عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

İsrail’in Filistinli mültecileri Lübnan'dan Arap ülkelerine göndermeyi planladığı ortaya çıktı

İsrail Başbakanı Begin ve ABD Başkanı Reagan’ın 1982’deki görüşmesinde bu konu ele aldıkları bildirildi.

Beyrut’a 1982 yılında işgal amacıyla giren İsrail askerleri. (GETTY)
Beyrut’a 1982 yılında işgal amacıyla giren İsrail askerleri. (GETTY)
TT
TT

İsrail’in Filistinli mültecileri Lübnan'dan Arap ülkelerine göndermeyi planladığı ortaya çıktı

Beyrut’a 1982 yılında işgal amacıyla giren İsrail askerleri. (GETTY)
Beyrut’a 1982 yılında işgal amacıyla giren İsrail askerleri. (GETTY)

İsrail ve ABD yetkilileri arasında, Haziran 1982’de yaşanan ‘Birinci Lübnan Savaşı’nın ilk günlerinde düzenlenen gizli toplantılarda, Lübnan’da yaşayan yüz binlerce Filistinlinin Irak, Libya ve Suriye gibi Arap ülkelerine gönderilmesinin değerlendirildiği ortaya çıktı.  
İsrail Haaretz gazetesi muhabiri Ofer Adert, Lübnan savaşını başlamasının ardından, İsrail Başbakanı Menahem Begin’in ABD Başkanı Ronald Reagan ile yaptığı gizli görüşmeye dair bir habere imza attı.
İsrail Haziran 1982’de ‘Yaser Arafat liderliğindeki Filistinli terör örgütlerini sınırın 40 kilometre ötesine püskürtmek amacıyla 48 saat süreli bir operasyon başlattığını’ duyurdu. Böylece Sovyet yapımı Katyuşa füzelerinin menzilinin dışına çıkmayı hedeflediklerini iddia ediyorlardı. Ancak İsrail ordusu Beyrut’a girdi ve savaş şiddetli bir boyut kazanarak, ilan edildiğinden çok daha uzun süre devam etti. ABD tarafından yapılan açıklamalarda, İsrail’in kaygıları anlayışla karşılandı ancak operasyonun kapsamının genişletilmesi eleştirildi. İsrail Başbakanı Menahem Begin savaşın başlamasından iki hafta sonra beraberindeki heyetle Washington’ı ziyaret etti.  21 Haziran'da Beyaz Saray'da yapılan toplantının tutanaklarına göre İsrail ordusunun Askeri İstihbarat Birimi başkanı Yehoşua Sagi, ABD’li yetkililere, savaşın amacının ve kapsamının sadece 40 kilometre derinlikte güvenli alan sağlamak olmadığını ve bir işgal hedefi taşıdığını açıkça ifade etti. Oysa İsrail hükümeti resmî açıklamalarında ve ABD’ye gönderdiği mektuplarda sadece 40 kilometre derinliğe gireceklerini ifade etmişti. Sagi, “Katyuşa füzelerinin 50-55 kilometre menzili olduğunu biliyoruz. Kırk kilometre güvenliğimiz için yeterli olmayacaktır” dedi.  
Başbakan Begin ise Ronald Reagan’ın Sovyet karşıtlığını kullanarak, şunları söyledi:
“Ruslar ABD'nin dostlarını ve müttefiklerini öldürmek için Lübnan'ı silahla doldurdu. Terörist operasyonları destekliyorlar. Daha önce tüm Batı’nın muzdarip olduğu Katyuşa füzeleriyle bizi hedef alıyorlar.”
 Reagan İsrail’in, 1970’lerde Ürdün’den uzaklaştırılan Filistin Kurtuluş Örgütü’ne (FKÖ) karşı harekete geçmeye hakkı olduğunu teslim etti. Ancak İsrail’in Lübnan’da yürüttüğü savaşın dozundan şikayetçi oldu. 1948’de yurtlarından koparılarak Lübnan’da mülteci olarak yaşayan yüz binlerce Filistinlinin geleceğiyle ilgili kaygılarını dillendirdi. Lübnan’daki Filistinlilerin entegre olma olasılığını sorgulayan ABD Başkanı şu ifadeleri kullandı:
"Bu Filistinlilerin büyük çoğunluğu Filistin Kurtuluş Örgütü üyesi değil. Lübnan hükümeti onlara vatandaşlık sözü verirse bu bir çözüm olmaz mı? Sonuçta onlar farklı bir ülkedeler. Lübnan toplumunun bir parçası olmak isteyen herkesin buna davet edildiğini duydum."
O sırada İsrail'in Birleşmiş Milletler Daimî Temsilcisi Yehuda Zvi Blum araya girdi:
“Lübnan'da dini ve mezhepsel denge sorunu var. Filistinli mültecilere kalıcı statü verilirse denge bozulabilir çünkü çoğu Müslüman. Bu nedenle Lübnan'ın neden onlara kalıcı statü vermeyi kabul etmediğini anlıyoruz." 
Ardından Başbakan Begin konuşmaya müdahil oldu:
“Lübnan'da ağır silahlarla donatılmış 15 bin ila 20 bir terörist dahil olmak üzere 350 bin ile 400 bin arasında Filistinli mülteci yaşıyor. Bu mültecilerin en azından bir kısmı Lübnan'dan ayrılmalı. Burası küçük bir ülke. Diğer Arap ülkelerine gönderilmeliler. Örneğin Libya, Filistin Kurtuluş Örgütü'nün dostu olduğunu söylüyor ve büyük bir ülke. Öyleyse niçin bu insanları kendi topraklarına kabul etmiyor? Mesela Irak... Devasa kaynakları, suyu ve petrolü olan büyük bir ülke. Neden oraya gitmiyorlar? Irak boş, Suriye de boş... Buralara gidebilirler.”
 İsrail’in ABD Büyükelçisi Moşe Arens de “Arap ülkelerinin daha çok sayıda mülteciyi kabul etmeye hazır olmamaları üzücü” diyerek Begin’i destekledi.  
Bunun üzerine Ronald Reagan “Mülteci sorununa nihai bir çözüm bulmak için olanak var mı?’’ diye sordu. Begin’İn cevabı ise şöyle oldu:
“Arap ülkelerinin bu yönde bir arzusu varsa elbette çözüm bulunur. Tarih, mülteci sorununun tek bir yöntemle, yani vatandaşlıkla çözüldüğünü gösteren örneklerle dolu. Filistinlilere göç ettikleri Arap ülkelerinin vatandaşlığı verilmelidir. Vatandaşlık, mülteci sorunlarını çözmenin insani ve doğal yoludur. Pakistan'da, Hindistan'da, Türkiye'de, Yunanistan'da ve her yerde bu böyle olmuştur.”

