Irak’ta Sadr Hareketi’nin silahlı kanadı Seraya es-Selam’ın komutanı uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü

Zikar vilayetinde hakkında yakalama kararı bulunan bir kişi el bombasını patlatarak kendisini öldürdü.

Bağdat’ın bir sokağında görülen Irak askeri (EPA)
Bağdat’ın bir sokağında görülen Irak askeri (EPA)
TT

Irak’ta Sadr Hareketi’nin silahlı kanadı Seraya es-Selam’ın komutanı uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü

Bağdat’ın bir sokağında görülen Irak askeri (EPA)
Bağdat’ın bir sokağında görülen Irak askeri (EPA)

Irak’ın güneyindeki Meysan vilayetinin kent merkezi Amara’da Sadr Hareketi’nin askeri kanadı Seraya es-Selam komutanı Abbas Dinar eş-Şuveyli’nin kimliği belirlenemeyen kişilerce düzenlenen silahlı saldırıda öldürüldüğü bildirildi. Meysan Operasyonlar Komutanı Tümgeneral Muhammed ez-Zubeydi saldırının gerçekleştiği bölgenin sorumlu komutan, personel ve askerleri hakkında soruşturma başlatılması talimatı verdi.
Sadr Hareketi yöneticilerinden Ali Davay’ın 10 yıldan uzun bir süredir Meysan Valiliği görevinde bulunduğu dikkate alındığında, Sadr Hareketi’nin vilayetin büyük bir bölümünde etkili olduğu söylenebilir. Resmi makamlar saldırının sebebi veya failleri hakkında herhangi bir detay açıklamadı. Bazı kaynaklar Zubeydi’nin uğradığı suikast ile 2019 yılında Asaib Ehlil Hak yöneticisi Visam el-Ulyavi’nin öldürüldüğü suikast eylemi arasında ilişki kuruyor. Nitekim Sadr Hareketi unsurları Ulyavi suikastını tertip etmekle suçlanıyor. Asaib Ehlil Hak Genel Sekreteri Kays el-Hazeli, Şubat 2021’de Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr’a Visam Ulyavi’nin kardeşi Husam Ulyavi’nin ölümüyle bir ilgisinin olmadığını açıklama çağrısı yapmıştı. Hazeli, Husam ve Visam’ı aynı el tarafından öldürüldüğünü ifade etmişti.
Sosyal medya platformlarındaki çok sayıda kullanıcı ve aktivist, yaklaşık iki hafta önce aşiretler arası bir anlaşmazlığı çözmek amacıyla taraflar arasında arabuluculuk yaptığı sırada uğradığı suikast sonucu hayatını kaybeden istihbarat yetkilisi Ali Cemil Halef’in katil zanlısı Hekim ez-Zeydi’ye yönelik önceki gün düzenlenen ve dramatik bir şekilde sonlanan tutuklama operasyonuyla ilgili gelişmeleri takip etmeye devam ediyor. Tutuklama operasyonu kapsamında evi güvenlik güçleri tarafından kuşatılan Zeydi, evin çatısına çıkarak telefonundan canlı yayın açtı. Hükümete, hükümet güçlerine ve kendisini ‘rezil eden’ aşiretlere küfürler eden Zeydi, beraberinde makineli bir tüfek bulunduğunu ve yanındaki kardeşiyle birlikte ölmeden güvenlik güçlerine teslim olmayacağını söyledi.
Zeydi kendisine ateş açılmasını veya tutuklanmasını önlemek amacıyla canlı yayının ilerleyen kısımlarında çocuklarından birini rehin alan aldı. Güvenlik makamları daha sonra yaptığı açıklamada Zeydi’nin el bombasının pimini çekerek intihar ettiğini ve olay yerindeki iki subayın yaralandığını bildirdi. Zanlının ölümüyle birlikte güvenlik kuşatmasının sona ermesinin ardından hükümete bağlı Güvenlik Medya Ağı olayın detaylarıyla ilgili açıklama yaptı. Açıklamaya göre, Irak’ın güneyindeki Zikar vilayetinin Şatra ilçesinde meydana gelen olayda maktul beraberinde hafif ve orta ağırlıkta silahlar ve el bombalarıyla birlikte evine girdi ve aile bireylerini canlı kalkan olarak kullandı. Güvenlik güçlerinin evi kuşatmayı ve kadın ile çocukları olay yerinden uzaklaştırmayı başardığı ifade edilen açıklamada, zanlının el bombasını patlatarak kendisini öldürdüğü ve operasyonu gerçekleştirmekle görevli iki subayın yaralanmasına yol açtığı aktarıldı. Operasyonun ardından yerel medyada sağlık ve askeri kaynaklara dayandırılan bir haberde, zanlının el bombası patlatması sonucu Kurmay Albay Fehmi Hüseyin’in bir gözünü kaybettiği belirtildi.
İstihbarat yetkilisi Ali Cemil’in mensubu olduğu aşiretin lideri Şeyh Lazım Cican el-Halfi, Cemil’in Hekim ez-Zeydi tarafından öldürüldüğü iddiasını yalanlayarak, bu olayın aşiretler arasında yeni bir soruna neden olabileceğini söyledi. Halfi, açıklamasında, “Bugün medyada görülen şahıs Tuğgeneral Ali Cemil’in katili değildir. Ancak medya bültenleri onu bu şekilde lanse etti. Görülen zanlı Beni Zeyd aşiretine mensup. O (Hekim) haklarında tutuklama emri çıkarılan çekişmenin taraflarından biri. Görülen şahıs Tuğgeneral’in katil zanlısı değildi. Aşiret çekişmelerine sebep olmakla suçlanıyordu. Tuğgeneral Cemil’in suikast eylemini gerçekleştiren kişi Abude aşiretinden. Abude aşireti bunu kabul etti. İlgili mercilerin Tuğgeneral’in öldürülmesi davasındaki incelemeleri sürüyor” dedi.
Irak’ın güney vilayetlerinin çoğu günübirlik aşiretler arası çatışmalardan yıllardır mustarip. Bu çatışmalarda her yıl onlarca kişi hayatını kaybediyor. Hükümet makamları ise bu çatışmaları engellemek veya sınırlandırmak için uygun bir yol bulamıyor.



