Ukrayna savaşı tarımı derinden etkiliyor

UNICEF, çocukların yetersiz beslenmesine ilişkin uyarıda bulundu

‘Açlık Devrimi’ kampanyası aktivistleri Nairobi’de gösteri düzenlerken hükümete gıda fiyatlarına müdahale etmesi çağrısı yapıldı. (AFP)

Küresel gıda fiyatları, Kovid-19’un neden olduğu kargaşa ve kötü hava koşullarının etkisiyle iki yılda artışa sahne oldu. Tahıl ve petrol arzındaki şoklar, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali nedeniyle şubat ve mart aylarında da rekor kırdı. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre gıda, enflasyonda başı çekiyor. Öyle ki gıda, Hindistan ve Pakistan gibi ülkelerde enflasyonun yaklaşık yarısını ve düşük gelirli ülkelerde ortalama yüzde 40’ını oluşturuyor. Bu çerçevede gıda üreticileri daha ihtiyatlı hale geldi. Hindistan hafta sonu buğday ihracatını yasakladığını duyururken Endonezya ise nisan ayı sonlarında yüksek fiyatları kontrol etmek için palmiye yağı ihracatını durdurdu. ‘BNP Paribas’ bankasının küresel gelişen piyasalar araştırmasın başkanlığını yürüten Marcelo Carvalho, Reuters’a yaptığı açıklamada, Ukrayna’daki savaşın sadece gıda arzını değil, gübre arzını da bozması nedeniyle gıda enflasyonunun daha uzun vadeli olabileceğini söyledi. Carvalho, “Gıda fiyatları değiştiğinde enflasyon beklentilerini besleyen enflasyon algısı şişiyor” dedi. Ticari kaynaklar, Reuters’a yaptıkları açıklamada Asya’daki buğday ithalatçılarının, Hindistan’ın yerel fiyatlarındaki artışı durdurmak amacıyla bu hafta başlarında buğday ihracatını yasaklamasının ardından pazartesi günü yeni arz kaynakları bulmakta zorlandığını belirtti. Özellikle Asya’daki ithalatçılar, 24 Şubat’ta başlayan Ukrayna savaşının ardından Karadeniz bölgesinden yapılan ihracatın gerilemesi sonrasında dünyanın ikinci büyük üreticisi Hindistan’dan gelen buğdaya bağımlı hale geldi. Rusya ve Ukrayna birlikte, dünya buğday ihracatının yaklaşık yüzde 30’unu karşılıyordu.
Ukrayna’nın ihracatı, savaşın limanların kapanmaya zorlaması nedeniyle sert bir şekilde yavaşlıyor. Rusya’nın ihracatı ise Batı yaptırımlarından etkilenmiş durumda. Küresel bir ticaret şirketinde çalışan bir buğday tüccarı, “Asyalı ithalatçıların büyük bir çıkmazda olması muhtemeldir. Hindistan, özellikle yemlik buğday konusunda Ukrayna ve Rusya’nın alternatifiydi” açıklamasında bulundu. Asya’daki ithalatçıların, Rus bankalarına yönelik yaptırımlara ve yüksek nakliye sigortası primlerine bağlı ödeme sorunlarına rağmen daha fazla Rus buğdayı satın almak istediğini de belirtti. Avrupa’dan bir başka buğday tüccarı da şu açıklamada bulundu:
“Kayıplar, bu sabah itibariyle başladı bile. İtimatnameleri olmayan tüccarlar, sözleşmelerin iptalini ilan etmek zorunda kaldılar. İnanıyorum ki haziran ortasından itibaren artık Hindistan’dan sevkiyat olmayacak.”
Hindistan, hasat fırsatlarını azaltan ve yurt içi fiyatları rekor seviyeye çıkaran bunaltıcı sıcak hava dalgası nedeniyle buğday ihracatını yasakladı. Gelişme Kanada, Avrupa ve Avustralya’daki geleneksel ihracat merkezlerindeki üretim sorunlarının ortasında yaşandı.
Tüccarlar, yasağın küresel fiyatları yeni rekorlara taşıyabileceğini ve Asya ve Afrika’daki yoksul tüketicileri sert bir şekilde vurabileceğini söylüyor. Hindistan ihracatının ana yönleri arasında Bangladeş, Endonezya, Nepal ve Türkiye de var. Mısır, geçtiğimiz günlerde ilk kez Hint buğdayı almayı kabul etti. Bu anlaşma, halen resmi olarak masada. Hindistan, ‘gıda güvenliği ihtiyaçlarını karşılamak’ için malzeme talep eden ülkelere ihracata izin vereceğini de açıkladı. Ancak piyasa uzmanları şüpheci. Rabobank tarım ürünleri analisti Carlos Mera, “Hindistan’ın gıda güvenliği ihtiyaçları olduğuna inandığı ülkelere ne kadar ihraç yapılacağı konusunda belirsizlik var. Sadece dost komşu ülkelere ihracat yapabilirler” dedi. Ekonomistler, gıda fiyatlarındaki son artışların ardından gelişmekte olan ekonomilerin yeni bir kargaşa dalgasıyla karşı karşıya kalmasından korkuyor. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın baş ekonomisti Beata Gavorcic, özellikle 10 yıl önce Arap Baharı devriminin nedeni olarak gıda fiyatları enflasyonunun yaşandığı Kuzey Afrika’nın savunmasız olduğunu belirtti. Gavorcic sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu savaşın ironisi şu ki herkes Rusya’nın bir kriz yaşamasını beklerken yükselen gıda fiyatları nedeniyle acil bir durumla karşı karşıya kalmaya en yakın ülkeler aslında Kuzey Afrika’dakiler.”
Ancak baskıların daha da artması bekleniyor. Risk danışma merkezi ‘Verisk Maplecroft’, geçen hafta 2022’nin dördüncü çeyreğine kadar yüksek risk altında olması beklenen ülkelerin dörtte üçünün, orta gelire sahip olduğunu vurguladı.
ABD’nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Linda Thomas Greenfield geçen pazartesi günü yaptığı açıklamada ülkesinin, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in savaşı devam etmesine rağmen Ukrayna tahılını uluslararası pazarlara yeniden kazandırma çabalarını desteklediğini söyledi.
Greenfield, gazetecilere yaptığı açıklamada “Bu konuda, Ukraynalılar ve Ruslarla yapılan planlar ve tartışmalar hakkında bilgi aldık” dedi.
Guterres, geçen ayın sonlarında gerçekleştirdiği Moskova ve Kiev ziyaretleri sonrasında, savaşın devam etmesine rağmen Ukrayna’daki tarımsal üretimi ve Rusya ve Belarus’taki gıda ve gübre üretimini dünya pazarlarına geri getirmeye kararlı olduğunu söyledi. The Wall Street Journal gazetesi bugün (18 Mayıs) Guterres’in Rusya ve Belarus’un potasyumlu gübre ihracatını kolaylaştırmaya yardımcı olacak hamleler karşılığında Rusya’ya bazı Ukrayna tahıllarının sevkiyatına izin vermesi çağrısı yaptığını belirtti. ABD Daimi Temsilcisi ise Rus tarım ürünlerine karşı ABD yaptırımı olmadığını dile getirdi.