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

SDG: Mazlum Abdi’nin Şam ziyareti teknik nedenlerle ertelendi

Suriye Devlet Başkanı Ahmed Şara (sağda), Suriye Demokratik Güçleri lideri Mazlum Abdi ile Başkent Şam’da 10 Mart 2025’te bir araya geldi  (SANA)
Suriye Devlet Başkanı Ahmed Şara (sağda), Suriye Demokratik Güçleri lideri Mazlum Abdi ile Başkent Şam’da 10 Mart 2025’te bir araya geldi  (SANA)
TT
TT

SDG: Mazlum Abdi’nin Şam ziyareti teknik nedenlerle ertelendi

Suriye Devlet Başkanı Ahmed Şara (sağda), Suriye Demokratik Güçleri lideri Mazlum Abdi ile Başkent Şam’da 10 Mart 2025’te bir araya geldi  (SANA)
Suriye Devlet Başkanı Ahmed Şara (sağda), Suriye Demokratik Güçleri lideri Mazlum Abdi ile Başkent Şam’da 10 Mart 2025’te bir araya geldi  (SANA)

Suriye Demokratik Güçleri (SDG) lideri Mazlum Abdi’nin bugün Şam’a yapması planlanan ziyaretinin “teknik nedenlerle” ertelendiği duyuruldu.

SDG Medya Merkezi Direktörü Ferhad Şami, bugün (pazartesi) X hesabından yaptığı açıklamada, Abdi ile Kuzey ve Doğu Suriye’yi temsilen oluşturulan müzakere heyetinin bugün Şam’a gitmesinin planlandığını, ancak ziyaretin teknik gerekçelerle ileri bir tarihe alındığını bildirdi.