Gazze, İsrail'in yapay zeka teknolojilerini test ettiği bir alana dönüştü

İsrail ordusunun Matzpen teknoloji birimi (Reuters)
İsrail ordusunun Matzpen teknoloji birimi (Reuters)
TT

Gazze, İsrail'in yapay zeka teknolojilerini test ettiği bir alana dönüştü

İsrail ordusunun Matzpen teknoloji birimi (Reuters)
İsrail ordusunun Matzpen teknoloji birimi (Reuters)

İnci Mecdi

İsrail tarafından geliştirilen ve 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana Gazze’deki savaş sırasında Hamas liderlerinin yerini tespit etmek için kullanılan yapay zeka (AI) teknolojileri, özellikle de İsrail'e askeri bir avantaj sağlayan bu teknolojilerin kullanılmasının feci sonuçları göz önüne alındığında, giderek artan etik kaygılara yol açıyor.

İsrailli ve ABD’li yetkililerin ABD merkezli New York Times (NYT) gazetesine verdiği bilgilere göre İsrailli subaylar yapay zeka tabanlı askeri teknolojiyi ilk kez 2023 yılının sonlarında, 7 Ekim 2023 saldırılarının planlanmasına yardımcı olan Hamas’ın üst düzey liderlerinden İbrahim el-Bayari'ye suikast düzenlemek için kullandı. İsrail istihbaratı, Gazze Şeridi'nin altındaki tünellerde saklandığına inanılan Bayari’nin yerini başlangıçta tespit edemedi. Bu da on yıl önce savaşta kullanılmadan geliştirilmiş olan aracı geliştirmek için yeni bir teşvik sağladı. İçeridekilere göre Birim 8200 mühendisleri yapay zekayı bu araca dahil etmekte gecikmedi. İsrail kısa süre içinde Bayari'nin aramalarını dinleyebildi ve aramaların yapıldığı yerin yaklaşık konumunu veren sesli yapay zeka aracını test etti. İsrail bu bilgiyi kullanarak 31 Ekim 2023'te bölgeyi hedef alan hava saldırıları düzenledi ve Bayari'yi öldürdü.

“The Studio”

Ancak İsrail'in savaş sırasında kullandığı yapay zeka teknolojileri önemli sivil kayıplara yol açtı. Şarku’l Avsat’ın Londra merkezli çatışma izleme kuruluşu Airwars'tan aktardığı verilere göre Bayari'ye yapılan saldırıda 125'ten fazla sivil öldü. Kimliklerinin gizli kalması şartıyla NYT’ye konuşan ABD ve İsrailli dokuz yetkilinin açıklamalarına göre Bayari suikastı için düzenlenen hava saldırısında 125'ten fazla sivil öldürüldü. Bunun için kullanılan sonik araç, İsrail'in Gazze'deki savaşı yapay zeka destekli askeri teknolojileri dünyanın daha önce hiç görmediği bir hızda test etmek ve uygulamak için nasıl kullandığının sadece bir örneğiydi.

İsrail, geçtiğimiz 18 ay boyunca kısmen gizlenmiş ya da yaralanmış olan yüzleri gerçek kimliklerle eşleştirmek için yapay zekayı yüz tanıma yazılımına da entegre etti. Potansiyel hava saldırısı hedeflerini gruplandırmak için yapay zekayı kullandı. İki kaynağa göre, mesajları, sosyal medya gönderilerini ve Arapça diğer verileri toplayıp analiz edebilen bir sohbet robotunu güçlendirmek için Arapça bir yapay zeka modeli oluşturdu.

NYT'ye konuşan ve söz konusu teknolojiler hakkında bilgi sahibi olan kişilere göre bu çabaların çoğu Birim 8200'de görevlendirilen askerler ile Google, Microsoft ve Meta gibi teknoloji şirketlerinde çalışan yedek askerler arasında bir ortaklığın da önünü açtı. Kaynaklar, Birim 8200'ün bir inovasyon merkezi ve uzmanların yapay zeka projeleriyle eşleştirildiği bir yer olan The Studio'yu oluşturduğunu söyledi.

