Avrupa’dan Filistin’e gıda güvenliği için 25 milyon euro destek

Filistin Başbakanı Iştiyye ve Avrupa Komisyonu Başkanı Leyen dün Ramallah'ta ortak basın toplantısı düzenlediler. (DPA)
Filistin Başbakanı Iştiyye ve Avrupa Komisyonu Başkanı Leyen dün Ramallah'ta ortak basın toplantısı düzenlediler. (DPA)
TT

Avrupa’dan Filistin’e gıda güvenliği için 25 milyon euro destek

Filistin Başbakanı Iştiyye ve Avrupa Komisyonu Başkanı Leyen dün Ramallah'ta ortak basın toplantısı düzenlediler. (DPA)
Filistin Başbakanı Iştiyye ve Avrupa Komisyonu Başkanı Leyen dün Ramallah'ta ortak basın toplantısı düzenlediler. (DPA)

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Ramallah’ta yaptığı açıklamada Avrupa Birliği'nin (AB) Filistin Otoritesi’ne yaptığı yardımın yaklaşık iki yıllık aranın ardından yeniden başlatıldığını duyurdu. Filistin Başbakanı Muhammed Iştiyye ile düzenlenen ortak basın toplantısında konuşan Leyen, “Tüm zorluklar ortadan kalkmasının ardından AB’nin 2021 tarihli yardımının hızla dağıtılacağını duyurmaktan mutluluk duyuyorum” dedi.
İnsanlara destek olma yolunda yardımların ulaştırılmasının oldukça önemli olduğuna değinen Leyen, Filistin'de gıda güvenliğini desteklemek için acil kısa vadeli 25 milyon euro değerinde bir yardımın ulaştırıldığını duyurdu. Aynı zamanda “Uzun vadede kendi yeteneklerimizi geliştirmek için çalışmalıyız” vurgusunda bulundu.
Barış sürecine değinen Leyen, “AB, Filistin halkının İsrail ile yan yana var olan bağımsız ve demokratik devlet arzusunu sağlayan iki devletli çözüme dayalı barış sürecini yeniden hayata geçirmeye yönelik tüm çabaları memnuniyetle karşılıyor” ifadelerini kullandı. Gazeteci Şirin Ebu Akile’nin ölümü dolayısıyla Filistin Otoritesi liderliğine başsağlığı dileyen Leyen, AB’nin cinayetin koşulları hakkında ‘şeffaf ve bağımsız bir soruşturma’ yürütülmesi çağrısını yineledi.
Otorite’ye yönelik mali destek, son birkaç aydır kapsamlı tartışmalara neden oluyor. Ancak pazartesi günü yapılan oylamada bu yönde bir karar verilmişti. Öncesinde ise Macaristan'ın Filistinlilere yardımın yeniden başlatılması için eğitim müfredatında değişikliğe gidilmesini ısrarı dolayısıyla, yıllık yaklaşık 214 milyon euro değerindeki yardımlar dondurulmuştu. Filistin Otoritesi, AB’nin kendisine yılda 300 milyon euro destek verdiğini, 214 milyonun devlet hazinesine, 85 milyonu ise Birleşmiş Milletler (BM) Filistinli Mültecilere Yardım Ajansı'na (UNRWA) aktarıldığını bildiriyor. Ancak Ursula von der Leyen, yıllık toplamda 600 milyon euro değerinde desteğe dikkat çekti.
Avrupa’dan mali desteğin yeniden sağlanmasının, Filistin hükümetinin mevcut mali krizi çözmesine yardımcı olması bekleniyor. Resmi verilere göre Filistin hükümeti her ay yaklaşık 30 milyon dolar açık ile karşı karşıya. Böyle bir karar, yıl boyu ülke harici yardımlar Filistin hazinesine ulaşan miktarın yüzde 10'unu geçmediği bir zamanda alındı. Krizin dolayısıyla Filistin Otoritesi, yaklaşık 7 aydır çalışanlarına maaşlarını eksik ödemek zorunda kalmıştı.
Filistin Başbakanı Iştiyye ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen söz konusu açıklamalar öncesinde siyasi meseleleri, Avrupa'nın Filistin'e desteğini, aynı zamanda Ukrayna'daki savaşın gıda ve enerji güvenliği üzerindeki sonuçlarını görüştü. Ortak eylem yolları ele alındı. Başbakan Iştiyye konuyla ilgili açıklamasında şunları söyledi:
“Avrupa, Filistin'in Akdeniz üzerinden komşusudur. Akdeniz ve gaz güvenliği hususlarında ortağız. İşgalin sona ermesi yönünde bölgede barış için çalışıyoruz. Başkenti Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletini ve uluslararası meşruiyet temelinde mültecilerin geri dönüş hakkını somutlaştırıyoruz.”
Filistin Başbakanı Iştiyye, Avrupa'yı iki devletli çözümü yok etmeye yönelik adımları durdurma konusunda ekonomik ağırlığını ve İsrail ile ilişkisini ortaya koymaya çağırdığı açıklamasında “Avrupa şu an Filistin’in en önemli bağışçısıdır. Filistin sivil ve güvenlik kurumunu korumak için sağlayacağı yardıma ihtiyacımız var” ifadelerini kullandı. Avrupa yardımının Batı Şeria, Gazze, C Bölgesi ve Kudüs'teki çeşitli altyapı sektörlerini, teknik ve güvenlik alanlarını, özel sektörü, sivil toplumu ve Ukrayna krizinden kaynaklanan fiyat farkının dengelenmesini kapsayacağına işaret eden Iştiyye, Avrupa'yı Kudüs’ün de dahil edileceği seçimlerin düzenlenmesini sağlamak için İsrail'e baskı yapmaya çağırdı.



