İsrail yine bir Filistinlinin cenaze törenine saldırdı

Kudüs'te Mescid-i Aksa'ya düzenlenen baskında toplu tutuklamalar yapıldı.

İsrail yine bir Filistinlinin cenaze törenine saldırdı
TT

İsrail yine bir Filistinlinin cenaze törenine saldırdı

İsrail yine bir Filistinlinin cenaze törenine saldırdı

Güvenlik güçleri tarafından korunan İsrailli yerleşimciler, İsrail'in Kudüs'teki bir cenazeye ve mezarlığa düzenlediği saldırının neden olduğu şiddetli çatışmalardan saatler sonra, aşırılık yanlısı Haham Yehudah Glick liderliğinde Mescid-i Aksa'ya baskın düzenledi. Bu durum şehirdeki gerginliğin artmasına neden oldu.
Evkaf Dairesi tarafından yapılan açıklamada yerleşimcilerin 40 kişilik gruplar halinde Mescid-i Aksa'nın avlularına baskın gerçekleştirdiği, meydanlarda provokatif turlar düzenledikleri ve sözde ‘tapınak’ hakkında açıklamalar yaptıkları ifade edildi. Diğer yandan aralarından bazıları, Bab es-Silsile tarafından Mescid-i Aksa avlularından ayrılmadan önce Kubbetu’s Sahra önünde Talmud ayinleri gerçekleştirdi. Daha önceki baskınlarda olduğu gibi İsrail polisi yine Filistinlilerin Mescid-i Aksa'ya girişine ciddi kısıtlamalar getirdikten sonra ibadet edenleri camideki  yerleşimcilerden uzaklaştırdı. Bu da Filistin ve Ürdün’ün İsrail’e karşı camiyi zaman ve mekan açısından bölmekle ilgili önceki suçlamalarını güçlendirdi.
Mescid-i Aksa baskını, Ramazan'ın başlarında İsrail tarafından öldürülen Velid Şerif'in cenazesine düzenlenen saldırının ardından geniş çaplı çatışmalara ve tutuklamalara sahne olan Kudüs'teki büyük gerilim doğrultusunda yaşandı. İsrail güçleri Kudüs’te birçok Filistinliyi göz altına aldı. Gözaltına alınanlar arasında Shaare Zedek Hastanesi’nde yatan yaralı Nadir eş-Şerif de bulunuyordu. Şerif’in ölümününün ardından düzenlenen cenaze töreninde yaşanan geniş çaplı çatışmalar nedeniyle tutuklananların sayısının 35’e yükseldiği kaydedildi. İsrail’in Şerif’in cenaze törenine katılan çok sayıda genci gözaltına alması sonucunda Salahuddin Caddesi ve Mücahidin Mezarlığı’nda İsrail güçleriyle çatışmaya dönüştü. Filistin Kızılayı’na göre İsrail’in mermi ve gaz bombası kullandığı çatışmalar sonucunda 71 Filistinli yaralandı. Yayınlanan video görüntüleri, İsrail güçlerinin mezarlığı işgal ettiğini, bunun sonucunda askerlerin mezarları çiğnediği ve mezar taşlarını kırdığını ortaya koydu. İsrail geçtiğimiz cumartesi günü hayatını kaybeden Şerif’in cenazesini,kısıtlı bir cenaze töreni yapılması şartıyla pazartesi günü ailesine teslim etti
Filistin Yönetimi tarafından yapılan açıklamada, “İşgal güçleri halkımızın yaşamına karşı suç işlemekle yetinmiyor, ihlalleri ölülere saygısızlığa ve mezarlıklara kadar uzanıyor” ifadelerine yer verildi. İsrail hükümetinin, söz konusu suçlar nedeniyle artan gerilimden sorumlu olan tek taraf olduğunun altı çizildi. İşgalin sona ermesi ve halkın özgürlük, bağımsızlık ve kendi kaderini tayin hakkının elde edilmesi ve başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir devletin kurulmadığı müddetçe bölgede barış ve istikrarın mümkün olamayacağı vurgulandı. Yönetim açıklamasında, uluslararası toplum ‘çifte standart uygulamayı bırakmaya ve Filistin'de yaşananlara adil bir gözle bakmaya’ çağırıldı.
Diğer yandan Ürdün Dışişleri ve Gurbetçi İşleri Bakanlığı da İsrail güçlerinin Şerif’in cenaze törenine katılanlara yönelik gerçekleştirdiği saldırıyı kınadı. Bakanlık Sözcüsü Heysem Ebu’l Ful yaptığı açıklamada, “Cenaze törenine katılanları hedef alan ve çok sayıda yaralanmaya neden olan saldırı ile ölülere saygı da ihlal edildi. Bu insanlık dışı bir eylemdir” şeklinde konuştu. Ebu’l Ful, ‘İsrail’in Doğu Kudüs’teki işgalci güç olarak uluslararası insan hakları hukuku kapsamındaki yükümlülüklerine saygı duyması gerektiğini’ vurguladı.
Kudüs'teki olaylara paralel olarak Batı Şeria'da da gerilim yaşandı. İşgal güçleri, Nablus’un güneyindeki Havara kontrol noktası yakınında bir genci hedef aldı. Yaralanan gencin durumunun ciddi olduğu ifade edildi. İsrail Ordusu’ndan bir Sözcü yaptığı kısa açıklamada şunları söyledi:
"Elinde bıçak bulunan bir Filistinli, Nablus kentinin girişindeki Havara kontrol noktasının yakınında ordu güçlerine doğru koştu ve burada askerler tarafından vurularak yaralandı. Güvenlik güçleri saflarında ölüm yaşanmadı.”
İsrail güvenlik güçleri ayrıca Batı Şeria'da aranlar listesinde bulunduğunu iddia ettiği yaklaşık 15 Filistinliyi gözaltına aldı.



