Böbrek hastaları için sağlıklı beslenme tavsiyeleri

Böbrek hastaları için sağlıklı beslenme tavsiyeleri
TT

Böbrek hastaları için sağlıklı beslenme tavsiyeleri

Böbrek hastaları için sağlıklı beslenme tavsiyeleri

Kronik böbrek hastalığı, kademeli olarak böbrek fonksiyonu kaybına neden olabilir. Böbrekler, fazla sıvıyı ve vücut atıklarını uzaklaştırmaktan sorumlu organlardır. Tehlikeli seviyelerde sıvı, elektrolit ve atık ürünler böbrek yetmezliğine ve ileri seviyede kronik böbrek hastalığına yol açabiliyor.
Doğru beslenme, böbrek hastalıklarının semptomlarını kontrol etmeye ve azaltmaya yardımcı olabilir. Şarku’l Avsat’ın sağlık haberleri portalı onlymyhealth’den aktardığı habere göre Hindistan’ın Lucknow kentindeki Fatima Hastanesi’nde Klinik Beslenme Uzmanı olarak görev alan Dr. Usha Joshi site ile yaptığı röportajda böbrek hastaları için doğru beslenme planından bahsetti.
Dr. Joshi’nin verdiği bilgilere göre Hindistan Ulusal Diyabet, Sindirim ve Böbrek Sağlığı Enstitüsü’nün böbrek problemlerinizi azaltmak için göz önünde bulundurmanız gereken diyet planı şöyle:

1-Tuz ve sodyum oranı düşük yiyecekler yiyin
-Sodyum ve tuz alımına çok dikkat etmelisiniz. Günlük beslenme menünüz 2300 mg'dan az sodyum içermelidir.
-Menünüze taze meyve ve sebzeler eklemeye çalışın. Ambalajlı gıdalar, ürünlerin raf ömrünü uzatmak için sodyum bileşenleri içerebilir.
-Evde yemek pişirmek, sodyumun kontrolüne yardımcı olur. Restoranlarda hazırlanan yiyeceklerin sodyum oranı nispeten yüksektir.
-Yemeklerinizde sodyum içermeyen baharatlar, otlar ve çeşniler kullanın.
-Aşırı sodyumu gidermek için konserve sebzeleri veya et, balık, fasulye vb. gıda maddelerini duruladıktan sonra tüketin.

2-Doğru protein türünü seçin
-Körü körüne protein tüketmeyin. Proteinler ancak ölçülü tüketildiğinde böbrekleri iltihaplanmadan korumaya yardımcı olurlar. Menünüzde daha fazla protein olması böbrek fonksiyonlarını zorlaştırabilir.
-Az miktarda proteinli yemek yiyin. Örneğin;
*Besin bileşenlerini korumak için hem bitki hem de hayvan kaynaklarından oluşan bir protein karışımı yapın.
*Böbrek hastaları menülerine tavuk, balık, et, yumurta, süt ürünleri, fasulye, kuruyemiş ve tahılları dahil edebilirler.

3-Kalp dostu diyet uygulayın
Kalp dostu bir diyet, dolaşıma yardımcı olan ve kan basıncını kontrol altında tutan yiyecekleri yemek anlamına gelir. Bunun için kronik böbrek durumunuzda bazı olumlu değişiklikler meydana getirmek için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz.
-Kızartılmış yiyecekler yerine daha çok ızgarada ya da fırında pişirilmiş veya kavrulmuş yiyecekler yiyin.
-Yiyeceklerin daha az yağ çekmesi için yapışmaz pişirme kağıtları kullanın.
-Kötü yağları veya karbonhidratları azaltmak için etlerin deri kısımlarını ayıklayın.
-Doymuş veya trans yağ tüketimini azaltın.
-Kalp dostu gıdalar arasında balık, fasulye, meyve, kümes hayvanları, yağsız et, az yağlı veya yağsız süt, yoğurt ve peynir bulunur.

4-Daha az Fosfor içeren yiyecek ve içecekler tüketin
Kemiklerinizi ve kan damarlarınızı zarar görmekten korumak için fosfor alımınızı sınırlamanız gerekir. Yüksek fosfor tüketimi kalsiyumu kemiklerden çekebilir ve onları ince ve kırılgan hale getirebilir.
Ambalajlı gıdalar aslında taze ürünlerden daha fazla fosfor içerebilir.

5-Doğru miktarda Potasyum tüketin
Böbrek problemlerini gidermek için tükettiğiniz potasyumu kontrol etmeniz gerekir. Kandaki potasyum seviyeleri çok yüksek veya çok düşükse, böbrek hasarına ve böbrek yetmezliğine yol açabilir. Yiyecek ve içecek seçimi potasyum düzeylerini düşürebilir.
-Gıdalardaki tuz takviyelerinde özellikle kaçınılmalıdır. Bu yüzden gıda içerik etiketlerini kontrol edilmelidir.
-Meyve ve sebzeleri yemeden önce iyice durulayın.
-İlaçlar vücudunuzdaki potasyum içeriğini de artırdığı için doktorunuza danışmalısınız.