Şami, SDG lideri Mazlum Abdi’nin Şam ziyaretine ilişkin yeni tarihin, ilgili taraflar arasında sağlanacak mutabakat doğrultusunda daha sonra belirleneceğini ifade etti. Ertelemenin lojistik ve teknik düzenlemeler kapsamında olduğunu vurgulayan Şami, temasların seyri ya da hedeflerde herhangi bir değişiklik bulunmadığını kaydetti.

Öte yandan Suriye devlet televizyonu, cuma günü Halep’te bir güvenlik kontrol noktasında SDG’ye bağlı keskin nişancılar tarafından açılan ateş sonucu bir iç güvenlik mensubunun yaralandığını duyurdu. Şarku’l Avsat’ın Suriye Arap Haber Ajansı SANA’dan aktardığı habere göre ordunun, Halep’in doğu kırsalındaki Tişrin Barajı çevresinde SDG tarafından fırlatılan insansız hava araçları düşürüldü.

Devlet televizyonuna göre, Halep’in Eşrefiye Mahallesi’nde konuşlanan SDG unsurları, Şeyhan Kavşağı’ndaki güvenlik noktasında bulunan iç güvenlik güçlerine ateş açtı.

SDG ise buna karşılık, Şam hükümetine bağlı grupların kendi mevzilerine iki roket mermisi attığını ve bu nedenle karşılık vermek zorunda kaldıklarını savundu.

Daha sonra yapılan bir başka SDG açıklamasında, hükümete bağlı grupların Halep’teki Şeyh Maksud ve Eşrefiye mahallelerine “ağır makineli silahlar ve topçu ateşiyle şiddetli bir saldırı” düzenlediği belirtildi. Açıklamada saldırı, “sivillerin güvenliğini tehdit eden ve ciddi sonuçlar doğurma riski taşıyan açık bir saldırganlık” olarak nitelendirildi.

ARAP DÜNYASI

Yemen'de Geçiş Konseyi kritik eşikte: Hadramut hamlesi geri mi çekilecek, kriz mi derinleşecek?

Aden’de, Yemen’in kuzeyinden ayrılmayı savunan Güney Geçiş Konseyi yanlısı silahlı bir kişi. (AFP)
Aden’de, Yemen’in kuzeyinden ayrılmayı savunan Güney Geçiş Konseyi yanlısı silahlı bir kişi. (AFP)
TT
TT

Yemen'de Geçiş Konseyi kritik eşikte: Hadramut hamlesi geri mi çekilecek, kriz mi derinleşecek?

Aden’de, Yemen’in kuzeyinden ayrılmayı savunan Güney Geçiş Konseyi yanlısı silahlı bir kişi. (AFP)
Aden’de, Yemen’in kuzeyinden ayrılmayı savunan Güney Geçiş Konseyi yanlısı silahlı bir kişi. (AFP)

Yemen’in doğu vilayetleri, özellikle Hadramut, meşruiyet bloğu içindeki güç ilişkilerinin yeniden tanımlandığı kırılgan bir sürece girmiş durumda. Güney Geçiş Konseyi’nin sahada tek taraflı askeri tırmanışa yönelmesi, bölgesel ve uluslararası çevrelerde ciddi itirazlara yol açarken, gerilimi daha da bir boyuta taşıyor. Gözlemcilere göre bu tablo, silah zoruyla fiili durum dayatma girişimlerine kapı aralanmayacağını açık biçimde ortaya koyuyor.

Uzmanlara göre yaşananlar, ne Yemen’deki meşru yönetim ne de onu destekleyen aktörler açısından göz ardı edilebilecek yerel bir ayrıntı. Aksine bu süreç; Güney’in iç dengeleri, Husilerle yürütülen savaşın seyri ve bölgesel barış seçeneklerinin kesiştiği çok boyutlu bir siyasi ve güvenlik sınavı niteliği taşıyor.

