عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

İran, Venezuela ile 20 yıllık iş birliği anlaşması imzaladı

Venezuela Devlet Başkanı Maduro: İki ülke ortak savunma projeleri üzerinde çalışıyor

Venezuela Devlet Başkanı Maduro ve İran Cumhurbaşkanı Reisi Tahran'da ortak basın toplantısında (EPA)
Venezuela Devlet Başkanı Maduro ve İran Cumhurbaşkanı Reisi Tahran'da ortak basın toplantısında (EPA)
TT
TT

İran, Venezuela ile 20 yıllık iş birliği anlaşması imzaladı

Venezuela Devlet Başkanı Maduro ve İran Cumhurbaşkanı Reisi Tahran'da ortak basın toplantısında (EPA)
Venezuela Devlet Başkanı Maduro ve İran Cumhurbaşkanı Reisi Tahran'da ortak basın toplantısında (EPA)

ABD’nin yaptırım uyguladığı petrol üreticisi iki ülke İran ve Venezuela arasında 20 yıllık stratejik iş birliği anlaşması imzalandı. Anlaşma dün, Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro'nun, Türkiye ve Cezayir'i de kapsayan bölge turunun üçüncü ayağı olarak İran’ı ziyareti sırasında imzalandı.
Sosyalist lider Hugo Chavez'in1999 yılında iktidara gelmesiyle İran ve Venezuela arasındaki ilişkiler güçlendi. Ardından Washington'ın İran ve Venezuela'dan petrol ihracatı ve iki ülke yetkililerine uyguladığı yaptırımlar çerçevesinde Rusya ve Çin'in de desteğine sahip olan halefi Maduro döneminde daha da pekişti. Rusya, Çin, Küba ve Türkiye gibi ülkelerin yanı sıra İran da Washington'ın yaptırımlarına rağmen birkaç dönem petrol türevleriyle destek sağladığı için Venezuela'nın yakın müttefiki konumunda.
İran devlet televizyonuna göre iki ülke arasında kapsamlı stratejik iş birliği anlaşmasının imzalandığı duyurusu, İran Devlet Başkanı İbrahim Reisi ile konuğu Venezule Devlet Başkanı Maduro arasında dün (Cumartesi) Tahran'da yapılan görüşme sırasında yapıldı. İran Cumhurbaşkanı, ortak basın toplantısında yaptığı açıklamada, “İki ülke arasında 20 yıllık bir iş birliği anlaşmasının imzalanması, bu ülkelerin üst düzey yetkililerinin çeşitli alanlardaki ilişkileri geliştirme kararlılığını gösteriyor” ifadelerini kullandı.
Maduro ise, İran ile Venezuela arasında enerji, petrol, gaz, rafineriler ve petrokimya gibi önemli iş birliği projeleri olduğunu söyledi. Venezuela Devlet Başkanı, iki ülkenin savunma projeleri üzerinde çalıştıklarına dikkat çekerken, daha fazla detay vermekten kaçındı.
İran'ın resmi haber ajansı IRNA, İran ve Venezuela dışişleri bakanlarının 20 yıl süreli ‘kapsamlı stratejik iş birliği anlaşması’ imzalarken, diğer yetkililerin siyaset, kültür, turizm, ekonomi, petrol ve petrokimya gibi çeşitli alanlarda iş birliği anlaşmaları imzaladıklarını aktardı.
Maduro, 2015 yılının kasım ayında gerçekleştirdiği bir önceki ziyaretinden sonra ülkesinin devlet başkanı olarak, siyaset ve ekonomi alanlarından yetkililerin yer aldığı bir heyetin başında İran’a gerçekleştirdiği ikinci ziyarette Cuma günü Tahran'a geldi. İran Cumhurbaşkanı Reisi, dün sabah İran'ın başkenti Tahran'ın kuzeyindeki tarihi Saadabad Sarayı’nda Venezuelalı mevkidaşı adına resmi bir resepsiyon verdi. Reisi, iki ülkenin ABD tarafından uygulanan ekonomik yaptırımlara karşı mücadele deneyimini paylaştığını belirtti. Venezuela’nın zor yıllar geçirdiğini, ancak halkın, yetkililerin ve Devlet Başkanı’nın (Maduro) yaptırımlara direnmekte kararlı olduklarını belirterek, “Bu (yaptırımlara karşı) direnişin düşmanı geri çekilmeye zorlayacağını herkese kanıtlayan iyi bir işarettir” dedi.
İki lider ayrıca, 18 Temmuz'dan itibaren ülkeleri arasında direkt uçuşların başladığını da duyurdular. Maduro, bunun turizmi ve iki ülke arasındaki birliği teşvik etmeyi amaçladığını söylerken, ülkesinin İranlı turistleri ağırladığının altını çizdi. Bu direkt uçuşların önemine dikkat çeken Reisi ise, direkt uçuşların iki ülkeyi daha da yakınlaştırmanın yanı sıra ticari ve ekonomik ilişkileri güçlendirmenin de önünü açabileceğini belirtti.
Maduro, Reisi'nin daveti üzerine Tahran’a gelirken ziyaret, İran Petrol Bakanı Cevad Uci’nin dünyanın kanıtlanmış en büyük ham petrol rezervlerine sahip Venezuela'yı ziyaretinden ve burada Devlet Başkanı Maduro ile görüşmesinden birkaç hafta sonra gerçekleşti.
İran Petrol Bakanı Uci, Mayıs ayındaki ziyareti sırasında Venezuelalı mevkidaşı Tarık el-İssami ile ABD'nin iki ülkeye de uyguladığı katı yaptırımları aşmanın yollarını bulma konusunda görüştü. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre İran, 2020 yılında ham petrol üretimindeki önemli düşüş nedeniyle bu alandaki ciddi kıtlığı telafi etmek amacıyla Venezuela'ya iki kez yakıt sevkiyatı gerçekleştirdi. İran Cumhurbaşkanı daha önce Ekim ayında Venezuela Dışişleri Bakanı ile yaptığı görüşmede ülkesinin, Latin Amerika ülkeleri ile ticari ilişkileri ‘öncelikler’ haline getirmek istediğini ve Tahran'ın ‘gelişmekte olan ülkelerle’ ve ABD'ye atıfta bulunarak ‘özellikle de egemen ülkelere karşı bağımsızlıklarını korumaya çalışan ülkelerle’ ilişkilerini geliştirmeyi istediğini vurgulamıştı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
TT
TT

Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)

Libya siyaset sahnesine, on yılı aşkın bir süredir kronik siyasi ve askeri bölünmüşlükten mustarip olan ülkede ‘barışçıl çözüme’ yol açacak bir ABD planının yaklaşmakta olduğuna dair bir beklenti atmosferi hâkim.

ABD Başkanı Donald Trump'ın detaylarına değinmeden bu planı açıklaması, özellikle de Afrika işlerinden sorumlu danışmanı Massad Boulos'un kısa süre önce ‘herkes için adil, eşitlikçi, şeffaf ve tatmin edici başkanlık seçimleri yapılması’ gerektiğinden bahsetmesinin ardından, Libyalı siyasetçi ve analistlerin beklentilerine geniş bir kapı açtı.

Radikal değişim

Bazı Libyalı siyasetçilerin gözünde ABD'nin krize çözüm yolu ‘radikal değişim’ seçeneğinden geçebilir. Bu bağlamda Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri, Trump yönetiminin ‘Libya'ya geniş yetkilere sahip özel bir başkanlık temsilcisi atayarak siyasi sahneyi tamamen yeniden şekillendirmek için Birleşmiş Milletler (BM) sürecine paralel çalışacağını’ öne sürdü.

El-Fituri bu senaryoya ilişkin vizyonunu açıklarken ‘çözümün önünde engel teşkil eden mevcut organların feshedilmesi ya da dondurulması ve daha önce herhangi bir yönetim organında yer almayan tüm Libyalı bileşenleri temsil eden bağımsız bir ulusal komite oluşturulması’ temeline dayandığını söyledi.

tyu7ı8
ABD Başkanı Donald Trump’ın Arap dünyası ve Ortadoğu işlerinden sorumlu kıdemli danışmanı Massad Boulos geçtiğimiz nisan ayında Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) Başkanı ile bir görüşme gerçekleştirdi. (UBH)

Libya’da iktidardaki siyasi organlar, Temsilciler Meclisi (TM), Devlet Yüksek Konseyi (DYK), batı ve doğu Libya hükümetleridir.

Daha önce Libyalı uzmanlar BM gözetiminde bir siyasi çözüm planı ortaya koymuş ve bu plan seçim yasaları, yürütme yetkisi ve kalıcı anayasa konularında çözüme ulaşmak üzere bir siyasi diyalog komitesinin oluşturulmasıyla sonuçlanmıştı.

Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, ‘Lübnan iç savaşını yatıştıran 1989 tarihli Taif Konferansı benzeri bir uluslararası konferans düzenlenmesi’ olasılığını değerlendirdi.

Ancak istikrarı engelleyenlerin yargılanması için Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) ve geçtiğimiz ekim ayında ABD Senatosu tarafından kabul edilen İstikrar Yasası'nın harekete geçirilmesini öneren el-Fituri'ye göre bu yol ‘havuç ve sopa’ yaklaşımından bağımsız olmayacaktır. El-Fituri, bunun karşılığında da ‘sıkı uluslararası şeffaflık koşulları altında yeni hükümeti desteklemek üzere dondurulmuş Libya fonlarının kademeli olarak serbest bırakılmasını’ önerdi.

ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff daha önce Libya'da diplomatik başarı elde edileceğine dair güvenini ve iyimserliğini dile getirmiş, mayıs ayında The Atlantic'e verdiği röportajda Washington'un ‘Libya'da başarı elde edeceğini ve bunun yakında duyulacağını’ söylemişti.

