Çin’e ait savaş uçakları, Asya-Pasifik üzerinde ‘tavuk oyunu’ (chicken game) oynayarak ABD’nin müttefiklerini hedef alıyor. Bu oyun, durumun kontrolden çıkma riski taşıyor ve savaşı tetikleyebilecek bir kaza riskini artırıyor.
CNN’de bugün yer alan analize göre, askeri uzmanlar, son günlerde Kanada ve Avustralya’ya ait uçakları ve mürettebatını tehlikeye atmakla suçlanan Çin savaş uçaklarının giderek artan saldırgan eylemleri konusunda uyardı.
Bu, Pekin’in toprak iddialarını tehlikeli yeni bir düzeye taşıdığının bir işareti.
Bugün Singapur’da başlayan, Asya’nın en büyük savunma zirvesi Shangri-La Diyaloğu’nda, tüm gözler ikili görüşmeler için bir araya gelmeleri beklenen ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin ve Çinli mevkidaşı Vey Finghi’de olacak.
ABD’li üst düzey savunma yetkilileri, Washington’un kısmen ‘ilişkiye bariyerler koymaya’ odaklanacağını söyleyerek, dünyanın önde gelen iki büyük gücü arasında artan rekabetin kötüye gitmesini önlemek için daha olgun kriz iletişim mekanizmaları kurulması çağrısında bulundu.
Bu yetkililerden biri, “Çin ile birlikte oluşturmayı hedeflediğimiz temel kurallardan biri, konumumuzu karakterize edeceğimiz ve onların da kendi konumlarını karakterize edebilecekleridir. Bunun profesyonel ve önemli bir toplantı olmasını sağlamak için her türlü çabayı gösterdiğimizi düşünüyorum” ifadelerini kullandı.
Gri bölge
Analistler, Çin’in saldırganlığını neden artırdığına ve bunun birçok kişinin zaten ‘gri bölge’ olarak adlandırdığı çatışmada yeni bir cepheyi temsil edip etmediğine dair bir fikir edinmeye çalışıyor.
Avustralya merkezli Griffith Asya Enstitüsü’nden Peter Layton, “Çin’in son eylemleri bu tür taktiklerde tehlikeli bir tırmanışı temsil ediyor. Bu da endişeye yol açıyor” dedi.
Gri bölge eylemleri, gerçek savaşın gerisinde kalan, ulusal siyasi hedeflere ulaşmayı amaçlayan, zorlayıcı eylemler için kullanılan bir askeri deyim.
Pek çok analist, Pekin’in Güney Çin Denizi’ndeki eylemlerini tanımlamak için bu terimi kullanıyor.
Çin, bu denizin tartışmalı bölgelerindeki uzak adaları ve karanlık resifleri, güçlendirilmiş askeri üslere ve uçak pistlerine dönüştürmek için yıllarını harcadı.
Çin, 2016’da hak iddialarına karşı hüküm veren uluslararası mahkeme kararına rağmen, diğer ülkelerle toprak anlaşmazlıklarının bulunduğu 1,3 milyon mil karelik denizin büyük çoğunluğunu talep etmeye devam ediyor.
Lowy Enstitüsü’nün blogunda yazan Layton, Çin’in artık ABD müttefiklerine ait uçakları ‘giderek daha agresif’ şekilde durdurarak, gri bölge taktiklerinde yeni bir düzeye çıktığı konusunda uyardı.
Çin’e ait bir J-16 savaş uçağının, geçen ay Güney Çin Denizi’nde Avustralya’ya ait bir keşif uçağının yolunu kestiği açıklandı. Bu olay Canberra tarafından ‘çok tehlikeli’ olarak nitelendirildi.
Ayrıca Çin’e ait savaş uçaklarının, Kanada’ya ait keşif uçaklarına müdahale etmesi de gündeme geldi.
Bu olaylar ABD ve müttefiklerini alarma geçirirken, Pekin suçun diğer ülkelerde olduğu konusunda ısrar ederek, Avustralya ve Kanada’ya tepki gösterdi.
Çin ordusu konusunda uzman olan Oriana Skylar Mastro konuya ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı:
“Pekin pilotlarını yüksek riskli bir ‘tavuk oyununda’ kullanıyor. Bu Pekin’in kazanacağını düşündüğü bir oyun, çünkü gerilimin artabileceği olasılığından endişe duymuyor, ancak Batılı ülkelerin endişeli olduğunu biliyor. Çin bu riskli davranışlarda bulunuyor ve ardından hasımlarına ‘burada olmasaydınız sizin için daha güvenli olurdu’ diyor.”
Neden şimdi?
Mastro ve diğerlerine göre, Çin’in şimdiye kadar bu ‘tavuk oyunu’ için ABD’nin kendisinden ziyade müttefiklerini seçmesi anlamlı.
RAND Corp. düşünce kuruluşunda uluslararası savunma araştırmacısı olan Timothy Heath, “Bunun nedeni, Çin’in, ABD’nin Pasifik ortaklarıyla oluşturduğu koalisyonu bozmaya çalışma yolu olabilir. Kanada ve Avustralya gibi ABD’nin müttefiklerini hedef almak, bu tür koalisyonlardaki zayıflıkları araştırmak ve bu ülkelerdekilere ABD ile Çin’e karşı bir askeri işbirliğinin tehlikeleri hakkında farkındalık yaratmak amacı taşıyan bir yöntem olabilir” dedi.
