عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Başağa, Libya'da diyalog ve uzlaşma için bir girişim başlattı

‘Parlamento’ Sirte'de ‘istikrar’ hükümetinin çalışmalarına başlamasını onayladı

‘Cumhurbaşkanı Muhammed el-Menfi ve yardımcısı ile Birlik Hükümeti Maliye Bakanı'nın Trablus'ta yaptığı toplantının Başkanlık Konseyi’ tarafından yayınlanan fotoğrafı
‘Cumhurbaşkanı Muhammed el-Menfi ve yardımcısı ile Birlik Hükümeti Maliye Bakanı'nın Trablus'ta yaptığı toplantının Başkanlık Konseyi’ tarafından yayınlanan fotoğrafı
    Kahire/ Halid Mahmud
TT
TT

Başağa, Libya'da diyalog ve uzlaşma için bir girişim başlattı

‘Cumhurbaşkanı Muhammed el-Menfi ve yardımcısı ile Birlik Hükümeti Maliye Bakanı'nın Trablus'ta yaptığı toplantının Başkanlık Konseyi’ tarafından yayınlanan fotoğrafı
‘Cumhurbaşkanı Muhammed el-Menfi ve yardımcısı ile Birlik Hükümeti Maliye Bakanı'nın Trablus'ta yaptığı toplantının Başkanlık Konseyi’ tarafından yayınlanan fotoğrafı

