Ukrayna'da ölen Rus askerleri yoksul ve azınlık kesimlerden

Mariupol’daki Rus askerleri (Reuters)

Kiev, Ukrayna savaşında ölen Rus askeri sayısını 27 bin olarak tahmin ediyor. Batılı kaynakların çoğu bu sayıyı yüksek bulsa da, tahminleri Rusya’nın açıkladığı sayılardan çok daha yüksek. İngiltere Savunma Bakanlığı Pazar günü yaptığı açıklamada, Rusya’nın Şubat ayında Ukrayna’ya karşı askeri operasyon kararını açıklamasından bu yana kara muharebe gücünün muhtemelen üçte birini kaybettiği, yani yaklaşık 50 bin Rus askerinin öldüğü veya yaralandığı tahmininde bulundu.
Ancak 24 Şubat'ta başlayan ve Kremlin'in beklediğinden çok daha maliyetli olduğu ortaya çıkan Ukrayna savaşında ölen Rus generallerin ve üst rütbeli subayların sayısı dikkati çekiyor. Gözlemciler, Rusya'nın Ukrayna’daki kayıplarının, Sovyetler Birliği’nin 1979 - 1989 yılları arasında Afganistan'ı işgali sırasında kaybettiği asker sayısını (15 bin) aşabileceğini düşünüyorlar. 
Gözlemcilere göre Ukrayna'da ölen binlerce Rus askerinin büyük çoğunluğunu yoksul ve azınlık kesimlerden gençler oluşturuyor. Rusya, öldürülen asker sayısı konusunda genellikle sessiz kalmayı tercih ediyor. Rus yetkililer tarafından 2 Mart’ta yapılan açıklamada, Ukrayna’da savaşın başlamasından açıklama tarihine kadar toplam 498 askerin hayatını kaybettiği belirtildi. Rusya tarafından 25 Mart'ta güncellenen açıklamada ise bin 351 askerin öldüğü belirtildi. Sonrasında ölen askerlere ilişkin herhangi bir bilgi verilmedi.
Rusya Devlet Başkanı Putin, 9 Mayıs’ta Zafer Günü törenleri sırasında yaptığı açıklamada, sayılarını belirtmeden işgal sırasında ölen Rus askerlerini “Rusya için adil bir savaşta cesurca ölen silah arkadaşlarımızın önünde eğiliyoruz. Her bir askerin ve subayın ölümü bizleri ayrı ayrı üzdü. Sevdiklerini de onarılamaz kayıplara uğrattı” diyerek andı.
Öte yandan savaşta yaralanan ve ölenlerin ailelerine yardım paketi açıklandı. Rusça yayın yapan ‘MediaZona’ adlı internet sitesi, sadece yayınlanan bilgilere dayanarak 6 Mayıs itibariyle savaş sırasında 2 bin 99 Rus askerinin öldüğü belgeleyebildi.
Ölen askerlerin büyük çoğunluğunun 21 ile 23 yaşları arasında olduğunu ve ölen 74 askerin henüz yirmi yaşına bile gelmediğini aktaran MediaZona, bölgelere dağılımına göre ölenlerin çoğunun Müslüman çoğunluklu Kuzey Kafkasya dahil olmak üzere Rusya’nın güneyinden ve Sibirya'nın orta kesimlerinden geldiğine işaret etti. Geriye kalan az sayıdaki askerin ise Rusya'nın diğer şehirlerinden daha zengin olan Moskova ve Rusya'nın ikinci büyük şehri olan Saint Petersburg'dan oldukları belirtildi.
Müslüman azınlığın yaşadığı Kuzey Kafkasya'nın Dağıstan bölgesinden 135 askeri öldüğü doğrulanırken, Sibirya'nın güneydoğusunda Rusya'ya bağlı cumhuriyetlerden biri olan Buryatya’da yaşayan Moğol azınlık Buryatlardan 98 askerin öldüğü teyit edildi.
