UAEA, İran’ın iş birliği yapmamasından endişe duyuyor

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi (Reuters)
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi (Reuters)
TT

UAEA, İran’ın iş birliği yapmamasından endişe duyuyor

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi (Reuters)
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi (Reuters)

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi, Avrupa Birliği’nin (AB) Viyana müzakerelere devam etmeyi çalıştığı bir zamanda Tahran’ın iş birliği yapmamasından endişe duyduğunu açıkladı.
İran’a yönelik yaptırımların kaldırılması karşılığında İran nükleer programına kısıtlamalar getiren nükleer anlaşmanın yeniden yürürlüğe girmesi için gerçekleştirilen müzakereler, Mart ayında durdurulmuştu.
İran, Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler Genel Sekreter Yardımcısı ve Siyasi Direktörü Enrique Mora’nın 10 Mayıs’ta Tahran’ı ziyaret edeceğini açıklamıştı. Washington, 2018 yılında tek taraflı bir şekilde çekildiği anlaşmaya geri dönmek istediğini belirtmişti.
AB Parlamentosu’na konuşan Grossi, UAEA’nın İran hakkında çözülmesi gereken konular üzerinde çalıştığını açıkladı. Grossi, “Son aylarda İran’ın faaliyet göstermediğini belirttiği yerlerde zenginleştirilmiş uranyum izlerine rastladık. Durum pek iyi gözükmüyor. İran, şu anda ihtiyacımız olan bilgi konusunda iş birliği yapmadı. Bu konuda endişe duyuyoruz” dedi.


İran’daki Natanz Nükleer Tesisi (Reuters)

UAEA ve Tahran, 2015 nükleer anlaşmasının yeniden yürürlüğe girmesi için kritik olan konuların çözüme yaklaşık ortak bir tutum sergilediklerini belirtmişti. Grossi, UAEA ve İran’ın ‘bir dizi önemli konunun çözüme kavuşması için pratik bir yaklaşım denemeye karar verdiklerini’ açıklamıştı.
Tarafların 22 Mayıs tarihine kadar belge alışverişinde bulunması bekleniyor. Belgeler ile İran’ın daha önce faaliyet göstermediği alanlarda bulunan nükleer maddelere ilişkin soruların cevaba kavuşacak.
Grossi, yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Ukrayna’da meydana gelen dramatik olaylara rağmen en büyük önceliğimiz İran olmalı. Nükleer anlaşmayı canlandırmak için yürüttüğümüz müzakerelerde bir duraklama var. Makul bir zaman çerçevesi içerisinde bir anlaşmaya varmayı umuyoruz ancak umutların her an bitebileceğini kabul etmeliyiz.”



İsrail, ABD’yi dinlemeden İran’ı vurabilir

 İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, 18 Nisan’da Tahran’da düzenlenen Ulusal Ordu Günü törenlerine katılmıştı (Reuters)
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, 18 Nisan’da Tahran’da düzenlenen Ulusal Ordu Günü törenlerine katılmıştı (Reuters)
TT

İsrail, ABD’yi dinlemeden İran’ı vurabilir

 İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, 18 Nisan’da Tahran’da düzenlenen Ulusal Ordu Günü törenlerine katılmıştı (Reuters)
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, 18 Nisan’da Tahran’da düzenlenen Ulusal Ordu Günü törenlerine katılmıştı (Reuters)

İsrail, ABD Başkanı Donald Trump’ın desteği olmasa bile İran’ın nükleer tesislerine saldırı düzenleyebilir.

Adlarının paylaşılmaması şartıyla Reuters’a konuşan kaynaklar, İsrail’in “gelecek aylarda” İran’ın nükleer tesislerine saldırı düzenleme planının hâlâ masada olduğunu söylüyor.

New York Times’ın (NYT) 16 Nisan’da yayımladığı haberde, İsrail’in İran’ın nükleer tesislerini mayısta vurmak için bir plan hazırladığı ve bunu Washington’la paylaştığı yazılmıştı. Ancak Trump’ın İsrail'in saldırı planını desteklememe kararı alarak müzakere yolunu tercih ettiği aktarılmıştı. Cumhuriyetçi liderse planı “ertelemediğini fakat acelesinin olmadığını” belirtmişti.

Reuters’a konuşan İsrailli yetkililer, Tel Aviv’in saldırı için Trump yönetimine birden fazla plan sunduğunu söylüyor. Bahar sonu ve yaz ayları için yapılan bu planlarda komando birlikleriyle düzenlenecek kara operasyonları ve hava saldırılarının yer aldığı ifade ediliyor.

Diğer yandan ABD’nin onaylamayacağı bir operasyonun, İsrail’in planladığından daha sınırlı kalacağı ve Tahran’ın nükleer silah geliştirme sürecini sadece bir yıllığına geciktirebileceği aktarılıyor.

NYT’nin bugün yayımladığı analizde de İsrail ordusunun saldırı için ABD’den istihbarata ihtiyaç duyacağı belirtiliyor. Ayrıca İran’ın misilleme yapması durumunda Amerikan ordusunun İsrail’e koruma sağlaması gerekeceği ifade ediliyor.

Analizde, ABD-İran arasında nükleer anlaşma görüşmeleri sürerken İsrail’in böyle bir saldırı düzenlemesinin Tel Aviv-Washington hattında gerilim yaratacağı belirtiliyor. Trump’ın Gazze savaşında İsrail’e verdiği desteğin tehlikeye girebileceği yorumu da yapılıyor.

İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz, dünkü açıklamasında Tahran'a saldırı tehdidini yineleyerek "neye mal olursa olsun İran'ın nükleer silah elde etmesini engelleyeceklerini" söylemişti.

Öte yandan ABD-İran müzakerelerini yürüten Trump’ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un, İsrail Stratejik İşler Bakanı Ron Dermer ve Mossad Direktörü David Barnea’yla dün gizli görüşme yaptığı aktarılıyor.

Kimliklerinin paylaşılmaması şartıyla Axios’a konuşan İsrailli yetkililer, Dermer ve Barnea’nın İran’ın nükleer programının durdurulmasını istediğini söylüyor. Witkoff’unsa “nükleer krizin diplomatik yoldan çözümüne” ve İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin durdurulmasına odaklanıldığını söylediği belirtiliyor.

ABD ve İran’dan heyetler, Umman’da 12 Nisan’da yapılan görüşmenin ardından müzakerelerin “olumlu ve yapıcı” geçtiğini bildirmişti. Görüşmelerin ikinci turu İtalya’nın başkenti Roma’da bugün gerçekleştirilecek.

Independent Türkçe, Reuters, Axios, New York Times