Libya'nın doğusundaki Tobruk'taki Temsilciler Meclisi tarafından yeni başbakan olarak belirlenen Fethi Başağa, herkesle iletişim ve katılımın kapsamını genişletmeyi ve seçimlere yol açan değerler etrafında fikir birliğini amaçlayan bir girişim başlattı. Öte yandan Resmi bir Parlamento Sözcüsüne göre Temsilciler Meclisi, dün üyeleri tarafından oylama yaptıktan sonra bu yıl atadığı ‘istikrar hükümetinin’ Sirte şehrinde çalışmaya başlamasını onaylama kararı verdi.
Başağa, dün ülkenin doğusundaki Derne şehrinde yapılan hükümetin ikinci toplantısının ardından yaptığı açıklamada girişimin, kapsamlı diyalog ve ulusal uzlaşma çerçevesinden kaynaklandığını ve tüm siyasi, sosyal ve askeri akımları hedeflediğini söyledi. Sağlam bir sivil yaşam kurmak için hükümetin özellikle bu akımlarla temas kurmaya başladığını vurguladı.
Başağa, girişiminin ön plana çıkan hedeflerinin ‘Libya egemenliğini korumak, tüm taraflardan her türlü yabancı müdahaleyi önlemek, Libya halkının seçimler yapma konusundaki isteklerini gerçekleştirmek, şiddete başvurmamak ve her türlü çatışmayı önlemek, Libya meşruiyetine saygı duyma, yasama organlarından kaynaklanan yasa ve prosedürler, bağışlama, uzlaşma ve gelecekte hiçbir suç işlememe taahhüdü ile geçmişi gömmek’ olduğuna dikkat çekti.
Başağa'ya göre girişimin hedefleri arasında ayrıca, ‘güvenlik ve sivil kurumlar inşa etmek, uluslararası standartlara göre doğru bir şekilde bina etmek, yolsuzluğun önlenmesinde herkesle tam işbirliği yapmak, ulusal ekonominin iyileşmesi için kamu parasının israfını durdurmak, aynı zamanda vatandaşlara hizmeti iyileştirmeyi sağlamak da yer alıyor. Hükümetinin tüm akımlar, partiler, siyasi bloklar ve sivil toplum kuruluşları ile iletişim kurma arzusunu vurgulayan Başağa, ayrıca şeyhler, ileri gelenler ve âlimlerle, bunun yanı sıra uzlaşma ve ihtilaf hallinde seçkin rollere sahip kimselerle diyalog zeminini genişletmeye önem verdiklerinin altını çizdi.
Fethi Başağa, Başağa, konuşmasının bir bölümünde güvenlik ve askeri taburların militanlarına ve üyelerine de hitap ederek şu ifadeleri kullandı: “Hükümetimiz, tiranlığa ve teröre karşı savaşa direnmede devrimcilerin ve birçok askeri gücün krediye ve son söze sahip olduğunu kabul ediyor. Bu çabaların devam etmesi ve devleti yeniden kurma ve yeniden inşa etme çabalarına odaklanması gerektiğini düşünüyor. Bu nedenle hükümet, bazılarıyla anlaşmazlığı gidermek, korkuları dağıtmak ve diğerleri için programını netleştirmek için askeri oluşumların liderleriyle görüşmeler ve diyaloglar başlatmaya önem veriyor.”
Libya'nın doğusundaki Tobruk'taki Temsilciler Meclisi tarafından yeni başbakan olarak belirlenen Fethi Başağa, Temsilciler Meclisi, Danıştay, Başkanlık Konseyi ve askeri ve güvenlik kurumlarını, yerinden edilenleri bölgelerine geri döndürmek için hükümetiyle birlikte çalışmaya çağırdı. Herkese hükümetiyle iletişim kurma ve onunla ulusal uzlaşma çabalarına katılma ve hükümetin inisiyatif ilkeleri çerçevesinde güvenlik ile siyasi ve toplumsal istikrarı pekiştirme çağrısında bulundu. Hükümeti bir kez daha şiddet kullanmamaya ve başkentteki görevlerini ve karargahını devralması için tehdit etmemeye özen gösterdiğine dikkat çekti.
Öte yandan Hükümetini kurmasının şartlarını savunan Başağa, Trablus'a girememesinin ana nedeninin ‘Birlik hükümetinin tepkisi' olduğunu iler sürdü. Seçimlerin zamanında yapılmamasının ve alınan tedbirlere rağmen seçimin engellenmesinin sorumluluğunun kendisine ait olduğunu söyledi. Bununla birlikte, hükümetinin başkent Trablus'taki görevlerini ve karargahını devralmak için şiddet kullanmamaya önem verdiğini vurguladı.
Temsilciler Meclisi Sözcüsü Abdullah Buleyhık, dün gerçekleştirilen kapalı oturumunun çalışmaları, Birleşmiş Milletler misyonunun himayesinde düzenlenecek Kahire toplantıları sırasında taslak anayasayı değiştirmeye yönelik komitenin çalışmalarını ele aldığını söyledi. Mali Komite'nin, Fethi Başağa başkanlığındaki yeni istikrar hükümetinin cari yıl bütçesi önerisini resmi bir oturumda oylamaya hazırlanmak için 10 gün içinde incelemeyi bitireceğini açıkladı.
Temsilciler Meclisi dün akşam, cari yıl için taslak devlet bütçesini, onaylamadan veya reddetmeden önce, bu konudaki görüşünü bildirmek üzere Mali Komite’ye havale etti.
Buleyhık, geçtiğimiz Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Kahire'de bulunan Temsilciler Meclisi Başkanı Akila Salih’in, Libya Yüksek Devlet Konseyi Başkanı Halid el-Meşri ile henüz görüşmediğini ifade etti. Salih ile ABD'nin Kahire Büyükelçisi arasında dün gerçekleştirilen görüşmeye dikkat çeken Buleyhık, kendisini Trablus'ta ‘iktidarı gasp etmeye devam etmekle’ ve parlamenterlerin kararlarına uymayı reddetmekle suçlayan Geçici Hükümet Başkanı Abdulhamid ed-Dibeybe nedeniyle kötüleşen durum hakkında istişarede bulunmasının planlandığına işaret etti.
Öte yandan Dibeybe, dün akşam birçok hükümet bakanıyla birlikte, Libya'daki kalkınma projelerini etkinleştirmek için hayata döndürme planının bir parçası olarak Trablus'un batısındaki bir elektrik santrali projesini denetledi. Yaptığı açıklamada, projenin elektrik şebekesindeki açığı kapatmak için üretim kapasitelerini artırmayı hedeflediğini söyledi.
Bununla birlikte Birlik Hükümeti İçişleri Bakanı Halid Mazen, dün akşam Türkiye İçişleri Bakanlığı heyetiyle Trablus'ta yaptığı görüşmede, iki ülke arasındaki güvenlik işbirliğinin önemini vurguladı. Birlik Hükümeti Maliye Bakanı Halid el-Mebruk ise dün Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi ve yardımcısı Abdullah el-Lafi'ye ABD'ye yaptığı son ziyaretin sonuçları hakkında bilgi verdi. Ayrıca, ‘vatandaşın şu anda yaşadığı zorluklar ışığında hükümetin mali durumunu’ da gözden geçirdiler. Hükümetin yükümlülüklerini yerine getirmenin sürekliliği vurgulanırken, küresel ekonomik krizin ülkedeki ekonomik durum üzerindeki yansımalarını azaltmanın altı çizildi.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Ortadoğu'da Dürziler: Gizemli doktrin ve önemli siyasi rol

Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
TT
TT

Ortadoğu'da Dürziler: Gizemli doktrin ve önemli siyasi rol

Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)

Dürziler, dini ve sosyal gizliliğini korumaya çalışırken, Ortadoğu'da Lübnan, İsrail ve Suriye gibi yayıldığı ülkelerde siyasi roller oynayan bir azınlığı oluşturuyorlar.