Şu ana kadar Geçiş Konseyi’nin tutumu, doğrudan meydan okumadan ziyade baskı altında manevra arayışı olarak değerlendiriliyor. Son açıklamalarda kullanılan ve siyasi gerekçelerle askeri hamleleri bir arada sunan, “koordinasyon” ve “endişeleri anlama” vurgusu yapan dil, manevra alanının hızla daraldığının farkında olunduğuna işaret ediyor. Ancak bu aşamada doğru kararın verilmesi gerektiği belirtiliyor.

Öte yandan, Yemen’de “Meşruiyeti Destekleme Koalisyonu”na liderlik eden Suudi Arabistan’ın uyarılarının geçici ya da yoruma açık olmadığına dikkat çekiliyor. Söz konusu uyarılar, siyasi ikaz seviyesinden sahadaki caydırıcı mesaja evrilerek Hadramut’ta düzenlenen hava saldırısıyla somutlaştı.

Bu ton değişikliği, Hadramut ve Mehri’nin iç çatışma sahasına dönüşmesine ya da kısmi projelerin silah zoruyla dayatılmasına izin verilmeyeceğine dair açık bir karar anlamına geliyor.

sdf
Güney Geçiş Konseyi mensupları, liderleri Aidarus ez-Zübeydi’nin fotoğrafını taşıyor. (EPA)

Gözlemciler, Geçiş Konseyi ve ona yakın çevrelerin bu mesajların görmezden gelinmesinin, Yemen dosyasındaki en ağır bölgesel aktör olan Suudi Arabistan’la doğrudan bir çatışmaya yol açacağını bildiğini ifade ediyor. Böyle bir çatışmanın ise konseyin ne siyasi ne de askeri olarak taşıyabileceği bir maliyeti olmadığı belirtiliyor.

Bu nedenle Yemenli uzmanlar, Geçiş Konseyi’ne uyarıları ciddiyetle ele alması ve zaman kazanma taktiğine bel bağlamaması çağrısında bulunuyor. Aksi halde konsey, son yıllarda elde ettiği sınırlı kazanımları koruma şansını yitirebilir. Zorla geri adım atılması durumunda ise bu, destekçileri açısından telafisi güç, ağır bir yenilgi anlamına gelecek.

Hesapsız bir çıkmaz

Yemenli gözlemcilere göre Geçiş Konseyi, kendisini hesapsız bir çıkmaza sürükledi. Son hamleler; “güney davasını koruma”, “halk taleplerine cevap verme”, kaçakçılık yollarını kesme, Husilere giden ikmal hatlarını engelleme ve terörle mücadele gibi gerekçelerle pazarlanmıştı. Ancak Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman’ın verdiği mesajlar, bu söylemlerin yeterli olmadığını açık biçimde ortaya koydu.

Uzmanlar, konseyin Hadramut ve Mehri’ye sevk edilen güçlerini acilen geri çekmesi hâlinde, yaşanan krizin en az kayıpla aşılabileceğini belirtiyor.

sdfvgh
Aden’de Güney Geçiş Konseyi güçlerine mensup unsurlar. (EPA)

Diğer yandan mevcut veriler, Geçiş Konseyi’nin Hadramut ve Mehri’de kalıcı bir varlık tesis etme kapasitesine sahip olmadığını gösteriyor. Bunun başlıca nedeni, özellikle Hadramut’ta silahlı dış güçlere karşı son derece hassas olan toplumsal ve kabilesel yapının geniş çaplı muhalefetinden kaynaklanıyor.

Ayrıca karar mekanizması belirli bölgelerden gelen sınırlı bir kadronun elinde olan konsey, güvenlik dengelerini değiştirecek bir adım için gerekli olan bölgesel siyasi desteği de yitirmiş durumda. Uluslararası toplumun fiili durumun zorla değiştirilmesine karşı net tutumu ve resmi kurumların birliğine verdiği destek de bu tabloyu pekiştiriyor.

Bu nedenle analistlere göre en olası ve en az maliyetli senaryo, “yeniden konuşlanma” ya da “güvenlik düzenlemeleri” gibi teknik adlar altında düzenli bir geri çekilme.

Aksi yönde bir tercih, yani tırmanışın sürdürülmesi hâlinde, Geçiş Konseyi çok katmanlı ve ağır bedellerle karşı karşıya kalacak. Siyasi düzeyde, meşru yönetimdeki ortaklık görüntüsü tamamen ortadan kalkacak ve konsey, bölgesel ve uluslararası söylemde istikrarı bozan bir aktör olarak tanımlanmaya başlanacak. Bu sürecin uluslararası yaptırımlara kadar uzanabileceği ifade ediliyor.