‘Riddle Russia’ adlı haber sitesinin yorumcusu Pavel Luzin, kara kuvvetlerindeki asker ve subayların büyük çoğunluğunun, Rusya'nın küçük kasaba ve köylerinden geldiklerini ve bunun sosyal tabakalaşma ve dolayısıyla kültürel bölünmelerle ilişkili olduğunu söyledi. Luzin, değerlendirmesinde, “Kara kuvvetlerinde askerlik hizmeti gereksinimleri nispeten düşüktür. Eğitimli ve geleceğin askerleri kabul edilenler, Rusya Silahlı Kuvvetleri’nin hava ve uzay kuvvetleri, stratejik füze kuvvetleri ve donanma gibi diğer kollarını tercih ediyorlar” ifadelerini kullandı.
Yıllardır İslamcı isyancılarla mücadele eden ve Rusya'nın en yoksul bölgelerinden biri olan Dağıstan'da yerel basın ve Telegram kanalları, yetkililer tarafından taziye mesajları gönderilen yaslı ailelerin resimleriyle dolup taşıyor.
Örneğin 6 Mayıs'ta Dağıstan'ın Buynaksk kenti Yöneticisi Kamil Iziiev, Telegram hesabı üzerinden, savaşta öldürülen beş Dağıstan vatandaşının ailelerine madalya verme töreni sırasında kendisini gösteren bir video paylaştı. Madalyaların ölen askerlerin başörtülü eşleri ve anneleri tarafından alındığı görülen videoda Iziiev, “Babaları kahraman olarak can vermiş evlatların annelerine yaraşır bir şekilde yaşamalısınız. Sevgili aileler, insanın hatırlandığı sürece hayatta olduklarını unutmayın.  Bu adamları hatırlayalım” ifadelerini kullandı. Moskova tarafından resmi olarak öldüğü doğrulanan ilk Rus askeri, devlet medyası tarafından asker arkadaşlarını kurtarırken öldürüldüğü söylenen genç Dağıstanlı Nurmagomed Gadzhimagomedov’du. Putin, Gadzhimagomedov’a ölümünden sonra 4 Mart'ta ‘Rusya’nın Kahramanı’ madalyasına layık gördü. Gadzhimagomedov’un savaş sahasındaki ölümü, Putin'i Rusya’nın savaşında Rus olmayan etnik grupların rolünü açıkça övmeye itti. Putin, ‘güçlü ve çok uluslu Rus halkının bir parçası olmaktan gurur duyduğunu’ söyledi.
Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgali, ulusal bir şoka neden oldu. Nobel ödüllü Belaruslu yazar Svetlana Aleksiyeviç, bu şoku, adını genç askerlerin cesetlerinin iade edildiği çinko tabutlardan alan ‘Çinko Çocuklar’ kitabıyla aktardı. Bu şok, Sovyetler Birliği'nin çöküşüne katkıda bulundu. Moskova'nın Ukrayna'da başlattığı ve Kremlin'in ‘özel askeri operasyon’ olarak nitelediği savaşa yönelik katı sansürü, bunun Rusya'da bir savaş olarak adlandırılamayacağı anlamına gelirken savaşa karşı olanların seslerini bastırdı ve çok az insan kayıplarla ilgili endişelerini dile getirmeye cesaret edebildi. Savaş karşıtı ender seslerden biri olan eski Rusya Devlet Duması Üyesi ve eski Kırım Başsavcısı Natalya Poklonskaya, Rus yetkilileri medyada propaganda yapmak için ‘Z’ harfini kullanmakla suçladı. Poklonskaya, bu harfin hem Rusya hem de Ukrayna için bir trajediyi simgelediğini belirterek, “Neden Z harfi? Rus askerleri öldürüldüğü için mi?” ifadelerini kullandı. Riddle Russia sitesinin yorumcusu Luzin, Rusya’ya bağlı özerk bölgelerde ve azınlık bölgelerinde can kayıplarına yönelik protesto gösterilerinin kamuoyuna açıklanmamasının, gelecekte bir tepkinin olmayacağı anlamına gelmediğini vurgulayarak, “Ancak bu tepkiler açıkça bir direniş şeklinde değil, üstü kapalı olacak. Zorunlu askerlikten kaçınmaya ve sözleşmeli askerlik yapmaya başlayacaklar” yorumunda bulundu.