Irak’ta İmtidad Hareketi’nde bölünme yaşandı

İmtidad Hareketi Genel Sekreteri Ala er-Rikabi, yönetime danışmadan tek başına kararlar almakla suçlanıyor. (Şarku’l Avsat arşiv)
İmtidad Hareketi Genel Sekreteri Ala er-Rikabi, yönetime danışmadan tek başına kararlar almakla suçlanıyor. (Şarku’l Avsat arşiv)
TT

Irak’ta İmtidad Hareketi’nde bölünme yaşandı

İmtidad Hareketi Genel Sekreteri Ala er-Rikabi, yönetime danışmadan tek başına kararlar almakla suçlanıyor. (Şarku’l Avsat arşiv)
İmtidad Hareketi Genel Sekreteri Ala er-Rikabi, yönetime danışmadan tek başına kararlar almakla suçlanıyor. (Şarku’l Avsat arşiv)

Irak Parlamentosu’ndaki İmtidad Hareketi’nin 9 üyesinden 6’sı gruptan ayrıldı. 2019 Ekim Hareketi’nin bir uzantısı olarak bilinen İmtidad Hareketi bağımsız ve renkli bir oluşum olarak dikkat çekiyordu. Ekim 2019’da ülkenin orta ve güney kesimlerinde, yolsuzluk yapan politikacıların yargılanması, rejimin ıslah edilmesi ve iş olanakları yaratılması gibi taleplerle kitlesel gösterilere tanık olunmuştu. Göstericiler, etnik-mezhepsel kotaya dayalı sistemin değiştirilmesini, ifade özgürlüğünün sağlanmasını ve köklü bir anayasa değişimi gerçekleşmesini talep etmişti. Güvenlik güçlerinin protesto gösterilerine sert müdahalesi sonucu yaklaşık bin kişi yaşamını yitirmiş, 20 bine yakın gösterici de yaralanmıştı.  
Parlamentodaki İmtidad Hareketi’nden topluca ayrılan beş milletvekili istifa mektuplarında ‘Hareket’in Yüce Ekim’in ilkelerinden uzaklaşması ve Genel Sekreter Ala er-Rikabi’nin hareketin kaderiyle ilgili kararları istişare mekanizmasına başvurmaksızın alması nedeniyle istifa ettiklerini’ kaydettiler. İstifa eden vekiller İmtidad Hareketi içinde yer alan arkadaşlarının, herhangi bir delil olmaksızın ihanet ve yolsuzlukla itham edilmesini de kınadılar. Açıklamada ‘Genel Sekreter’in birçok başarısızlığına ve hareket üyelerinin eleştirilerine rağmen hareketin kurucu ilkelerine ters düştüğü ve kararları tek başına almayı sürdürdüğü’ belirtildi. “Devrimci ve iktidardaki siyasi oluşumlara muhalif olarak ilkelerimizi korumak için, destekçilerimize ve halkımıza verdiğimiz sözlerde durmak adına İmtidad Hareketi’nden toplu olarak çekildiğimizi duyuruyoruz” denildi.
Bu arada ‘İmtidad Hareketinin’ bazı üyeleri genel sekreterin azline dair bir karar alındığını iddia etti. Hareketin Genel Kurul üyesi Diya el-Hindi, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Geçmişteki hatalar ve başarısızlıklar nedeniyle, İmtidad Hareketi Genel Kurulu düzeltici bir adım atarak Genel Sekreter Ala er-Rikabi'yi görevlerinden azletme kararı almıştır” diye yazdı.  
Ancak hareket içindeki diğer kaynaklar, azil kararının gerçeği yansıtmadığını, milletvekillerinin de istifalarını resmi olarak sunmadıklarını öne sürdü. Yakın bir zamanda Genel Kurul ve Siyasi Büro tarafından yaşananlara dair resmi bir açıklama yapılacağı kaydedildi. Eczacı olan İmtidad Hareketi Genel Sekreteri Ala er-Rikabi, Ekim Hareketi’nin merkezlerinden Zikar ilinin Nasıriye kentinden aktif bir aktivist olarak tanınıyor. Protesto eylemleri sırasında yaralıların tedavisini organize ederek ön plana çıkan Rikabi, süreç içinde halk hareketinin liderleri arasında sivrildi. İmtidad Hareketi kurulduktan sonra bağımsız adaylarla parlamento seçimlerine girdi ve büyük bir sürpriz yapıp geleneksel partiler arasından sıyrılarak 9 milletvekili çıkarmayı başardı. Rikabi daha önce de hareket üyeleri tarafından, siyasi deneyimsizliği, kötü yönetimi ve kararları istişarede bulunmaksızın alması nedeniyle eleştiri oklarının hedefinde yer almıştı. Maliye Bakanı’ndan enflasyona karşı memurları koruma kapsamında, maaşların Irak dinarı yerine ABD doları ile verilmesi önerisi de bu deneyimsizliğinin başlıca örneği olarak gösterilmiş ve yaygın eleştirilere neden olmuştu.  
Şarku’l Avsat’a değerlendirmede bulunan İmtidad Hareketi’ndenbir kaynak şunları söyledi:
“Rikabi otokrasiye eğilimi olan bir karakter. Çoğu kararı hareket yönetimindeki arkadaşlarına danışmadan alıyor. Bu tür yaklaşımları hareket içinde bölünme yaşanmasına neden oldu. Ekim Hareketi’ne olumsuz yaklaşımı olmasına rağmen Sadr Hareketi ile iş birliği yaptı. Bu durum yönetimdeki birçok kişiyi ve hareketin üyelerini öfkelendirdi. Yeni nesil Kürtlerle de gerçekçi olmayan ittifaklara girişti. Tüm bunlar eleştirilere neden oldu.”  
Yeni Nesil Hareketi ile İmtidad Hareketi arasında parlamentoda ilk kez Arap ve Kürt milletvekillerinden oluşan bir ittifak kurulmuştu. 18 milletvekili içeren söz konusu ittifak geçen hafta, muhtemel bir hükümette yer almayacaklarını duyurdu.
Irak’ta siyasi oluşumlar içinde bölünmeler yaygın bir olgu. Hemen hemen her parti içinde benzer bölünmeler yaşandı.  



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.