Netanyahu ‘ateşkes’ müzakerelerine rağmen neden İsrail ordusundan Gazze'yi işgal planı yapmasını istiyor?

Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
TT

Netanyahu ‘ateşkes’ müzakerelerine rağmen neden İsrail ordusundan Gazze'yi işgal planı yapmasını istiyor?

Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)

Hamas Hareketi ve İsrail’den müzakereciler Katar’ın başkenti Doha'da Gazze'de ateşkes konusunda dolaylı müzakerelere başlamaya hazırlanırken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ordusundan Gazze'yi işgal etmek için bir plan hazırlamasını istedi.

Netanyahu'nun adamları, cumartesi akşamı savaşı yönetmek için yapılan güvenlik toplantılarında yaşananları sızdırdılar. Toplantıda şiddetli tartışmalar, bağırışmalar ve masaya vurmalar yaşandığını söylediler. Ayrıca Başbakan’ın Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir'e Gazze'yi işgal etmek için bir plan hazırlamasını ve ateşkesin ilan edilmesi muhtemel görünen Washington ziyaretinden döndükten sonra kendisine sunması talimatı verdiğini aktardılar.

İsrailli analistler bu sızıntının amacına ilişkin farklı görüşlere sahipler. Bazıları, bunun sadece ‘Hamas liderliğine Doha turunda önerileri kabul etmesi için son anda baskı yapmayı amaçladığını’ bazıları ise Netanyahu'nun ‘hükümetin kendisine Gazze'yi işgal etmesi ve Filistinlilere karşı şiddetli operasyonlarının dozunu artırması için baskı uyguladığını sızdıran ordu kademesine öfkesini göstermeyi amaçladığını’ söylediler.

Üçüncü bir analist grubu ise bu gidişatın ‘hükümetin ateşkesi reddetme tutumunun gerçeğini’ yansıttığı görüşündeydi.