Suyu silah haline getiren İsrail'in verdiği hasar korkunç

Fotoğraf: AP
Fotoğraf: AP
TT

Suyu silah haline getiren İsrail'in verdiği hasar korkunç

Fotoğraf: AP
Fotoğraf: AP

İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarının geçen yıl şiddetlenmesinden bu yana, sağlık sisteminin çöküşüne, çocuklarda yetersiz beslenmenin hızla artmasına ve Filistinli sivillerin ölümüne trajik bir netlikle tanık olduk. Ancak Gazze Şeridi'ndeki Filistinliler temel su ihtiyaçlarını karşılamak için mücadele ederken, yeraltında daha sessiz bir kriz yaşanıyor.

Ekim 2023'ten önce bile Gazze'nin suyu krizdeydi. Yeraltı sularının en az yüzde 96'sı Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) standartlarına göre tüketime uygun görülmüyordu. Bu büyük ölçüde yeraltı sularının çıkarılmasına aşırı bağımlılıktan kaynaklanıyordu. Aşırı bağımlılık, çıkarılan suyun tuzdan arındırılmadan içilemez hale gelmesine yol açtı.

Araştırmamızın sonuçları ayrıca, 2022 itibarıyla Gazze Şeridi'ndeki hanelerin üçte birinden fazlasının bir önceki yıl su güvensizliği yaşadığını ve Batı Şeria ve Gazze'de ankete katılan yetişkinlerin yaklaşık dörtte birinin orta ila yüksek düzeyde su güvensizliği yaşadığına işaret ediyor. Ve durum sadece daha da kötüye gidecek.

Zaten kırılgan su altyapısı hem hedefli saldırılar hem de savaşın dolaylı etkileri nedeniyle tahrip oldu. İsrail'in insani yardım malzemelerine uyguladığı ablukalar temiz suyun (ve suyun tuzdan arındırılması ve dağıtımı için kritik önem taşıyan yakıtın) ihtiyaç sahibi kişilere ulaşmasını engellemekle kalmadı, İsrail Savunma Kuvvetleri, Hamas tünellerini deniz suyuyla doldurarak sorunu daha da kötüleştirdi ve muhtemelen yeraltı sularının tuzluluk oranını arttırdı.

Ek olarak, Gazze'de suyun arıtılması için yaygın kullanılan bir yöntem olan klor, "çift kullanımlı" (yani hem sivil hem de askeri amaçlar için yararlı) bir madde olarak kabul edildiğinden, Birleşmiş Milletler Yardım ve Çalışma Ajansı (UNRWA) eylülde az miktarda klor dağıtmasına rağmen Ocak 2024'ten bu yana Gazze'ye girmesine izin verilmedi.

Mevcut çatışma boyunca İsrail, Gazze'deki Filistinlilere insani yardım sağlama konusundaki yasal yükümlülüğünü defalarca yerine getirmedi. İsrail hükümetine ait bir su şirketi olan Mekorot'un işlettiği boru hatları aracılığıyla sınır ötesi su transferine getirilen kısıtlamalar, İsrail'den Gazze'ye akan suyun doğası gereği siyasi olduğu yönündeki acımasız gerçeğin altını çiziyor. Sonuçta siviller büyük ölçüde güvenli suya erişimden yoksun bırakılıyor ve bu da zaten vahim olan halk sağlığı krizini daha da derinleştiriyor.