Sonsuzluk Galaksisi, süper kütleli kara deliklerin gizemine ışık tuttu

Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
TT

Sonsuzluk Galaksisi, süper kütleli kara deliklerin gizemine ışık tuttu

Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)

Bilim insanları ilk kez doğrudan bir gaz ve toz bulutunun çökmesi sonucu oluşmuş bir süper kütleli kara delik saptamış olabilir. Sonsuzluk Galaksisi'ndeki bu keşif, evrenin ilk dönemlerine dair merak edilen bir soruya da ışık tutma potansiyeli taşıyor. 

Kara delikler yaşam döngülerinin sonuna gelen büyük kütleli yıldızların süpernova patlamasının ardından kendi üzerine çökmesi sonucu oluşuyor. Süper kütleli kara deliklerse bu daha küçük kara deliklerin zaman içinde birleşmesiyle meydana geliyor.

Öte yandan NASA öncülüğünde geliştirilen James Webb Uzay Teleskobu (JWST), Büyük Patlama'dan sonraki yaklaşık 500 milyon yıl içinde oluşmuş süper kütleli kara delikler keşfediyor. Böyle bir yapının ortaya çıkması için en az 1 milyar yıl geçmesi gerektiğini düşünen gökbilimciler, son yıllarda bu tuhaflığa bir açıklama getirmeye çalışıyor. 

Öne çıkan teorilerden birine göre bazı süper kütleli kara delikler, devasa bir gaz ve toz bulutunun herhangi bir yıldız üretmeden doğrudan kendi üstüne çökmesiyle meydana geliyor olabilir. 

Ancak bilim insanları daha önce bu senaryoyu destekleyen somut bir kanıt bulamamıştı. 

Yale Üniversitesi'nden Pieter van Dokkum liderliğindeki bir araştırma ekibi, Dünya'dan yaklaşık 8 milyar ışık yılı uzaktaki bir galakside bu kanıtı bulmuş olabilir.

cdfvgbh
James Webb Uzay Teleskobu, Sonsuzluk Galaksisi'nde toplam üç süper kütleli kara delik buldu (NASA/Yale Üniversitesi)

JWST'yi kullanarak galaksiyi gözlemleyen bilim insanları, sonsuzluk işaretine benzeyen bir görüntüyle karşılaştı. Bu nedenle Sonsuzluk Galaksisi adını alan gökadanın, iki galaksinin kafa kafaya çarpışması sonucu oluştuğu için bu şekli aldığı düşünülüyor.

Araştırmacılar şaşırtıcı bir şekilde iki galaksinin birleştiği yerdeki gaz bulutunun içinde süper kütleli bir kara delik tespit etti. Kara deliğin, halihazırda beslendiği bu gaz bulutunda oluştuğu tahmin ediliyor.

Hakemli dergi The Astrophysical Journal Letters'ta 15 Temmuz Salı günü yayımlanan makalenin başyazarı van Dokkum "Devasa bir galaksinin çekirdeği dışında bir kara delik bulmak başlı başına olağandışı bir durum ancak daha da sıradışı olan şey, oraya nasıl geldiği" diyerek ekliyor: 

Muhtemelen oraya öylece varmamış, orada oluşmuş. Ve epey yakın bir zamanda. Başka bir deyişle, bir süper kütleli kara deliğin doğuşuna tanıklık ettiğimizi düşünüyoruz, ki bu daha önce hiç görülmemiş bir şey.

Bilim insanları iki galaksinin çarpışması sırasında yoğun bir gaz düğümü oluştuğunu ve burada Güneş'in 1 milyon katı ağırlığında süper kütleli kara deliğin meydana geldiğini tahmin ediyor.

Ekip teorilerini test etmek için kara deliğin hızıyla, onu çevreleyen gaz bulutunun hızını karşılaştırdı. Bunların birbirine yakın olması, kara deliğin orada oluşma ihtimalini güçlendirdi.

Çalışma ayrıca, çarpışan iki galaksinin çekirdeklerinde de aktif süper kütleli kara delikler bulunduğunu ortaya koydu.

Bunun beklenmediğini belirten van Dokkum, çalışmanın bulgularını şöyle değerlendiriyor:

Doğrudan çökme sonucu bir kara delik bulduğumuzu kesin bir şekilde söyleyemeyiz. Ancak bu yeni verilerin, diğer açıklamalardan bazılarını elerken, yeni doğmuş bir kara delik ihtimalini güçlendirdiğini söyleyebiliriz. Verileri incelemeye ve bu olasılıkları araştırmaya devam edeceğiz.

Independent Türkçe, Space.com, IFLScience, The Astrophysical Journal Letters