عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Irak’ta Kürtler arasındaki yakınlaşma, siyasi tıkanıklığın açılmasına zemin sağlayabilir

Eski Başbakan İyad Allavi kapsamlı bir ulusal diyalog çağrısında bulundu

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı Neçirvan Barzani (Rudaw)
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı Neçirvan Barzani (Rudaw)
TT
TT

Irak’ta Kürtler arasındaki yakınlaşma, siyasi tıkanıklığın açılmasına zemin sağlayabilir

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı Neçirvan Barzani (Rudaw)
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı Neçirvan Barzani (Rudaw)

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani, Kürt Bölgesi ve Irak’taki siyasi tıkanıklığın çözümü hususunda bir zemin üzerinde uzlaşıldığını söyledi. Ayrıca Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ile Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) arasındaki karşıt ‘medya kampanyalarına’ bir son verileceğini kaydetti. Süleymaniye’de KYB Eş Başkanı Bafıl Talabani ile birlikte Kaleçolan Askeri Koleji'nin mezuniyet törenine katılan Barzani, burada yaptığı konuşmada, “Irak ve bölgedeki liderlerle ülkedeki siyasi tıkanıklığı gidermek için temaslarımız devam ediyor. Ülkedeki siyasi tıkanıklığın çözümünde bir zemin üzerinde uzlaştık, çözülemeyecek sorun yok ancak bazen aşılması gereken engeller olabiliyor” dedi.  
Irak’ın güvenliğini önemsediklerini ve IKBY’nin ulusal güvenliğin bir parçası olması gerektiğini vurgulayan Barzani, “Irak'ı korumak bizim için önemli bir meseledir, bunu tüm Iraklıların müşterek görevi olarak görüyoruz. Federal sistem Irak'ın egemenliğini güçlendirmede önemli bir faktördür. Federasyon Irak’ı zayıflatmaz aksine bileşenleri arasındaki ortaklık bağlarını güçlendirir. Irak Anayasası tam olarak bu şuurla yazıldı, anayasanın ruhunun ve tüm hükümlerinin uygulanmasını talep ediyoruz” diye konuştu.  
Peşmerge güçlerinin Irak’ın 2003’teki işgalinin ardından ülkede güvenliğin sağlanmasındaki rolüne değinen Barzani, ‘’Eski rejimin devrilmesinin ardından başkent Bağdat da dahil olmak üzere Irak'ın birçok bölgesinde güvenlik ve istikrar sarsılmıştı. Bu süreçte Peşmerge görevini başarıyla yerine getirerek güvenlik ve istikrarın sağlanmasına katkı sundu. DEAŞ terör örgütüne karşı yürütülen savaşta da Peşmerge, Irak güçlerinin yanında yer aldı ve Kerkük, Diyala gibi şehirlerin korunmasını ve terör örgütünün mağlup edilmesini sağladı. Peşmerge, bu rolünü sürdürmek için eğitimlerine devam edecektir” ifadelerini kullandı.  
Erbil ve Kürt bölgesinin güvenliğini Irak’ın güvenliği ve egemenliğinden ayrı görmediklerini ifade eden Barzani, genel kurmay başkanı, savunma bakanı ile Başbakan Mustafa el-Kazımi’ye, Peşmerge güçlerinin Irak savunma sisteminin bir parçası olmasını öngören anayasa maddelerini uygulamaları çağrısında bulundu. Barzani’nin Süleymaniye ziyareti, KDP ile KYB arasında cumhurbaşkanının kim olacağı hususundaki keskin anlaşmazlıkların gölgesinde gerçekleşti. KYB lideri Bafıl Talabani mevcut Cumhurbaşkanı Berhem Salih’in yeniden seçilmesini isterken, Kürdistan Demokrat Partisi bu pozisyon için eski Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari'yi aday göstermişti. Federal Mahkeme’nin Zebari'nin adaylığını iptal etmesinin ardından, Barzani söz konusu pozisyon için Kürdistan Bölgesi İçişleri Bakanı Reber Ahmed’i aday gösterdi. Ancak KYB’nin de içinde yer aldığı Sadr Hareketi liderliğindeki ittifak KDP’nin adayının parlamento tarafından seçilmesini engelledi. Gözlemcilere göre Barzani’nin Süleymaniye ziyaretinde Bafıl Talabani ile cumhurbaşkanlığı pozisyonu üzerinde bir uzlaşı sağlanabilir.
Bu arada eski Başbakan İyad Allavi Twitter hesabından yaptığı açıklamada, ülkedeki siyasi krizin aşılması için kapsamlı diyalog çağrısında bulundu. Allavi, “Şu anda bir ulusal diyalog konferansı düzenlenmesi için önemli bir fırsat bulunuyor. Irak halkının çektikleri ve yaşadığı zulüm yetmedi mi? insan onuruna yakışır bir hayat yaşamayı hak etmiyor mu? Siyasi güçleri Irak’ın menfaatini her şeyin üstüne koyarak diyalog kurmaya çağırıyorum” ifadelerini kullandı.  

