Dibeybe, Trablus’ta kontrolünü sürdürüyor

ABD ve BM, şiddetli çatışmalar patlak vermesi sonrasında sükûnet çağrısında bulundu.

Dibeybe hükümetine sadık güçler, 17 Mayıs’ta Başağa hükümetini Trablus’tan çıkarmaktaki başarılarının ardından zafer işareti yaptılar. (AFP)
Dibeybe hükümetine sadık güçler, 17 Mayıs’ta Başağa hükümetini Trablus’tan çıkarmaktaki başarılarının ardından zafer işareti yaptılar. (AFP)
TT

Dibeybe, Trablus’ta kontrolünü sürdürüyor

Dibeybe hükümetine sadık güçler, 17 Mayıs’ta Başağa hükümetini Trablus’tan çıkarmaktaki başarılarının ardından zafer işareti yaptılar. (AFP)
Dibeybe hükümetine sadık güçler, 17 Mayıs’ta Başağa hükümetini Trablus’tan çıkarmaktaki başarılarının ardından zafer işareti yaptılar. (AFP)

ABD’nin ve Birleşmiş Milletler’in (BM) Libya’da sükûnet çağrıları sürerken Abdulhamid Dibeybe liderliğindeki geçici Birlik Hükümeti, Fethi Başağa başkanlığındaki yeni İstikrar Hükümeti tarafından başkent Trablus’a yönelik gerçekleştirilen başarısız bir sızma girişimini engellediklerini duyurdu.  
Dibeybe, çatışmalara tanık olan mahalleleri denetlediğini ve ‘karanlık yarasaların ve savaşı savunanların’ başarısız olduğunu vurguladı. Dibeybe, 17 Mayıs’ta Trablus’ta belediye başkanlarına hükümetin çalışmalarına verdikleri destek ve ‘tüm darbe projelerini reddettikleri’ için de teşekkürlerini iletti. Ayrıca seçimlerin yapılmasının ve yerel yönetimlerin harekete geçirilmesinin hükümetin en önemli hedefleri arasında yer aldığını vurguladı.
Diğer yandan Birlik Hükümeti, kanun kaçağı silahlı bir grubun başkente sızma girişimleri sonrasında güvenlik ve askeri organların güvenlik ihlali ile tüm profesyonellikleriyle ilgilendiğini duyurdu. Hükümet, söz konusu grubun silah ve şiddete başvurarak bölge sakinleri arasında terör ve kaos yaratmaya çalıştığını bildirdi. İsyana son vermeyi, başkentin istikrarını ve vatandaşlarının güvenliğini korumayı başardıklarını belirten hükümet açıklamasında, “Bu olay, güvenlik güçlerinin ve yerel yönetimin halen onarım faaliyetlerine devam ettiği insani ve maddi kayıplara neden olmuştur” ifadesi kullanıldı. Hükümet ayrıca, bazı tarafların ‘kendilerini, Libya halkının iradesinin üzerinde zorla kabul ettirme’ girişimlerine karşı koyma taahhüdünde bulundu.
Başkent genelinde ağır silah sesleri duyulurken, şehir merkezinde ve limanda sokak savaşının videoları çekildi.
Çatışmalar nedeniyle okullar kapandı ve yoğun saatlerde trafik yaşanıyor. Ancak Başağa’ya güvenli bir geçiş sağladıktan sonra bölgeye sakinlik yavaş yavaş geri dönmeye başladı. Dibeybe’yi destekleyen vatandaşlar, Trablus’taki Şehitler Meydanı’nda gösteri yaparak Başağa’nın başkente girme girişimini kınadı.
En-Navasi Tugayı, geçen pazartesi akşamı geç saatlerde Başağa hükümetinin, faaliyete başlamak amacıyla Trablus’a girdiğini duyururken hükümete tam destek sağlama sözü verdi. Ayrıca Savunma Bakanlığı’na bağlı 444. Savaş Tugayı, Başağa’nın başkentten barışçıl bir şekilde ve kan dökülmeden ayrılmasını sağlamak için Dibeybe ve tüm askeri taburlarla temasa geçerek arabuluculuk yaptığını açıkladı.