Gazze'deki Filistinlilerin, mevcut su krizinin doğrudan bir sonucu olan arıtılmamış pis su göllerinden kaçınmaya çalışarak molozların arasında dikkatlice ilerledikleri yaygın görüntüleri şüphesiz görmüşsünüzdür. Bu, mevcut su krizinin doğrudan bir sonucu. Washington Post'a konuşan 6 çocuk babası Adel Abu Obeida, kendisinin ve ailesinin "kelimenin tam anlamıyla büyük bir pis su bataklığında yaşadığını" söyledi.

Hayal bile edilemez ama Gazze'deki pek çok kişi için günlük hareketlilik, yeterli drenaj olmadan sokaklarda durgunlaşan büyük atık su havuzlarından kaçınmanın yollarını bulmayı içeriyor.

Kanalizasyon sadece sokaklara değil, aynı zamanda başta Akdeniz olmak üzere çevreye de endişe verici miktarlarda boşaltılıyor. Mart 2024'te günde 60 bin metreküp (yaklaşık 24 olimpik yüzme havuzu) olduğu tahmin ediliyordu. Gazze Şeridi'ndeki hiçbir atık su tesisinin çalışmadığı bildiriliyor.

Yeterli atık su arıtımının olmaması ve içme suyu kaynaklarının kaçınılmaz olarak kirlenmesi, bireyleri patojenlere maruz bırakıp Filistinliler için ciddi sağlık riskleri yaratıyor. Trajik bir şekilde birçok gereksiz ölüm de buna dahil.

Viral karaciğer enfeksiyonu Hepatit A, atık su yaşam alanlarını kirlettiğinde kontrol edilmeden yayılabilir. Aşıyla önlenebilen bu enfeksiyon şiddetli ishale ve karaciğer iltihabına yol açarak sarılığa (gözlerin ve cildin sararması) neden olabilir.

DSÖ'nün tahminlerine göre, Ekim 2023'ten bu yana şüpheli akut Hepatit A vakalarının sayısı 100 bini  aştı. Bir önceki yıl Gazze Şeridi'nde bildirilen 100'den az vaka, bu sayının yanında devede kulak kalıyor.

Göçmen kamplarındaki menenjit salgınları da atık suyun yayılmasına bağlanıyor.

Bu yaz, uluslararası yetkililer Gazze'deki atık suda çocuk felci tespit edildiğini duyurdu ve bunu Ağustos 2024'te teşhis edilen ilk felç vakası izledi. Atık sularda yayılan ve genellikle savaş ve yerinden edilme ortamlarında görülen çocuk felcinin yeniden ortaya çıkması, Gazze'den yaklaşık 25 yıl önce ortadan kaldırılmış olması nedeniyle özellikle dikkat çekici. Benzer şekilde, kolera da ortaya çıkarsa daha da ölümcül olabilir.

Geçici bir çözüm olsa da temiz suyun yanı sıra yakıt, klor ve diğer su, sanitasyon ve hijyen (yıkama) malzemelerinin sağlanması için sınırsız insani yardım erişimine ihtiyaç var. Temiz suya erişime en çok ihtiyaç duyanları desteklemek için ev tipi su arıtma kitleri ve güneş enerjisiyle çalışan küçük ölçekli tuzdan arındırma sistemleri dağıtılmalı.

Yerel mühendislerin ve sanitasyon çalışanlarının hasarlı altyapıda gerekli onarımları yapabilecek kaynaklarla donatılması ve bunu yaparken güvenliklerinin sağlanması da kritik önem taşıyor.

Ancak uzun vadede altyapının yeniden inşa edilmesi gerekecek ve bu çabaya kimin öncülük edeceği ve hatta finanse edeceğine dair sorular şüphesiz bunun gerçekleşmesini geciktirecek.

Her ne kadar suyun silah haline getirilmesi kullanılması yeni bir şey olmasa da (benzer taktikler Ukrayna, Suriye, Etiyopya ve başka yerlerde de uygulandı) yine de uluslararası insancıl hukukun ciddi bir ihlali ve derhal ele almamız gereken bir konu. Su temel bir insan hakkı ve hızlı bir şekilde müdahale edilmezse, anlatılamayacak hasarlar ortaya çıkacak.

Brian Perlman, Johns Hopkins Üniversitesi'nde yüksek lisans öğrencisi ve UC Berkeley Gazetecilik Enstitüsü ve Berkeley Hukuk İnsan Hakları Merkezi mezunudur. Bu makaleye ayrıca Tulane Üniversitesi, Londra Hijyen & Tropik Tıp Okulu ve Twente Üniversitesi'nden su ve halk sağlığı uzmanları Dr. Shalean Collins, PhD; Dr. Zeina Jamaluddine, PhD ve Dr. Juliane Schillinger, PhD ve Harvard Tıp Fakültesi'nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. Amir Mohareb, MD katkıda bulunmuştur.

Independent Türkçe