عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

ABD'de şirketler kürtaj yasağına karşı harekete geçti

Teksas'taki yasağın ardından Amazon, Apple ve Tesla gibi devler eyalet dışındaki kürtajları destekleyeceklerini açıkladı.

7 Mayıs'ta ABD'nin Londra'daki büyükelçiliği önünde toplanan çok sayıda gösterici, The Handmaid's Tale dizisinin gerçek hayata uyarlanmaması gerektiğini belirterek kürtaj yasağına karşı çıktı (Reuters)
7 Mayıs'ta ABD'nin Londra'daki büyükelçiliği önünde toplanan çok sayıda gösterici, The Handmaid's Tale dizisinin gerçek hayata uyarlanmaması gerektiğini belirterek kürtaj yasağına karşı çıktı (Reuters)
    İstanbul/Şarku'l Avsat
TT
TT

ABD'de şirketler kürtaj yasağına karşı harekete geçti

7 Mayıs'ta ABD'nin Londra'daki büyükelçiliği önünde toplanan çok sayıda gösterici, The Handmaid's Tale dizisinin gerçek hayata uyarlanmaması gerektiğini belirterek kürtaj yasağına karşı çıktı (Reuters)
7 Mayıs'ta ABD'nin Londra'daki büyükelçiliği önünde toplanan çok sayıda gösterici, The Handmaid's Tale dizisinin gerçek hayata uyarlanmaması gerektiğini belirterek kürtaj yasağına karşı çıktı (Reuters)

Elon Musk'ın sahibi olduğu elektrikli otomobil şirketi Tesla'nın, çalışanlarına bulundukları eyalet dışında kürtaj yaptırmaları için para ödediği ortaya çıktı. 
Şirketin 2021 Etki Raporu'na göre, o yıl Teksas'a taşınan Tesla, çalışanlarına "eyaletlerinde almaları mümkün olmayan sağlık hizmetlerine" ulaşmalarını sağlayan bir sağlık sigortası sunmaya başladı. Bu paket, seyahat ve konaklama masraflarını da karşılıyor. 
Ağustos 2021'de Teksas'ta hamileliğin başlangıcından 6 hafta sonra kürtaj yaptırmak yasaklanmıştı. Bunun üzerine harekete geçip eyalet dışında kürtaja yardım edeceklerini açıklayan şirketler arasında Amazon, Apple, Bumble, Citigroup, GoDaddy, Hewlett Packard Enterprise, Levi's, Match, Salesforce, Uber ve Yelp gibi devler var. Bunların çoğu, Tesla gibi eyalet dışında kürtajı sağlık sigortası kapsamına aldı.
Diğer yandan geçen hafta ABD Yüksek Mahkemesi'nden sızan bir belgeye göre, mahkeme kürtaj hakkını tanıyan kararı bozmaya hazırlanıyor. 
"Roe v. Wade Davası" olarak bilinen davanın ardından 1973'te alınan karar, çoğunluğu muhafazakar olan mahkeme tarafından bozulursa her bir eyalet kürtajı yasaklama özgürlüğüne sahip olacak. Mahkemenin kararını temmuzda açıklaması bekleniyor. 
Washington merkezli kamuoyu araştırma şirketi Pew Research Center'ın yeni verilerine göre, Amerikalıların yüzde 61'i kürtajın yasadışı ilan edilmemesini istiyor. Anketin iki ay önce on bini aşkın kişiyle yapıldığı bildirildi.
Cumhuriyetçi Parti'nin Florida Senatörü Marco Rubio'ysa şirketlerin bu yöndeki eylemlerini vergiden düşememelerini sağlayacak bir yasa tasarısını bu hafta sundu. Tasarı, toplumsal cinsiyetini kabul etmeyen ve reşit olmayan kişilerin beyan ettikleri cinsiyete geçişleriyle ilgili masrafların da vergiden düşülmemesini öngörüyor.
2016'da başkan aday adayı olan Rubio, salı günü tasarıyı anlatırken "Şirketler, doğmamış bebeklerin öldürülmesi veya çocuklar üzerinde korkunç 'tıbbi' uygulamaların sürdürülmesiyle ilgili olarak sıklıkla yasal boşluk buluyor. Benim tasarım bunun olmamasını sağlayacak" dedi. 
Tesla'nın raporunda çocuklardan bahsedilmese de, 2018'den bu yana translara gereken yardımların WPATH'ın (World Professional Association for Transgender Health/ Dünya Transgender Sağlığı İçin Profesyoneller Birliği) ortaya koyduğu klinik protokol çerçevesinde yapıldığı belirtildi. 
Independent Türkçe, Business Insider, Quartz
 