Birden fazla sebep

Ancak tüm bu nedenlerin bir araya gelmesi Netanyahu'nun Zamir'den taleplerinin arkasında yatan neden gibi görünüyor. Netanyahu, Hamas'a baskı uygulayarak kalıcı ateşkes şartından vazgeçmesinin yanı sıra (Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in temsil ettiği) Dini Siyonizm akımının hükümetten çekilmemesi için işgal ve sürgün tehdidini masada tutmak ve böylece sağcı tabanını memnun etmek istiyor.

Jfkfjf
İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Kudüs'ün eski kentinde dolaşıyor (Arşiv - Reuters)

Son olarak Netanyahu, ordunun kendini savunma konumunda kalmasını istiyor ve başarısızlıkla suçlanmaktan korkuyor. Ayrıca, ABD Başkanı Donald Trump’a da Netanyahu’nun kendisi gibi ‘sadece güç yoluyla barış istediği’ mesajını veriyor.

Toplantıda neler oldu?

Toplantı, ateşkes anlaşmasına varılamaması durumunda askeri planların görüşülmesi üzerineydi. İsrail merkezli televizyon kanalı Kanal 12'nin haberine göre toplantı, İsrail ordusunun ‘Gideon'un Arabaları Operasyonu’nun hedeflerine ulaşmaya yaklaştığını açıklamasının ardından, ‘savaşın, rehineleri kurtarma ve Hamas'ı hezimete uğratma hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla siyasi düzeyde sunacağı çeşitli olasılıkların ve planların ortaya çıkmasının ardından gerçekleşti.

Kanal 12, toplantıda Başbakan Netanyahu ile Genelkurmay Başkanı Zamir arasında sert bir tartışma yaşandığını, bakanlar Ben Gvir ve Smotrich'in ise başbakanı desteklediğini bildirdi.

Ben Gvir ve Smotrich'in Genelkurmay Başkanı'nı siyasi düzeydeki tavsiyeleri uygulamamakla suçladığını aktaran Kanal 12, Genelkurmay Başkanı'nın ise “Gazze'de oyalanacak zaman yok... Sözlerinize dikkat edin. Savaşlarda askerler ölüyor” şeklinde yanıt verdiğini kaydetti.

Toplantı sırasında Netanyahu'nun sesini yükselterek masaya yumruğunu vurduğunu ve Gazze halkı için geniş çaplı bir tahliye planı hazırlanarak onların Gazze'nin güneyine yerleştirilmesini talep ettiğini iddia eden Kanal 12’ye göre Netanyahu, “Taviz vermeyeceğim. Hamas hiçbir koşulda Gazze'de kalmayacak” dedi.

Kanal 12 ayrıca Genelkurmay Başkanı Zamir’in İsrail'in Gazze halkı üzerinde kontrolünü sürdürmesine karşı çıktığını ve kontrolün kaybedileceği konusunda uyardığını bildirdi.

İsrail Genelkurmay Başkanı toplantıda, “Askeri yönetim mi istiyorsunuz? İki milyon aç ve aşağılanmış insanı kim yönetecek?” diye sordu. Bunun üzerine Netanyahu yüksek sesle “Ordu ve İsrail Devleti” yanıtını verdi ve ardından “Askeri yönetim istemiyorum, ancak Hamas'ı hiçbir şekilde kabul etmeyeceğim” diye ekledi.

Zamir, Netanyahu'nun sözlerine “Bunu konuşmalıyız, bu konuda anlaşamadık. Aç ve öfkeli insanları kontrol etmek, kontrolün kaybedilmesine ve ordunun saldırıya uğramasına yol açabilir” diye yanıt verdi. Zamir ayrıca, bu planın İsrail ekonomisi ve toplumu üzerinde muazzam etkileri olacağını ve düzenli ve yedek kuvvetlerin konuşlandırılması açısından büyük kaynaklar gerektireceğini belirtti.

Netanyahu, toplantı sırasında Zamir'den, ABD Başkanı Donald Trump ile Gazze ve İran konusunda görüşmeler yapmak üzere Washington'a gittikten sonra geri dönene kadar Gazze Şeridi için tahliye planı hazırlamasını istedi. Netanyahu, hafta sonuna kadar Washington'da kalacak.

