyor.

Kaynaklara göre bu planlar, Tahran'ın nükleer programını silah haline getirme kabiliyetini aylarca, bir yıl veya daha uzun süre sekteye uğratabilecek. Operasyon, yoğunluğu değişen hava saldırıları ve komando operasyonlarının bir karışımını içeriyor.

New York Times çarşamba günü, Trump'ın bu ayın başlarında Beyaz Saray'da İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile yaptığı görüşmede, Washington'un Tahran ile diplomatik görüşmelere öncelik vermek istediğini ve kısa vadede İran'ın nükleer tesislerine yönelik bir saldırıyı desteklemeye hazır olmadığını söylediğini aktardı.

Ancak İsrailli yetkililer, ordularının İran'a daha az ABD desteği gerektirecek sınırlı bir saldırı düzenleyebileceğine inandıklarını ifade ettiler. Şarku’l Avsat’ın Reuters'ten aktardığına göre bu saldırı İsrail'in başlangıçta önerdiğinden çok daha küçük çaplı olacak.

Özellikle nükleer anlaşmayla ilgili görüşmeler başlarken İsrail'in böyle bir saldırıyı gerçekleştirip gerçekleştirmeyeceği ya da ne zaman gerçekleştireceği belirsiz.

 İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi (AP)İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi (AP)

Bu hamlenin Trump'ı yabancılaştırması ve ABD'nin İsrail'e verdiği daha geniş desteği tehlikeye atması muhtemeldir.

Biden yönetiminden iki eski üst düzey yetkili Reuters'a yaptıkları açıklamada, planların bazı bölümlerinin geçen yıl Biden yönetimine sunulduğunu söyledi. Planların neredeyse tamamı doğrudan askeri müdahale ya da istihbarat paylaşımı yoluyla ABD'nin önemli ölçüde desteğini gerektiriyordu. İsrail ayrıca Washington'dan İran'ın misilleme yapması halinde, İsrail'in kendisini savunmasına yardım etmesini istedi.

Yorum talebine yanıt olarak ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Reuters'e Trump'ın perşembe günü gazetecilere İsrail'i bir saldırı başlatmaktan caydırmadığını, ancak Tahran'a karşı askeri eylemi desteklemek için “acele etmediğini” söylediği yorumlarına atıfta bulundu.

Trump şöyle dedi: “Bence İran'ın büyük bir ülke olma ve ölüm olmadan mutlu yaşama şansı var. Bu benim ilk tercihim. Eğer ikinci bir seçenek varsa, bunun İran için çok kötü olacağını ve İran'ın diyalog istediğini düşünüyorum” dedi.

Üst düzey bir İsrailli yetkili Reuters'a yaptığı açıklamada, İran'ın vurulması konusunda henüz bir karar alınmadığını belirtti.

İranlı üst düzey bir güvenlik yetkilisi, Tahran'ın İsrail'in planlarından haberdar olduğunu ve herhangi bir saldırının “İran'dan sert ve kararlı bir yanıt” alacağını söyledi.

ABD'ni başkanı Donald Trump (Reuters)ABD'ni başkanı Donald Trump (Reuters)

Yetkili Reuters'a yaptığı açıklamada, “Güvenilir kaynaklardan İsrail'in İran'ın nükleer tesislerine büyük bir saldırı planladığına dair istihbarat aldık. Bu, İran'ın nükleer programı konusunda devam eden diplomatik çabalardan duyulan memnuniyetsizlikten ve Netanyahu'nun siyasi hayatta kalma aracı olarak çatışmaya duyduğu ihtiyaçtan kaynaklanıyor” değerlendirmesinde bulundu.

İran ve ABD arasında Tahran'ın nükleer hedefleri konusunda on yıllardır süren anlaşmazlığı çözmek üzere yürütülen görüşmelerin ikinci turu bugün Roma'da başlıyor.

Bazı İranlı yetkililerin yaptırımların yakında kaldırılabileceği yönündeki spekülasyonlarının ardından Tahran, anlaşmaya hızlı bir şekilde varılabileceği yönündeki beklentileri en aza indirmeye çalışıyor. İran Lideri Ali Hamaney geçen hafta yaptığı açıklamada “ne aşırı iyimser ne de aşırı kötümser” olduğunu söyledi.

ABD yönetimi İran'ın nükleer sorununu çözmenin en iyi yolu konusunda ikiye bölünmüşken, son birkaç gündür müzakerelere yeniden başlama şansını araştırmak üzere Arap ve uluslararası başkentlere diplomatik seferler düzenleniyor.

Tahran ve Washington arasındaki nükleer görüşmelerin ikinci turunun arifesinde İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi dün yaptığı açıklamada, ABD'nin niyetleri konusunda “ciddi şüpheleri” olduğunu söyledi.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) Direktörü Rafael Grossi, ABD ve İran'ın yeni bir nükleer anlaşmaya varmak için çok az zamanı olduğunu vurgularken, İran Dışişleri Bakanlığı ajansın devam eden görüşmelere katılması önerisini “henüz çok erken olduğu için” reddetti.

Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Genel Müdürü Rafael Grossi Tahran'daki görüşme öncesinde (AP)Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Genel Müdürü Rafael Grossi Tahran'daki görüşme öncesinde (AP)

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) İran'ın uranyumu yüzde 60 gibi yüksek bir oranda zenginleştiren nükleer silah sahibi olmayan tek ülke olduğunu ve bu oranın nükleer silah yapmak için gereken yüzde 90'a yakın olduğunu bildirirken, İran'ın büyük miktarlarda bölünebilir madde stoklamaya devam ettiğine dikkat çekiyor.