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Uluslararası sistem: Zenginlik, güç ve akıllı liderliğin yokluğu

Amerikan ve Çin bayrakları (AP)
Amerikan ve Çin bayrakları (AP)
TT
TT

Uluslararası sistem: Zenginlik, güç ve akıllı liderliğin yokluğu

Amerikan ve Çin bayrakları (AP)
Amerikan ve Çin bayrakları (AP)

Nebil Fehmi

Çağdaş uluslararası sistemin biçimi ve kutuplar hakkında çeşitli soru işaretleri bulunuyor; Amerikan ve Rus iki kutupluluğu geri mi dönecek, Rusya'nın yerini Çin mi alacak, ya da dünyada üç kutup var olmaya devam mı edecek? Yahut sadece ABD veya Çin’in tek kutup olduğu bir sistem tarafından mı yönetileceğiz? Hiçbir tarafın tek taraflı karar alma yetkisine sahip olmadığı dengeli, çok taraflı bir sistemin kurulma olasılığı nedir? Yoksa güçlü, çatışan tarafların çoğaldığı çok kutuplu bir sistemin eşiğinde miyiz? Bunlar çalkantılı, hassas ve tehlikeli bir geçiş döneminde sorulan çeşitli ve farklı sorular.

Dikkatler her zaman en zengin ve en güçlü tarafların üzerindedir ve onlar, savaş ve barış, inşa etme ve yıkma, ekonomi ve finans, sanayi ve ticaret gibi alanların birbirinden farklı olmasına ve hatta bazen birbiriyle çelişmesine rağmen, belli alanlarda en başarılı ve seçkin olanlar olarak kabul edilirler.

Zenginlik ve güce dair değerlendirme, buna dahil edilen çeşitli yaklaşımlar ve kriterlerle birlikte şartlara ve durumlara göre değişir. Bir ülkede zenginliği belirlemede kişi başına düşen milli gelir doğru ölçüt olursa, dünyanın en zengin ülkesinin Lüksemburg olduğunu, onu Singapur ve Çin'in Makao bölgesinin izlediğini görürüz. Bu sıralamada dünyanın en büyük ekonomisi ABD 10. sırada yer alırken, dünyanın beşinci büyük ekonomisi Hindistan ise 124. sırada yer alacaktır. Zenginlik için doğru ölçüt, kişi başına düşen milli gelire paralel olarak satın alma gücü olursa, ülkelerin şu şekilde sıralandığını göreceğiz: Çin, ABD, Hindistan, Rusya, Japonya, Almanya, Endonezya, Brezilya, Fransa ve İngiltere.

Askeri harcamaların 2,46 trilyon dolara ulaştığı ve en fazla harcama yapan ülke olan ABD'nin bunun 824 milyar dolardan fazlasını üstlendiği bir dünyada gücün değerlendirilmesi için ölçütler belirlemeye çalışırsak, bunlara askeri ve siyasi kabiliyetleri eklemeli, dahası buna öncelik vermeliyiz. Buna ilave olarak, bildiğimiz gibi güç mutlak değildir. Her durum ve her arenanın coğrafi yapısına bağlı olarak karada, denizde ve havada uzun ve kısa vadeli askeri yaklaşımlar, genel bir bakış açısıyla, bölgesel veya uluslararası düzeydeki siyasi hedefler ve iddialar vardır.

Batı-ABD-Avrupa'nın hırs ve emellerinin rekabet ettiği, ancak Rusya ve hatta Çin'in Avrasya perspektifinden farklılaştığı herkesçe biliniyor. Bunların hepsi ise Latin Amerika, Afrika ve Asya'nın büyük bölümündeki ülkelerin siyasi perspektifleri ve hedefleri ile ayrışıyorlar. Birinin uluslararası iddia ve emelleri, diğerinin ise sadece ulusal veya bölgesel iddia ve emelleri olduğu için doğrudan askeri çatışmaya girmeleri imkânsız olan ülkelerin askeri kabiliyetlerini karşılaştırmanın anlamı nedir? Okyanuslara ve denizlere hâkim geniş ülkeler ile denize kıyısı olmayan küçük ülkeler arasında, denizde ve karada kimin daha üstün kabiliyetlere sahip olduğunun önemi nedir?