Libyalı siyasi analist Eyyub el-Evceli, Amerikan çözümünün ‘tüm siyasi tarafların diyalog masasına oturması’ yoluyla geleceği ihtimalini zayıf görüyor. Şarku’l Avsat'a konuşan el-Evceli, ‘Trump yönetiminin Libya'daki krizin taraflarından birini ortadan kaldırırken, bir tarafı güçlendireceği ve en fazla bir yıl içinde başkanlık veya parlamento seçimlerine gitmek için çözümün anahtarlarını ona vereceği’ beklentisindeydi.

“Washington, Libya'yı güvenlik ve istikrarı bozacak ya da çatışmanın tarafları arasında bir savaşı ateşleyecek her türlü girişimden uzak tutmak istiyor” diyen el-Evceli, ABD'nin ‘krizin tarafları arasındaki farklılıkların derin olduğuna’ inandığına dikkat çekti.

Mevcut organların devrilmesini dışlamak

Buna karşılık TM Milletvekili Rebia Buras mevcut siyasi organların devrilmesi senaryosuna sıcak bakmıyor. “Trump yönetimi siyasi sürecin ayrıntılarından çok dengeleri yönetmeye ve ABD'nin Libya'daki çıkarlarını sağlamaya büyük önem verecektir” diyen Buras, Beyaz Saray'ın planının ‘pragmatik olacağını, demokrasi ve insan hakları konularından çok ekonomik anlaşmalara odaklanacağını’ düşünüyor.

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan Buras, herhangi bir planın başarısı ve sürdürülebilirliği için temel bir koşula işaret etti: ‘Libya halkının, dışarıdan dayatılan ve Libyalıların hak ve çıkarlarını dikkate almayan her türlü dikte ya da çözümden uzak, birleşik ve egemen bir devlet kurma arzusunu yansıtması.’

Bu arada gözlemciler, Libya'nın uluslararası nüfuz ve çıkar mücadelesinin bir parçası olması nedeniyle ABD'nin olası bir çözümünün Libya dosyasındaki bölgesel ve uluslararası aktörlerden soyutlanamayacağına inanıyor.

rfty6
Libya Temsilciler Meclisi'nin (TM) Bingazi'deki bir oturumundan (TM resmi sayfası)

Trablus Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Dr. Ahmed el-Atraş, ‘ABD'nin çözüm yolunun başarı şansının, uluslararası ve bölgesel güçlerin Libya'daki çıkarlarını ve nüfuzlarını paylaşmalarına yönelik düzenlemelerle birlikte bölge için yeni bir siyasi haritanın yeniden çizilmesi konusunda uzlaşmaya bağlı olduğuna’ inanıyor.

El-Atraş, ‘uluslararası sistemde aktif olan ve BM Güvenlik Konseyi'nin daimî üyesi olan ülkeler arasında ABD dış politikasına taktiksel olarak karşı çıkan bir akımdan’ söz etti.

El-Atraş, ‘bazı ülkelerin Libya'nın içişlerine müdahalesinin derinliğini, bölgedeki yabancı çıkarlar üzerinde ciddi yansımaları olabilecek güvenlik durumunun kırılganlığını ve fiili otoritelerin yabancı baskılara boyun eğme ve iktidara tutunma tehdidini’ örnek gösterdi.

Libyalıların görüşlerinin aksine, ABD Ulusal Güvenlik Konseyi eski üyesi Ben Fishman Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ABD'nin Libya politikasında bir değişiklik olduğuna dair hiçbir kanıt görmediğini söyledi.

Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Fishman, Massad Boulos'un 20 Haziran'da Berlin'de düzenlenen Libya konulu uluslararası toplantıya katılmamasına dayanarak Trump'ın Libya siyasi çözüm planıyla ilgili açıklamasının ‘geçici’ olduğunu düşünüyor.

Geçtiğimiz hafta Trump, Libya'nın da aralarında bulunduğu birçok ülkeye yüzde 30 gümrük vergisi getirmiş ve bunun Libyalılar üzerinde olumsuz yansımaları olmayacağını savunmuştu.

Libyalı ekonomist Ömer Zermuh, “Libya'nın ABD'ye ham petrol ve küçük bir oranda petrol türevleri dışında hiçbir emtia ihracatı yok. Trump'ın açıklamalarına göre petrol bu kapsamda değil” ifadelerini kullandı.

Şarku’l Avsat'a konuşan Zermuh, “Petrole gümrük vergisi getirilse bile Libya'nın yüksek kaliteli ham petrolü için alternatif pazarlar bulması zor değil” dedi.

Öte yandan Fishman'a göre bu karar, Libyalıların ABD'ye giriş vizelerini kısıtlayan önceki karar da göz önünde bulundurulduğunda, Boulos'un Libya'da ekonomik fırsatlar arama çabalarının önüne engeller koyuyor.