Askeri alanda ise “Meşruiyeti Destekleme Koalisyonu”nun açıklamaları, Yemen’in doğusunda silah zoruyla fiili durum oluşturulmasına izin verilmeyeceğini açıkça ortaya koyuyor. Yeni bir tırmanış, doğrudan caydırıcı müdahalelerle karşılanabilir ve bu da telafisi zor saha kayıpları anlamına gelir.

Toplumsal açıdan bakıldığında da Hadramut ve Mahra, Geçiş Konseyi için doğal bir taban oluşturmuyor. Gerilimin sürmesi, konsey ile geniş güneyli kesimler arasındaki mesafeyi derinleştirecek ve güney meselesini birleştirici bir çatı olmaktan çıkarıp bölücü bir projeye dönüştürecek.

Analistlere göre en tehlikeli kayıp ise güney davasının özünün tahrip edilmesi. Davanın, müzakereyle çözülebilecek adil bir siyasi mesele olmaktan çıkarılarak militarizm, ihlaller ve zor yoluyla dayatma ile anılır hâle gelmesi, uzun vadede onarılması zor bir hasar doğurabilir. Oysa meşru yönetim çatısı altındaki Yemenli güçlerin ve Suudi Arabistan’ın desteklediği yaklaşım, sorunun siyasi müzakere yoluyla çözülmesini öngörüyor.

İhlallerin yükü

Hadramut’ta belgelenen ihlaller, tırmanış sürecinde kritik bir kırılma noktası oluşturuyor. Baskınlar, keyfi gözaltılar, zorla kaybetmeler ve yerleşim alanlarının kuşatılması, yalnızca güvenlik tedbirleri olarak değil, sistematik bir baskı modeli olarak değerlendiriliyor.

Güvenilir insan hakları raporlarına göre son günlerde sivillerin evlerine baskınlar düzenlendi, keyfi tutuklamalar ve zorla kaybetmeler yaşandı, Humum kabilesine bağlı bölgeler askeri kuşatma altına alındı, hastaların hareketi engellendi ve kamu ile özel mülklere el konuldu. Bu uygulamalar, Geçiş Konseyi’nin yalnızca ahlaki konumunu zayıflatmakla kalmıyor, aynı zamanda uluslararası alanda ileride kullanılabilecek ciddi bir hukuki ve siyasi dosya oluşturuyor.

c
Güney Geçiş Konseyi, Hadramut ve Mahra’da tek taraflı askeri tırmanışa gitti. (EPA)

Tüm bu gelişmeler ışığında, yaşananların Güney Geçiş Konseyi için bir “siyasi olgunluk sınavı” olduğu değerlendiriliyor. Konsey, yerel, Suudi ve uluslararası mesajları doğru okuyup siyasi sürece dönerek zararını sınırlayabilir ya da tırmanışta ısrar ederek telafisi güç siyasi, askeri ve hukuki bedeller ödeyebilir.

Uzmanlara göre mevcut an, maceraya yer bırakmıyor. Bu anı yanlış okuyan, bedelini tek başına ödeyecek.

ARAP DÜNYASI

Şam'ın Mezze bölgesi civarında bir patlama sesi duyuldu

Şam kırsalında gerçekleştirilen güvenlik operasyonları sırasında Suriye güvenlik güçleri (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Şam kırsalında gerçekleştirilen güvenlik operasyonları sırasında Suriye güvenlik güçleri (Suriye İçişleri Bakanlığı)
TT
TT

Şam'ın Mezze bölgesi civarında bir patlama sesi duyuldu

Şam kırsalında gerçekleştirilen güvenlik operasyonları sırasında Suriye güvenlik güçleri (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Şam kırsalında gerçekleştirilen güvenlik operasyonları sırasında Suriye güvenlik güçleri (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Resmi Suriye Arap Haber Ajansı (SANA), bugün Şam'ın Mezze bölgesi yakınlarında bir patlama sesi duyulduğunu ve patlamanın niteliğinin araştırıldığını bildirdi.