Libyalı müzakereciler tarafından cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılması için belirlenen son tarihin yaklaşmasına rağmen, tarafların uzlaşamaması ve ‘siyasi olarak inatlaşması’ nedeniyle ufukta bir seçim ihtimali görünmüyor. Yaklaşık bir buçuk yıl önce üzerinde uzlaşılan Cenevre Anlaşması'nda belirlenen yol haritasının süresi sona ermek üzere. Libya Siyasi Diyalog Forumu (LSDF) üyelerinin uzlaşısına göre, parlamento ve başkanlık seçimleri en geç önümüzdeki Haziran ayında yapılması planlanıyordu. Nitekim Birleşmiş Milletler (BM) gözetiminde yapılan Cenevre Anlaşması’nda belirlenen yol haritasının sonuna yaklaşıldı.
2011'de Muammer Kaddafi rejiminin devrilmesinden bu yana Libyalıların, daha önce herhangi bir siyasi anlaşmayı tamamlamak için üzerinde uzlaşılan takvimlere uydukları nadiren görüldü. Normalde bu tür takvimler ya yok sayılıyor ya da sürekli erteleniyor. Geçen sene Aralık ayında yapılması gereken seçimler uzlaşı sağlanamadığı için yapılamamıştı. Ülkedeki siyasi taraflar seçimlerle ilgili karşıt görüşler ileri sürüyor, bu nedenle henüz seçimlerin anayasal zemininin sağlanması konusunda da bir başarı kaydedilemedi. Ülkedeki siyasi kamplaşmayı, Abdulhamid Dibeybe liderliğindeki Ulusal Birlik Hükümeti ile Fethi Başağa liderliğindeki İstikrar Hükümeti’nin iktidar mücadelesi daha da derinleştirdi.
‘Siyasi inatlaşma’
Dibeybe iktidarı ancak seçilmiş bir hükümete devredeceğinde ısrar ediyor. Temsilciler Meclisi tarafından atanan İstikrar Hükümeti ise yasal olarak iktidarın kendi hakkı olduğunu savunuyor. Bu anlaşmazlıklar içinde günler geçerken BM Libya misyonu iki tarafın arasında kalmış durumda. Birleşmiş Milletler gözetiminde Libya Temsilciler Meclisi ile Devlet Yüksek Konseyi arasında Mısır'da yapılan Libya Ortak Komitesi toplantılarında seçimlere zemin hazırlayan anayasal temelin bazı maddeleri üzerinde uzlaşı sağlanabildi. Geriye kalan maddelerin Haziran ayının 11’inde Kahire’de yapılacak üçüncü toplantıda çözüme kavuşturulmaya çalışılacağı ifade ediliyor. Ancak Şarku’l Avsat’a değerlendirmede bulunan eski hükümet yetkilileri, ‘'Ülkedeki gerginlikler, özellikle başkent Trablus’taki gerilim, askeri ve siyasi taraflar arasındaki kutuplaşma yakın bir tarihte seçimlerin yapılamayacağını gösteriyor. Yaşananlar siyasi bir inatlaşmanın söz konusu olduğunu kanıtlıyor” yorumunda bulundu.
Temsilciler Meclisi’nin Fethi Başağa’yı başbakan olarak atamasından bu yana, parlamento ve başkanlık seçimlerinin Haziran ayında gerçekleşmesi gerektiğini defalarca dillendiren Abdulhamid Dibeybe, karar değiştirerek takvimi öteledi ve bu yıl sonunda sadece parlamento seçimlerinin düzenlenmesini önerdi. Öte yandan Fethi Başağa, Dibeybe’nin sadece Trablus’ta destekçilerinin olduğunu savunarak, Trablus dışındaki bölgelerde bir seçim düzenleme gücüne sahip olmadığını söyledi. Buna karşılık Dibeybe, hükümetinin 14 aylık bir süre diliminde tüm ülkede seçimleri düzenleyebilme gücünde olduğunu iddia etti. İki hükümetin destekçileri rakiplerini seçimleri sabote etmekle suçluyor. Eski Kültür Bakanı ve Libya’nın eski Malta Büyükelçisi Habib Emin, Doğu Libya’daki güçlerin, kendi çıkarlarına olmayacağı için seçimlerin yapılmasını engellediğini savundu. Libya Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halid el-Mişri’yi de seçimlerin yapılmasını istemeyenlerin safına dahil eden Habib Emin, “Mişri ve Doğu Libya’daki güçler geçen yıl Aralık ayında yapılması planlanan seçimleri engellediler” dedi. Dibeybe’nin de daha önce bu yönde açıklamaları olmuştu. Ulusal Birlik Hükümeti Sözcüsü Muhammed Hammude, “Bazılarının engelleme girişimlerine rağmen, büyük çoğunluk bir an önce seçimlerin yapılmasını istiyor. Ülkedeki siyasi çatışma ve güvenlik zaafları ancak bu şekilde son bulabilir, aksi takdirde Libya halkı geleceğe umutla bakamaz” diye konuştu.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, geçtiğimiz günlerde BM Güvenlik Konseyi'ne (BMGK) sunduğu bir raporda, Libyalı tarafları geçtiğimiz Aralık ayından bu yana askıya alınmış haldeki seçim sürecini yeniden başlatmaya çağırdı.
Özgür, kapsamlı ve güvenilir seçimlerin yapılmasının ‘her zamankinden daha fazla siyasi bir zorunluluk haline geldiğini’ vurgulayan Guterress, seçimlerinin yapılmasını bekleyen 2,8 milyondan fazla Libyalı seçmenin istekleri uyarınca seçim sürecinin mümkün olan en kısa sürede yeniden başlatılması çağrısında bulundu. BM Genel Sekreteri, Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi’nin ‘işbirliği ruhu’ içinde çalışarak, ‘siyasi kutuplaşmalardan’ kaçınmaları gerektiğini ifade etti.