Bir kişi, Suriye'nin kuzeydoğusunda, ABD’nin müttefiki olan Kürt grupların kontrolündeki Kamışlı'da yatırım projesi hayata geçirir ve burada Şam'ın kontrolündeki bir bölgeden işçi çalıştırırsa bu, ABD yaptırımlarının ihlal edildiği anlamına gelir mi gelmez mi?
Yahut bir kişi Suriye’nin kuzeyindeki Halep kırsalında Ankara'nın müttefiki olan muhalif grupların kontrolündeki Azez'de bir yatırım projesi hayata geçirir ve Tel Rıfat yakınlarından hammadde tedarik ederse bu, ABD yaptırımlarının ihlali midir, değil midir?
ABD Hazine Bakanlığı'nın Perşembe günü duyurduğu, Suriye’de tarım, inşaat ve finans dahil olmak üzere 12 alanda yatırım faaliyetlerine izin verme kararı, önümüzdeki dönemde Washington'ı bu tür ayrıntılı sorularla karşı karşıya getirecek.
ABD Başkanı Joe Biden yönetimi, en büyük önceliği ‘DEAŞ’ın yeniden dönüşünü önlemek’ olan Suriye stratejisi çerçevesine giren bir kararı netleştirmek için son aylarda Arap ülkelerinden, bölge ülkelerinden ve Suriye’den müttefikleriyle istişarelerini yoğunlaştırdı. ABD Hazine Bakanlığı’nın duyurduğu kararın geniş başlığı, istikrarı artırmak, DEAŞ’ın yeniden ortaya çıkışını önlemek, Suriye rejiminin kontrolü dışındaki bölgelerde, belirli sektörlerde yatırımlara izin vermek, bu yatırımları Caesar Yasası kapsamındaki yaptırımlarından ve ABD’nin cezai tedbirlerinden muaf tutmak ve ABD ve müttefikleri ile Türkiye ve onunla birlikte hareket eden grupların kontrolü altındaki nüfuz bölgelerinin nefes almasını sağlamaktır.
Ancak Hazine Bakanlığı’nın kararının ayrıntıları ve ABD tarafından yapılan resmi açıklamalar incelendiğinde bu kararın birçok çelişki barındırması nedeniyle çok fazla ‘mayın’ içeren bir takım önemli zorluklarla karşı karşıya kalacağı görülüyor.
Bu ‘mayınların’ bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
1 - Petrol: ABD’nin kararı benzin gibi petrol ürünlerinin satın alınmasına izin veriyor. Ancak, Suriye hükümeti ya da yaptırım uygulanan kişi ve kuruluşlarla Suriye’de üretilen petrol ürünlerinin ABD'ye arzının engellenmesi ve bunun yerine yaptırımlar listesinde yer alan petrol sektörünün yatırım operasyonlarına dahil edilmemesini şart koşan önceki bir kararı, böyle bir işlemin yapılması önünde engel oluşturuyor.
Sorun, Suriye'nin petrol zenginliğinin yüzde 90'ının ve doğalgazının yarısından fazlasının Fırat’ın doğusunda yer alıyor olması. Fırat’ın doğusunda şu an günlük 90 bin varil petrol üretiliyor. Bunun bir kısmı ‘savaş baronları’ ve Washington tarafından bilinen arabulucular aracılığıyla Suriye hükümetinin bölgelerine gidiyor. Bu yüzden yeni kararın uygulanması birçok teste ve gri alanlara tabi olacaktır.
2 - Siyasi olarak tanınma: Ankara, (ve Şam) yeni kararı sert bir şekilde eleştirdi. Çünkü karar, Türkiye'nin terör örgütü olarak sınıflandırdığı PKK’nın uzantısı olarak gördüğü YPG'yi destekliyor. Ancak ABD'li yetkililer, Cuma günü, gazetecilere yaptıkları açıklamalarda kararın siyasi bir adım değil, rejimin nüfuz alanı dışındaki bu bölgelerde yaşayan insanların içinde bulundukları koşulları iyileştirmeye yardımcı olacak bir ekonomi ve istikrar adımı olduğunu vurguladılar. Ayrıca bu adımın, Suriye'nin hiçbir yerinde özerkliği teşvik etmediğini, desteklemediğini ve onaylamadığını belirterek ABD’nin, Suriye'nin toprak bütünlüğüne bağlı olduğunun altını çizdiler.