Zafer pozu arayışı

İsrail ordusu Gazze'deki operasyonlarını korkunç bir şekilde yoğunlaştırdı. Çünkü savaşı güçlü bir zafer pozuyla bitirmek istiyor.

Şimdiye kadar onun Lübnan, Suriye ve İran cephelerinde ‘başarılı’, ancak Gazze cephesinde ‘başarısız’ olduğu yönünde bir tablo ortaya çıktı. Savaşın Hamas'a ağır darbeler indirilmeden sona ermesini hayal edemeyen İsrail ordusu, Gazze'de şimdiye kadar elde ettiği başarıların hükümet tarafından siyasi kazanca dönüştürülmesi için yeterli olduğuna inanıyor.

Netanyahu’nun öfkesinin sebebi de tam olarak bu eğilim. Çünkü bu durum topu kendi sahasına atıyor. Oysa sorumluluğu başkalarına yükleme konusunda gerçek bir usta olan Netanyahu 7 Ekim 2023’ten bu yana görevden aldığı çoğu komutan ve güvenlik yetkilisiyle de aynısını yapmıştı.

Hem Netanyahu hem de Zamir, Hamas'ın İsrail askerlerinin hayatına kasteden operasyonlarını sürdürmesinden dolayı bir miktar hayal kırıklığı yaşıyor. Halbuki Hamas büyük suikastlara uğramış, kalesi olan Gazze ile halkı katliama ve yıkıma maruz kalmıştı.

Kcjfj
Gazze'de yaralanan bir İsrail askerini taşıyan İsrail Hava Kuvvetleri askerleri, Ocak 2024 (AFP)

Ancak Genelkurmay Başkanı Zamir, Gazze'deki başarısızlıkları diğer cephelerdeki kazanımlarla telafi etmenin mümkün olduğunu düşünüyor. Savaşı bu aşamada sona erdirmeyi tercih eden Zamir, “Gazze'de kalmak bir kumar ve dünyanın en güçlü orduları bile işgalci örgütlerle savaşamaz” diyor.

Bununla birlikte Zamir, farklı bir görüşe sahip olsa bile siyasi liderliğin emirlerine uymaya hazır olduğunu söyledi.

Sızıntılar öfkeye neden oldu

Ancak sorun şu ki, Netanyahu'nun hükümetteki arkadaşları, sadece Ben-Gvir ve Smotrich değil, Likud Partisi’nden milletvekilleri ve bakanlar da Netanyahu'nun açıklamalarıyla yetinmiyor ve bunları Beyaz Saray'da olacakları örtbas etme girişimi olarak görüyorlar.

Bu yüzden pazar günü Zamir ve Netanyahu'yu eşit şekilde eleştiren açıklamalarda bulunan Smotrich, “Kabinet’ten sızdırılan bilgiler, devletin güvenliğini tehdit eden kabul edilemez bir durumdur ve buna bir son verilmeli” ifadelerini kullandı.

Jgjfj
Netanyahu ve Smotrich Kabinet toplantılarından birinde (Reuters)

İsrail Maliye Bakanı Smotrich, eleştşirilerini şöyle sürdürdü:

“Gerçek şu ki tüm cephelerdeki büyük başarılara rağmen, insani yardımların Hamas'a ulaşmasını engellemek konusunda Genelkurmay Başkanı görevini yerine getirmiyor ve siyasi liderliği Hamas'a yardım ulaştırmaya zorluyor. Bu yardımlar savaş sırasında düşmanın lojistik tedarikine dönüşüyor. Tüm saygımla, eleştirilerim aynı zamanda savaşın sürdüğü aylar boyunca siyasi düzeyde alınan kararları uygulamaya koyamayan ve ordunun üst düzey komutanlarına dayatamayan Başbakan’a da yöneliktir. Bu kararlar, Hamas'ı ortadan kaldırmak ve rehineleri geri almaktı.”