Son birkaç gün boyunca, Güney Suriye'deki Suveyda şehrinde Dürzi milisler, Bedevi milislerle çatışmaya girdiler ve bunun sonucunda yaklaşık 100 kişi hayatını kaybetti. Suriye hükümeti güçleri salı günü Suveyda şehrine girip ateşkes ilan ederken, İsrail Suriye güçlerini hedef alan hava saldırıları düzenlediğini duyurdu. Zira Tel Aviv daha önce azınlık Dürzi halkını korumaya ve Güney Suriye'de asker konuşlandırmayı önlemeye çalışacağına söz vermişti.

Peki Dürziler kimdir ve inançları, siyaset ve toplumdaki rolleri hakkında ne biliyoruz?

Dini inançları

Dürzilik, 11’inci yüzyılın başında, İmamiye’den (İsna Aşeriye) sonra Şiiliğin ikinci en büyük dalı olan İsmâiliyye mezhebinin bir fırkasıdır.

Kendilerine Muvahhidun diyen Dürziler, Lübnan'daki en yüksek dini otorite olan el-Akl Şeyhliğinin web sitesine göre, “Bir ve tek olan, yeri ve göğü yaratan Allah’a” meleklerine, peygamber ve resullerine, ahiret gününe inanırlar.

Mezhep mensupları ile sınırlı olan öğretilerinin gizliliğini açıklar şekilde, ritüellerine aşina olan ve adının açıklanmasını istemeyen birinin AFP’ye vurguladığı gibi, Dürziler inançlarında “zahiri mesaj ile batini mesaj”ı temel alırlar.

Bahsi geçen kişi, tek tanrılı dinlerin uzun bağlamlarına dayanan, dini kavramları felsefe ile karıştırma yoluyla Platon'un fikirlerinden etkilenen, “Allah’ın gerçek tevhidinde olgun bir aşamaya” dayanan öğretilerden bahsediyor.

Dürzilik, sözde doğruluk, iman kardeşlerini koruma ve karşılıklı yardım, İblis'i ve bütün şer güçleri tanımama gibi yedi temel tavsiyeyi (esası) benimser ve reenkarnasyonun “mezhebin bir parçası” olduğuna inanır.

Dini günler

Dini günleri, diğer mezhepler ile aynıdır. Ek olarak, kurban bayramından önceki on gün boyunca yapılan günlük toplantılar vardır. Bu toplantılarda dini okumalar, bazı ibadetler, bazı şiirler ve manevi okumalar yapılır. Bunlar Muvahhid birisinin yerine getirmesi halinde gerçek tevhidi uygulamış kabul edileceği yedi esası pekiştirmektedir.

Aynı şekilde, Hicri yeni yılı ihya ederler ve herkes gücü yettiğince zekat öder.

Şeyhleri iman kardeşlerini koruma ve iletişimi koruma ilkesini yerine getirmek için perşembe-cuma gecesi ritüelleri ve ibadetleri eda etmek, dini okumalar yapmak amacıyla toplanırlar.

Mezhebin öğretileri mensupları arasında gizli kalır ve bazı karma evliliklerin varlığına rağmen, genellikle Dürzilerin kendilerine mezhep mensuplarının dışında hayat arkadaşı seçmeleri hoş karşılanmaz.

Yayıldıkları bölgeler

Dindar erkeklerinin siyah kıyafetler giyinip başlarına beyaz sarık sardıkları, kadınlarının ise yine siyah kıyafetler giyip, başlarını ve yüzlerinin bir kısmını örten beyaz bir başörtü taktıkları Dürzilerin sayısının 1 milyondan fazla olduğu tahmin ediliyor.  

Dürzi mezhebi mensupları çoğunlukla Lübnan, Suriye, Filistin toprakları ve Ürdün'deki dağlık bölgelerde yoğun bir şekilde yaşıyorlar.

Suriye'deki nüfuslarının 700 bin olduğu tahmin ediliyor ve çoğu kaleleri sayılan Suveyda şehrinin bulunduğu ülkenin güneyinde yaşıyor. Ayrıca Şam kırsalındaki Ceramana ve Sahnaya ilçeleri ile ülkenin kuzeybatısındaki Idlib'de sınırlı sayıda bulunuyorlar.

Lübnan'da sayılarının yaklaşık 200 bin olduğu tahmin ediliyor ve yoğun olarak ülkenin merkezindeki dağlarda, özellikle de Şuf, Aliya ve el-Metn el-Ala bölgelerinde, ayrıca Cebel el-Şeyh’in batı eteklerindeki Hasbaya ve Raşiya gibi bölgelerde yaşıyorlar.

İsrail'de ise Celile, Karmel Dağı ve işgal altındaki Golan Tepeleri'nde 20'den fazla köyde dağınık bir şekilde yaşıyorlar. Merkezi İstatistik Bölümü'ne göre, İsrail vatandaşlığına sahip olanların sayısı 153 bin. Ek olarak, Golan'da yaşayan yaklaşık 23 bin Dürzi’nin büyük çoğunluğu kalıcı İsrail ikametgah belgesine sahip.

İsrail'deki Dürzi Mirası Merkezi'ne göre, İsrail mezhebi “kendi mahkemeleri ve bağımsız manevi liderliği ile tek başına bir oluşum olarak” tanıyor.

Tarihçi Sami Nesib Makarem, “Dürzi İnancı” adlı kitabında, özellikle Lübnan ve Kuzey Suriye'deki bazı Dürzilerin “16. yüzyıldan itibaren Cebel-i Havran'a göç ettiğini” ve bölgenin “Cebel-i Dürzi” olarak anılmaya başladığını belirtiyor.

Buradan bazıları, özellikle kuzeyde yaklaşık 15 bin ila 20 bin Dürzi'nin yaşadığı Ürdün'e göç etti.

Az sayıda Dürzi de Latin Amerika, Güneydoğu Asya ve Avustralya gibi dünyanın çeşitli bölgelerine ve ayrıca Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Meksika'ya göç etti.

Sosyal ve politik rol

Dürziler, farklı ülkelere yayılmalarına rağmen yakın bağlarını sürdürmeye çalıştılar.

Beyrut Amerikan Üniversitesi'nden tarihçi Profesör Makram Rabah, Dürziler, Maruniler ve Lübnan Dağı'ndaki çatışmalar üzerine yazdığı bir diğer kitapta şu açıklamayı yapıyor: “Karma evlilikler ve Dürziler arasında ilişkiler var ve din adamları bu ilişkinin sürdürülmesinde önemli bir rol oynuyorlar. Sınırlar çizilmiş olsa da, Dürziler onları gerçekte tanımadılar.”

Makram'a göre, bir azınlık olmalarına rağmen, Ortadoğu'da Dürziler “bölgenin siyasi ve sosyal yaşamında, ekonomik ve sosyal meselelerinde önemli ve bazen öncü bir rol” oynadılar.

Bu durum genellikle, azınlığın rolünü, büyüklüğünün ötesinde şekillendirmede önemli bir etkiye sahip olan feodal liderlerden veya aile liderlerinden kaynaklanıyordu.

Örneğin Lübnan'da lider Kemal Canbolat, 1950'lerden iç savaşın başlangıcı (1975-1990) ve 1977'deki suikastına kadar önemli bir siyasi rol oynadı.

Suriye'de Fransız manda yönetimi, 1921'de Cebel el-Dürzi bölgesine idari bağımsızlık verdi ve bu statü 1937'ye kadar devam etti. Ancak bu dönemde, en önde gelen Dürzi liderlerinden biri olan Sultan Paşa el-Atraş, 1925'te Fransızlara karşı patlak veren büyük bir ayaklanmaya liderlik etti.

İsrail'e gelince, Makram Rabah, Dürzilerin “devlete tamamen entegre olduklarını ve orduda görev yaptıklarını, bunun da onlara devlet nezdinde daha fazla nüfuz sağladığını” açıklıyor.

Suriye'de çatışmanın patlak vermesinin ardından Dürziler, kendilerini çatışmadan ve sonuçlarından uzak tuttular. Birkaç istisna dışında, genellikle rejime karşı silahlanmadılar veya muhalefete katılmadılar. Bulundukları bölgelerde çeşitli silahlı grupların parçası olan Dürziler, Beşşar Esed'in devrilmesinden sonra iktidara gelen yeni yetkililerle henüz bir anlaşmaya varamadılar.

Nisan ayı sonlarında Şam kırsalındaki iki bölgede patlak veren ve Suveyda'ya uzanan çatışmalar, Dürzi milisler ile güvenlik güçlerinin de aralarında olduğu en az 119 kişinin ölümüne yol açtı. Bu kanlı çatışmaya İsrail hava saldırılarıyla müdahale etti ve Şam’ı, Dürzilere zarar verilmemesi konusunda uyardı.

Nadir görülen bir siyasi ayrışmayla, Dürziler arasında son olaylara ilişkin tutumlar farklılaştı. Kemal Canbolat’ın oğlu Lübnanlı lider Velid Canbolat, Dürzileri Müslümanlar ile “sonsuz bir savaşa” sürüklemek konusunda uyarıda bulunurken, dini otoriteler ve Suriyeli Dürzi askeri gruplar, Dürzilerin ülkenin “ayrılmaz bir parçası” olduğunu vurguladılar. Buna karşılık, Suriyeli din adamları ve İsrail’deki Dürzilerin dini lideri Şeyh Muvaffak Tarif, İsrail'e Suriye Dürzilerini koruma çağrısında bulundular.

Rabah, bu tarafların “farklı ajandalara sahip olduğunu ve daha da önemlisi, üç ülkeye uzanan bir nüfuz mücadelesi olduğunu” belirtti.