Halkların ihtiyaçlarını karşılamak ve ülkelerin çıkarlarını korumak için maddi ve askeri imkânlara ihtiyaç duyulur, ancak zenginlik ve güce aşırı vurgu yapılıyor. Zenginliğin veya gücün kalıcı olduğunu, baskın zenginliğin zararlı, kaba kuvvetin ise adaletsiz olduğunu varsaymanın yanlış olduğunu düşünüyorum.

Zaman içinde yaşanan siyasal ve küresel gelişmeler devletler düzeyinde geniş çaplı değişimlere yol açtı. Bunlar arasında şunlar sayılabilir; eski Avrupa sömürgeciliğinin aşınmasına ve çöküşüne eşlik eden gelişmeler, Sovyetler Birliği ile ABD arasındaki Soğuk Savaş’ın dönemsel olarak sona ermesi. Enerji şirketlerinin, dünyanın en büyük ve en zengin şirketleri listesindeki kontrolünün telekomünikasyon, programlama, dijitalleşme, teknoloji şirketleri lehine kaybolması, bunların daha önce hayal bile edilemeyen seviyelerdeki zenginlik merdivenlerini hızla tırmanması. Bu gelişmeler uluslararası sistemin biçimini ve niteliğini, güç tanımını, savaşların niteliğini değiştirdi, savaşlar daha ölümcül hale geldi ve artık daha uzak mesafelerden yönetilmeye başlandı.

Güç ve servet açısından baskın oyuncular genellikle orta veya uzun vadede pozisyonlarını korurlar ve liderlik kademeli olarak aktarılır. Bunlar, denklemleri ve rekabeti değiştiren önemli anların ortaya çıkmasıyla hızlanabilir. Bu anlar şunlarla bağlantılıdır; dünya savaşları gibi siyasi olaylar, kurtuluş hareketleri gibi yeni politik eğilimler veya geçen yüzyılın sanayi devrimi veya son 50 yıldaki teknolojik ve iletişim devrimi gibi teknolojik atılımlardan kaynaklanan ekonomik ve sosyal gelişmeler. Bunun nedeni dünyanın zenginlik oranlarının ve güç dengelerinin değiştiği sürekli bir değişim halinde olmasıdır.

Ancak liderlik tamamen farklı bir konudur. Zenginlik ve gücü aşar ve başkalarını etkileme, başkalarının uzun süreler boyunca örnek almak istediği pozisyonları, politikaları ve deneyimleri benimseme yeteneği gibi birkaç başka hususu da kapsar. Bunların sahiplerinden haklara saygı duymaları, yanlış ve hataları reddetmeleri, genel yararı göz önünde bulundurmaları, başkalarının umduğu ve arzuladığı bir örnek ve deneyim olmaları beklenir. Sovyetlerin geçen yüzyılda öncülük ettiği sosyalist felsefe ve yakın on yıllara kadar ABD'nin öncülük ettiği Batılı liberal sistem bunlara örnektir. Bunlardan biri başarısız olup dağıldı, diğerinin içeride ve dışarıda çifte standart uyguladığı ifşa oldu ve bu da ona parlaklığını ve güvenilirliğini kaybettirdi. Bağlantısızlar Hareketi, dünyanın vicdanı ve dengesi için başka bir alternatif sunmak amacıyla hızla yükseldi. Ancak, üyeleri istikrarlı bir uluslararası düzene en çok ihtiyaç duyan orta gelirli ülkeler olmasına rağmen, üyeleri günlük sorunlara ve kısa vadeli hırslara daldıkça parlaklığını ve itibarını kaybetti.

Bugün dünya zenginlik ve güçle dolup taşıyor, ancak sağlam, bilge ve dengeli bir liderlikten yoksun. Sistemlerimiz ve kurumlarımız şu anda çalkantılı bir aşamadan geçiyor ve hangi ülkelerin veya kuruluşların uluslararası düzeyde gelecekte liderlik rolünü hak ettiği ve üstleneceği henüz belli değil. Bu, meseleleri kontrol altına almak ve büyümelerini önlemek için acilen bazı proaktif, geçici adımlar atmamızı gerektiriyor. Kriz yönetimi kavramına benzer şekilde, uluslararası sistemin tamamen çökmesini ve dağılmasını önleyecek, aynı zamanda mevcut uluslararası sistemi küresel siyasal gerçeklikle daha uyumlu, işler tekrar kontrolden çıkmadan önce gelecekteki zorluklarla başa çıkabilecek hale getirecek reform yollarını bulmaya yönelik araştırmaları ve ciddi çabaları yoğunlaştırmayı amaçlamalıyız.