Yedek askerler

İsrailli yetkililer, Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'e sınır ötesi saldırılar düzenleyerek bin 200'den fazla kişiyi öldürmesi ve 250’den fazla kişiyi rehin almasının ardından, Birim 8200 ile The Studio’daki yedek askerler arasındaki iş birliğinin hızla yeni yapay zeka teknolojileri geliştirmesine izin verildiğini açıkladı. Yatırımcıları şirketlerle buluşturan ve kâr amacı gütmeyen İsrailli bir kuruluş olan Startup Nation Central'ın CEO'su Avi Hasson, META, Google ve Microsoft'ta çalışan İsrailli yedek askerlerin insansız hava araçları (İHA) ve veri füzyonu (bilgi bütünleştirme) alanlarında inovasyonu teşvik eden kilit unsurlar haline geldiğini söyledi. Yedek subaylar teknik bilgi birikimi ve orduda bulunmayan kilit teknolojilere erişim sağladılar.

İsrail ordusu İHA filosunu güçlendirmek için de hızla yapay zekayı kullandı. İsrail ordusuyla birlikte çalışan bir yazılım ve yürüyüş şirketi olan XTEND’ın kurucusu ve CEO'su Aviv Shapira, hedefleri uzaktan tanımlayan ve takip eden İHA’lar geliştirmek için yapay zeka algoritmalarının kullanıldığını söyledi.

İsrailli ve ABD'li yetkililere göre İsrail yapay zeka tabanlı cephaneliğini geliştirmek için yarışırken bile, bu teknolojilerin kullanılması bazen yanlış kimliklere, tutuklamalara ve sivil ölümlerine yol açtı. Bazıları, gözetimin artmasına ve sivillerin öldürülmesine yol açabilecek yapay zekanın etik sonuçları hakkında tartışırken Avrupalı ve ABD'li savunma yetkilileri, başka hiçbir ülkenin mevcut savaşlar sırasında yapay zeka araçlarını denemede İsrail kadar aktif olmadığını ve bu teknolojilerin gelecekteki savaşlarda nasıl kullanılabileceğine ve nasıl başarısız olabileceklerine dair bir fikir verdiğini söyledi.

Geniş dil modeli

The Studio tarafından geliştirilen araçlardan biri de geniş dil modeli olarak bilinen Arapça yapay zeka modeliydi. Konuyla ilgili bilgi sahibi İsrailli subaylara göre ülkede onlarca yıldır Arapça konuşulan lehçelerde ele geçirilmiş kısa mesajlar (SMS), telefon görüşmeleri ve sosyal medya paylaşımları bulunuyor. Bu yüzden İsrailli subaylar savaşın ilk birkaç ayında geniş bir dil modeli oluşturdular ve Arapça sorgular yapmak için bir chatbot geliştirdiler. ABD’li ve İsrailli yetkililerin dördü, aracın multimedya veri tabanlarıyla entegre edilerek analistlerin görüntü ve videolar üzerinde karmaşık aramalar yapabilmelerinin sağlandığını söyledi.

İsrailli üç subaya göre İsrail geçtiğimiz eylül ayında Hizbullah lideri Hasan Nasrallah'a suikast düzenlediğinde, bahsi geçen chatbot Arap dünyasındaki tepkileri analiz etti. Teknoloji, halkın tepkilerini ölçmek için Lübnan'daki farklı lehçeleri ayırt ederek İsrail'in karşı saldırı başlatmak için kamuoyu baskısı olup olmadığını değerlendirmesine yardımcı oldu. Ancak iki subaydan biri, chatbotun bazen İngilizceden Arapçaya çevrilen bazı modern argo terimleri ve kelimeleri tanımlayamadığını, bunun da farklı lehçelerde uzman İsrailli istihbarat subaylarının çalışmasını gözden geçirip düzeltmesini gerektirdiğini belirtti.

İsrailli iki istihbarat yetkilisine göre chatbot bazen yanlış cevaplar verdi. Aynı yetkililer, chatbotun örneğin tüfekleri boru olarak gösterdiğini, ancak yapay zeka aracının araştırma ve analizi büyük ölçüde hızlandırdığını söylediler.

İsrail ayrıca 7 Ekim 2023 saldırılarından sonra Gazze Şeridi'nin kuzeyi ve güneyi arasında kurulan geçici kontrol noktalarına, Filistinlilerin yüksek çözünürlüklü görüntülerini tarayıp yapay zeka destekli yüz tanıma yazılımına gönderme özelliğine sahip kameralar yerleştirmeye başladı. Ancak sistem, zaman zaman yüzleri gizlenmiş kişileri tanımlamakta zorlandı. Bu durum, yüz tanıma sistemi tarafından yanlışlıkla teşhis edilen Filistinlilerin tutuklanmasına ve sorgulanmasına yol açtı.