Diğer yandan Başağa, Trablus’a girme girişiminin başarısız olduğunu yalanladığı açıklamasında şunları syledi:
“Başkent Trablus’a şiddet ve silah gücü kullanmadan barışçıl şekilde giriş yapmamıza ve Trablus halkı tarafından kabul görmemize rağmen süresi dolmuş hükümete bağlı silahlı gruplar tarafından ortaya koyulan tehlikeli askeri gerilim karşısında şaşkınız. Hükümetin histerik davranışları ve barışı şiddet ve silahlarla karşı karşıya getirmesi; onun ulusal ve ahlaki açıdan yozlaştığının, adil ve şeffaf seçimler yapma konusunda hiçbir inandırıcılığının bulunmadığının kesin kanıtıdır.”
Başkanlık Konseyi Milletvekili Abdullah el-Lafi de yaşananların ‘herhangi bir istikrar sağlayamayacağını’ belirtti. Birlik Hükümeti’nin İçişleri Bakanı Halid Mazen, Trablus Emniyet Müdürlüğü’ne kayıtların açılması ve yaşananlarla ilgili vatandaşların sunduğu dava ve şikayetleri kabul etmesi çağrısı yaptı. Bakanlığın amacının can, namus ve kamu malını korumak olduğunu vurgulayan Lafi, bunun da siyasi çekişmelerden uzak durmayı gerektirdiğini söyledi.
Gelişmelere yönelik ilk tepki ABD Büyükelçiliği’nden geldi. Büyükelçilik 17 Mayıs’ta yaptığı açıklamada tüm silahlı grupları şiddetten kaçınmaya çağırarak iktidarı ele geçirmenin veya şiddet yoluyla alıkoymanın yalnızca Libya halkına zarar vereceğini vurguladı. ABD’nin Trablus’taki silahlı çatışma raporları hakkında ‘ciddi endişe’ duyduğunu dile getiren Büyükelçilik, meşru bir liderliğe ulaşmanın tek yolunun Libyalıların liderlerini seçmesine izin vermek olduğunu belirtti.
İngiltere Büyükelçiliği de 17 Mayıs’ta Trablus’ta yaşanan olayların, kalıcı bir siyasi çözüm bulmayı gerektirdiğini ve bu çözüme güç kullanarak ulaşılmaması gerektiğini vurguladı. Büyükelçilik, tüm tarafları da gerginliği yatıştırmaya, istikrar amaçlı bir diyalog içinde çalışmaya ve başarılı seçimler yapmaya çağırdı.
Diğer yandan Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri’nin Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams, sahada sükuneti sürdürmenin ve sivilleri korumanın gerekli olduğunu söyledi. Williams, tahrik edici söylemlere son verilmesi, tahrik edici eylemlerden kaçınarak itidalli ve ihtiyatlı olma çağrısında bulundu.
Mısır Dışişleri Bakanlığı de Trablus’taki güncel gelişmeleri endişeyle takip ettiğini dile getirerek, Libya’da sükuneti koruma, halkın canını ve malını koruma ihtiyacına dikkat çekti.
Aynı şekilde Temsilciler Meclisi Resmi Sözcüsü Abdullah Buleyhık, 17 Mayıs’ta BM’nin sponsorluğunda Kahire’de Temsilciler Meclisi ile Devlet Yüksek Konseyi arasındaki anayasal süreç toplantılarının ikinci turunun üçüncü gün çalışmaların başladığını duyurdu.
BM danışmanı Stephanie Williams, geçen pazartesi akşamı ortak komite üyelerinin anayasa taslağının önemli kısımları üzerinde bir fikir birliği sağladığını belirtti. Williams, ‘şimdiye kadar kaydedilen ilerlemenin, yasama ve yargı erkiyle ilgili olanlar da dahil olmak üzere, anayasa taslağının önemli kısımları üzerinde uzlaşmaya varmayı içerdiğini’ dile getirdi.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.