İran şehirleri protestolara sahne oluyor

Besic ‘paralel gösteriler’ düzenlemeye hazırlanıyor

İran’ın batısındaki Baba Haydar şehrinde öldürülen protestoculardan biri için düzenlenen cenaze törenine katılım yoğun oldu.

İran şehirleri sırayla, yaşam koşullarının kötüleşmesini protesto etmek için gösterilere sahne oluyor. Her gün yeni bir şehirde halk sokaklara dökülüyor. Yetkililer, söz konusu hareketliliği bastırmak için güvenlik görevlilerini seferber ediyor. Ancak protestoların ardı arkası kesilmiyor.
İki haftayı aşkın bir süredir artarak devam eden gösteriler, hükümetin enflasyon, ekonomik yaptırımlar ve para biriminin çöküşü ile mücadele etmek için temel tüketim malzemelerinin fiyatlarını artırması ve bunu ‘ekonomik bir operasyon’ adı altında haklı bir gerekçe olarak göstermeye çalışmasının ardından patlak verdi. Bazı bölgelerde ‘Besic’ güçlerinin, rejime tepki amacıyla yapılan protestolara paralel gösteriler düzenlemeye hazırlandığına ilişkin iddialar ortaya atıldı. Sosyal medyada yayınlanan videolarda salı akşamı İsfahan eyaletinin Gülpayegan şehrinde kitlesel gösteriler yapıldığı görüldü. Gülpayegan, vatandaşların ekonomi politikasının yöntemini protesto etmek üzere sokaklara döküldüğü son şehirler arasında yer alıyor.
İsfahan eyaleti son yıllarda protestoların merkezlerinden biri oldu. Ancak iki gün önce Gülpayegan şehrinde düzenlenen gösteriler sosyal medyada büyük bir ilgi uyandırdı. Gösterilere katılanlar, İran Dini Lideri Ali Hamaney ve Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’yi kınayan öfkeli sloganlar atarken Pehlevi rejiminin ve Pehlevi hânedanının kurucusu Rıza Han’a övgüler yağdırdılar.
Göstericiler, Ahvaz'ın kuzeyindeki Dezful kentinde geçen hafta yapılan protestoların yeniden başladığını bildirdi.
Yakın bir zamanda protestolarda yaşamını kaybedenlerden Behruz İslami'nin Çaharmahal-Bahtiyari eyaletine bağlı Baba Haydar kentinde düzenlenen cenaze törenine yüzlerce kişi katıldı. Ayrıca Çaharmahal-Bahtiyari eyaletinin merkez kenti Şehrikürd’ün eteklerindeki otoyolda İran emniyet güçlerine bağlı özel kuvvetler tarafından şiddetli bir şekilde darp edilen bir vatandaşın video kaydı kamuoyunda tepkiye neden oldu.
Sosyal medyada aktif olan ve İran’daki protestolarda yaşanan gelişmeleri yakından takip eden ‘1500 Images’ sitesi, Gülpayegan’daki protestoların ardından ‘Besic’ güçlerinin karşı paralel mitingler düzenleme çağrıları yaptığını öne sürdü. Sitede yapılan haberde şu ifadelere yer verildi:
“Hükümet bugün Gülpayegan’da daima tekrarlanan bir yola girdi. Protestoların yapılacağı düşünülen yerde ve zamanda Besic güçlerinin toplanması için bir program düzenlediler.”
İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun (DMO) taktik kolu olan Besic güçleri, salı akşamı ‘örfe aykırı toplanmalar’ olarak nitelendirdikleri olaylara karşı miting yapma çağrısında bulunuyor.
DMO Komutanı Hüseyin Selami, hükümetin son zamanlarda aldığı tedbirleri 'ekonomik operasyon' olarak nitelendirerek Besic güçlerinin halka yardım etmeye hazır olduğunu duyurmuştu. Bu açıklam,a Besic güçlerinin protesto hattına gireceğine dair üstü kapalı bir tehdit olarak yorumlanmıştı.
Paralel mitingler düzenlenmesi, 2009 yılındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin sonuçlarına karşı başlatılan ve başta başkent Tahran olmak üzere ülke çapında sekiz ay boyunca devam eden Yeşil Hareket protestolarına kadar uzanıyor. Besic güçleri protestocuların toplanmasını engellemek için paralel miting yöntemini uygulamaya başlamıştı.
Instagram platformundan paylaşımlarının silinmesinden şikayetçi olan ‘1500 Images’ sitesi, Kasım 2019'da ülkenin şahit olduğu protestolarda tutuklananların yeniden tutuklandığına dair bilgiler aldığını aktardı.
Ahvaz eyaletinde yaklaşık üç hafta önce başlayan gece protestoları, daha sonra doğudaki iki komşu, Luristan ve Çaharmahal-Bahtiyari eyaletlerine sıçradı. Daha sonra başka eyaletlerde de zaman zaman gösterilere tanık olundu. Bunun üzerine yetkililer, özellikle başkent Tahran'da sıkı güvenlik önlemleri aldı.
Haberlerde ölü sayısı dört olarak verilirken tutuklu sayısının yüzlerce olduğu tahmin ediliyor. İran’ın DMO’nun terör örgütleri listesinden çıkarılmasında ısrarcı olması sebebiyle nükleer anlaşmayı canlandırmayı amaçlayan diplomatik çabaların başarısız olacağına dair endişeler artarken yetkililer, Aralık 2017 ve Kasım 2019'da ülkeyi sarsan önceki protestolarda olduğu gibi mevcut gösterilerin daha geniş çaplı eylemlere dönüşmesinden korkuyor.
Hükümetin una verilen devlet desteğini kesme kararının yürürlüğe konulmasından ve bunun ekmek ve makarna fiyatlarına yansımasından önce ülkedeki üst makamlar güvenlik güçlerine ve yargı birimlerine üç ay boyunca teyakkuza geçme talimatı vermişti. Hükümet yakın bir zamanda yemeklik yağ, süt, yumurta ve tavuk fiyatlarını artırarak ikinci bir adım atmıştı.