Türk yetkililer, bu kararla ilgili olarak ABD’li meslektaşlarıyla temasa geçtiler. Ankara, kararın Halep kırsalındaki nüfuz bölgelerini de kapsamasına rağmen mevcut halinden memnun olmadığını iletti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun bugün Washington'a yapacağı ziyarette bu meselenin önemli bir gündem maddesi olacağına şüphe yok.
3 - Yeniden yapılanma ve istikrar: Washington, Suriye halkının çıkarlarına değil, rejimin yalnızca dar çıkarlarına hizmet edecek, Esed rejimi tarafından ya da onun yararına olacak bir yeniden yapılanma sürecine karşı çıkmaya devam edeceğini açıkladı. Washington ve Avrupalı müttefikleri, 2254 sayılı BM Güvenlik Konseyi (BMGK) kararı uyarınca yeni bir siyasi çözüme ulaşılana kadar Suriye'de yeniden yapılanmayı desteklemeyeceklerini açıkladılar. Ancak ABD'li yetkililer, yeni kararın ‘istikrarı desteklemeyi’ ve ‘erken toparlanmayı’ hedeflediğini söylediler. O halde yeniden yapılanma ve istikrar arasında yatırım projeleri oluştururken dikkat edilecek sınırlar neler?
4 - Coğrafi konum: Kararda, muafiyetlerin sağlandığı bölgelerin haritası detaylandırıldı. Buna göre ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) kontrolü altındaki bölgelere ve Türkiye'nin desteklediği muhalif Suriye Milli Ordusu’nun (SMO) kontrolü altındaki bölgelere muafiyetler sağlanırken muafiyetler, Şam ya da BMGK tarafından ‘terör örgütü’ olarak tanımlanan Heyetu Tahriru’ş-Şam’ın (HTŞ) kontrolü altındaki bölgeleri kapsamadı. ABD'li bir yetkili, Cuma günü yaptığı açıklamada, kararın püf noktasının, muafiyetten yararlanmak isteyen kişilerin yaptırım uygulanan kişilerle iş yapmadığından emin olunması ve ayrıca muafiyetlerin kapsamadığı bölgelerde faaliyetlere izin vermemesi olduğunu söyledi. Fakat ilçeler ve köyler ile Suriyelilerin kendi aralarındaki insani ve coğrafi sınırlar belli mi? Bu sınırlar ülkeler arasındaki gümrük engeli gibi mi olacak?
5 - Normalleşme ve bölme: ABD'li yetkililer, kararın Suriye hükümeti ya da yaptırım listesindeki kişilerle herhangi bir faaliyete izin vermediğini ve BMGK’nın 2254 sayılı kararı çerçevesinde çatışmaya siyasi bir çözüm bulunmasına yönelik geri dönüşü olmayan bir ilerleme kaydedilinceye kadar Esed rejimi ile ilişkileri normalleştirmeyeceklerini söylediler. Peki bu, Washington tarafından Suriye gerçekliğiyle başa çıkmak için ek bir adım mı? Yoksa üç nüfuz alanı arasındaki ‘sınırların’ belirlenmesinden ziyade bu küçük bölgelerle uğraşmak ve bölünmeyi bölmek için atılan ek bir adım mı?
ABD'nin yeni kararı, ABD'li yetkililer ile Arap ve bölge ülkelerindeki mevkidaşlarıyla kapalı kapılar ardında yaptıkları istişareler sırasında gündeme gelen birçok soru işaretini ortaya çıkardı. Aradaki fark ise ABD’li kurumların bağlı olduğu bir Amerikan yürütme kararı haline gelmesinin yanı sıra tüm Suriyeliler ve ilgili tarafların, bunun sunduğu fırsatları ya da getirdiği zorlukları ve riskleriyle uğraşmaktan başka bir şey yapmamaları.
ABD yaptırımlarından muafiyetler, Suriye ‘mayınları’ ve bölgesel soru işaretleri
ABD yaptırımlarından muafiyetler, Suriye ‘mayınları’ ve bölgesel soru işaretleri
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة