Buğday krizi Mısır'a 10 milyar dolarlık ek yük getirdihttps://turkish.aawsat.com/home/article/3704981/bu%C4%9Fday-krizi-m%C4%B1s%C4%B1ra-10-milyar-dolarl%C4%B1k-ek-y%C3%BCk-getirdi
Buğday krizi Mısır'a 10 milyar dolarlık ek yük getirdi
Mısır Temsilciler Meclisi ile hükümet arasında yeni bütçedeki fiyat tahminleri konusunda anlaşmazlıklara yol açtı
Mısır Maliye Bakanı Muhammed Muit, buğday ve petrol fiyatlarının yüksek seviyelerde seyretmesi durumunda ülkesinin gelecek mali yılda 10,2 milyar dolar olarak planlanan bütçesine ek bir yük getirebileceğini açıkladı (Reuters)
Buğday krizi Mısır'a 10 milyar dolarlık ek yük getirdi
Mısır Maliye Bakanı Muhammed Muit, buğday ve petrol fiyatlarının yüksek seviyelerde seyretmesi durumunda ülkesinin gelecek mali yılda 10,2 milyar dolar olarak planlanan bütçesine ek bir yük getirebileceğini açıkladı (Reuters)
Halid el-Menşavi
Son veriler, uluslararası düzeyde buğday fiyatlarındaki yükselişin, Mısır'ın 10 milyar dolar civarındaki yeni bütçesine ek yükler getireceğine işaret etti. Öte yandan yeni bütçede buğday ve petrol fiyatlarına ilişkin tahminler Mısır hükümeti ile Temsilciler Meclisi arasında tartışmalara neden oldu.
Mısır Maliye Bakanı Muhammed Muit, yaptığı son açıklamalarda, buğday ve petrol fiyatlarının şu anki yüksek seviyelerinde kalması durumunda ülkesinin önümüzdeki mali yılda 10,2 milyar dolar olarak planlanan bütçesine ek bir yük getirebileceğini açıkladı. 2023-2022 mali yılında buğday ithalatı için ek üç milyar dolara ihtiyaç olduğunu söyleyen Bakan Muit, yük olarak devletin genel bütçesine ve özel sektöre eşit olarak dağıtılırken, petrol ithalatının ek maliyetinin bütçeye 7,2 milyar dolar ek yük getirtmesinin tahmin edildiğini belirtti.
Öte yandan Mısır hükümeti, Rusya-Ukrayna savaşının fiyatlarda büyük bir artışa neden olmasının ve sonuncusu Hindistan olmak üzere birçok ülkenin buğday ihracatını yasaklamasının ardından buğday kaynaklarını artırmaya ve yurtdışından yaptığı ithalatı azaltmaya yöneldi.
Dünyanın en büyük buğday ithalatçısı olan Mısır, mevcut jeopolitik gerilimler, yerel para biriminin geçtiğimiz Mart ayının başlarından bugüne kadar yüzde 18'in üzerinde değer kaybetmesinin yanı sıra dolar nakit rezervinin azalması çerçevesinde cari yılın bütçesine ek mali yükler ve kısıtlamalar getirdi. Rusya-Ukrayna savaşı başlamadan önce ton başına 238 dolar olan buğday fiyatları, şu anda 500 doları bulurken yaklaşık yüzde 110'luk bir artışla iki katına yükseldi.
Mısır bütçesine ek yükler
Şu an bir ton buğdayın 500 dolar olduğuna dikkati çeken Mısır Maliye Bakanı, bunun son krizden önce uluslararası piyasalardaki buğday fiyatlarının tavan fiyatının iki katından bile fazla olduğunu belirtti. Bakan Muit, Mısır'ın her yıl ithal ettiği 12 milyon ton (kamu ve özel sektör alımları arasında eşit olarak bölünerek) buğdayın ton başına 262 dolar olarak tahmin edilen fiyatındaki artışın maliyetiyle bütçeye ek üç milyar doların üzerinde bir yük getireceğini söyledi.
Petrol fiyatlarına gelince, hükümetin önümüzdeki mali yıl bütçesinde varil başına 60 dolar seviyesinden belirlediği maliyet iki katına çıktı. Mısır, yıllık olarak 120 milyon varil petrol ithal ediyor. Bu da 7,2 milyar Mısır lirası (385 milyon dolar) cari mali yılda bütçeye ek yük getireceği anlamına geliyor.