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Sudan'da iki hükümet... Çözüm mü, bölünme mi?

Geçtiğimiz temmuz ayında Omdurman'daki bir çarşı (AFP)
Geçtiğimiz temmuz ayında Omdurman'daki bir çarşı (AFP)
TT
TT

Sudan'da iki hükümet... Çözüm mü, bölünme mi?

Geçtiğimiz temmuz ayında Omdurman'daki bir çarşı (AFP)
Geçtiğimiz temmuz ayında Omdurman'daki bir çarşı (AFP)

Sudan'da iki hükümetin varlığı, iç ve dış çevrelerde akıllardan uzak bir ihtimal değildi. Bu senaryo, Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında savaşın patlak vermesinden yaklaşık bir yıl sonra, barışçıl bir çözüm için herhangi bir vizyon veya işaretin ufukta görünmemesi nedeniyle, olası birkaç senaryodan biri olarak ortaya atıldı.

ABD Barış Enstitüsü (USIP) Nisan 2024'te, Kenya'nın başkenti Nairobi'de, savaşa karşı olan geniş bir yelpazedeki siyasi ve sivil güçlerin katılımıyla bir çalıştay düzenledi. Çalıştayda savaşın gidişatı ve nereye varacağı değerlendirildi ve olası senaryolar incelendi.

Çalıştayda 3 senaryo ortaya kondu; İlki, savaşın, çatışmanın iki tarafından biri olan Sudan ordusu veya HDK’nin askeri zaferiyle sona ermesi idi. Ancak bu seçenek, savaşın niteliği ve dış müdahalelerin açıkça ortaya çıkması nedeniyle dışlandı.

frgty6u7
Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında Hartum'da yaşanan çatışmalarda ağır hasar gören bina (AFP)

İkinci senaryo, müzakere ve savaştı. Bu senaryoda, sahadaki güç dengesinde radikal bir değişiklik ya da ‘zayıf denge’ meydana gelir ve müzakere masasında savaşın durdurulması yönünde bir adım atılır. Her iki taraf da çatışmalardan yorgun düşmüş olsa da, ordu ve İslamcı müttefiklerinin, düşmanlıkları durdurmayı ve sivilleri koruyarak insani yardım ulaştırmayı amaçlayan Cidde Platformu’na defalarca ret cevabı vermeleri nedeniyle, bu seçenek o dönemde mümkün olmadı.

Çalıştayda yapılan uzun tartışmaların ardından odaklanılan üçüncü senaryo, Sudan'da iki hükümetin varlığıdır. Bu senaryo en olası olanıdır ve ülkedeki çatışmaların şiddetini azaltabilir ve taraflar arasında müzakere masasına oturmak için yollar açabilir.

Geçtiğimiz hafta, Sudan Kurucu İttifakı, HDK Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) başkanlığında, ülkenin batısındaki Güney Darfur eyaletinin başkenti Nyala'yı merkez alan paralel bir hükümet kurduğunu duyurdu. Ancak, ülkeyi bölünmeye maruz bırakma korkusuyla, resmi devlet kurumları dışında herhangi bir otorite kurulmasına bölgede önceden karşı çıkılmıştı.

Siyasi analist Mahir Ebu’l Cuh, Port Sudan ve Nyala'da meşruiyet için çekişen iki hükümetin varlığının artık bir gerçek olduğunu ve her ikisinin de meşru olmadığını, bu nedenle herhangi bir yasal tanıma olmaksızın ele alınacağını söyledi.

dfrgty6
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, askerleriyle birlikte daha önceki bir Hartum ziyareti sırasında (Arşiv – Sudan ordusu sayfası)

Ebu’l Cuh, “Arap ve Afrika ülkeleri Sudan'ın bölünmesini istemiyor ve bölünmeye izin vermeyecek. Böylece bölgede parçalanmanın önü açılmayacak” ifadelerini kullandı.

Ebu’l Cuh, “Port Sudan'da ordunun liderliğindeki fiili hükümetin para birimi ve kimlik belgelerinin değiştirilmesi ve kontrol ettiği bölgelerde lise sınavlarının yapılmasıyla ilgili olarak attığı adımlar, HDK’yi bir ittifak kurmak ve paralel bir otorite oluşturmak için gerekçeler ve mazeretler bulmaya itti” dedi.

Siyasi analist Ebu’l Cuh, uluslararası toplumun ‘Sudan'da iki hükümetin varlığının çatışmanın sonucu olduğunu; nedeni olmadığını, çözümün her iki tarafın da varlığında yattığını ve bunun bölgesel ve uluslararası tarafların çıkarlarına uygun olduğunu anladığını, bu nedenle her iki hükümetle de muhatap olunmasının muhtemel olduğunu’ belirtti.

Ebu’l Cuh, ABD, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır'dan oluşan dörtlünün ertelenen toplantısının amacının ‘bölge ülkelerinin endişelerini ve çıkarlarını uzlaşma formülüyle ele almak, bunları krizin çözümüne katkıları çerçevesinde değerlendirmek ve ateşkesle başlayıp Sudan'da demokratik federal sivil yönetimin yeniden tesis edilmesiyle devam etmek’ olduğunu bildirdi.

Ebu’l Cuh, HDK’nin ‘taktiksel’ bir çerçeve içinde ‘iki hükümetin varlığı’ senaryosunu hedeflediğini ve bunun amacının ‘müzakerelerin (eğer gerçekleşirse) fiili durum olarak iki otorite arasında veya her iki tarafın askeri liderleri arasında yapılması’ olduğunu söyledi.

Siyasi ve askeri analist Hüsameddin Bedevi ise Sudan'da iki hükümetin varlığının, uluslararası toplumun barışçıl çözüm şansını artıracağını düşündüğü bir senaryo olduğunu, ancak aynı zamanda düşmanlığın ileri aşamalarına ve çatışmanın uzamasına yol açabilecek olumsuz sonuçlar doğurabileceğini ifade etti.

Bedevi, “Silahlı çatışmanın devam etmesi ve uluslararası aktörlerin çekişmeleri, tarafları kontrol haritasını genişletmeye ve kendi sosyal çevrelerini temsil eden bölgelerde askeri varlık göstermeye itti” dedi.

Bedevi, “Her iki taraf da uluslararası meşruiyet arıyor ve kontrolündeki bölgelerde sivilleri koruduğu mesajını dünyaya iletmeye çalışıyor” diye konuştu.

Diğer yandan Darfur Bölgesi Valisi ve Sudan Kurtuluş Hareketi lideri Mini Arko Minawi, HDK tarafından ilan edilen paralel hükümetin bir veya iki yıl devam etmesi halinde fiili bir hükümet haline geleceğini ve uluslararası alanda tanınacağını, insani yardımların ulaştırılmasını kolaylaştırmak için ateşkesin dayatılacağını söylemişti.