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre, Mısırlı bakan, buğday fiyatlarındaki artışın sadece devlet bütçesine ek bir yük getirmediğini, aynı zamanda daha geniş pazardaki fiyatlar ve yerel para birimi üzerinde de baskı oluşturduğuna dikkati çekti.
İtirazlar
Bu fiyatlar, Mısır Parlamentosu'na sunulan 2022-2023 mali yılı bütçe tasarısında belirtilenlerden daha yüksek. Çünkü söz konusu bütçede buğdayın ton başına tavan fiyatının (mevcut mali yıl için 255 dolardı) 330 dolar olduğu tahmin ediliyordu. Yeni mali yıl bütçesinde petrol fiyatları ise varil başına 80 dolar olarak belirlendi.
Bu tahminler, hükümetin beklentilerinin hükümet alımları için gerçekçi olmayan bütçe tahsislerine yol açtığına inanan bazı milletvekilleri tarafından itirazlarla karşılandı. Tahsisler henüz ön hazırlık niteliğinde ve bütçenin onaylanmasına kadar geçen süre içinde değiştirilebilir. Bu da büyük olasılıkla önümüzdeki Temmuz ayında yeni mali yılın başlamasından önce olabilir.
Yerli buğday ithalatının artması
Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaş, temel emtia fiyatlarında önemli artışlara neden olurken Mısır, buğday ihtiyacının genellikle yüzde 80'inden fazlasını Rusya ve Ukrayna'dan ithal ettiğinden savaşın yansımalarından en çok etkilenen ülkelerden biri oldu. Mısır’ın aynı zamanda büyük bir petrol ithalatçısı olması, Kovid-19 salgını sonrası toparlanma döneminde arz ve talep arasındaki dengesizliğin bir sonucu olarak başlayan fiyat baskılarına karşı savunmasız kalmasına neden oluyor. Bu durum, Avrupa’nın, Rusya’dan akaryakıt ithalatına olan bağımlılığını kademeli olarak azaltma kararı almasına neden olan savaşla daha da şiddetlendi.
Mısır hükümeti, geçtiğimiz Mart ayında artan küresel buğday fiyatlarının Mısır’a 15 milyar liraya (802 milyon dolar) mal olacağını açıkladı. Maliye Bakanlığı bu yılki bütçede ton başına tavan fiyatı 255 dolar olarak tahmin ettiğinden, ancak bir ton buğdayın fiyatının 500 dolara ulaşmasından ötürü mevcut mali yılda bütçeye ek yükler getirdi.
Mısır hükümeti aynı zamanda, kendi kendine yeterlilik oranlarını artırma ve ithalata bağımlılığı azaltma planları çerçevesinde buğday ekilen alanları artırmaya çalışıyor. Bu çerçevede çiftçiler için teşvikleri artırmanın yanı sıra siloları genişletmeye ve depolama kapasitelerini artırmaya da odaklandı. Ayrıca yerel buğday arzı fiyatlarına eklenecek 65 liralık (3,47 dolar) istisnai bir artışı onayarak bir ardebin (bir çeşit büyük Mısır tahıl ölçeği olan ardeb 150 kilogram buğdaya eşittir) toplam fiyatını 865 liraya (46,3 dolara) çıkardı.
Çiftçiler planlanan teşvikte bir artış talep ettiler. Çünkü tahıl tüccarları bir ardebi bin liranın (53,5 dolar) üzerinde satın aldı. Mısır'da buğday mahsulü ekili toplam alanın yaklaşık 3,6 milyon feddan (Mısır’da geçerli bir ölçü biri/dönüm) olduğu tahmin ediliyor. Tarım Bakanlığı, iki ay içinde sona erecek olan hasat mevsiminden yaklaşık 10 milyon ton mahsul elde edilmesini bekliyor.
Mısır Silo ve Depolama Şirketi (EHCSS) birkaç gün önce, silolara şu ana kadar yaklaşık 3,9 milyon ton ithal buğday alındığını duyurdu. Bu da tedarik fiyatının ekim mevsiminden önce kararlaştırıldığını gösteriyor. Bu yüzden hükümet, çiftçileri elde ettikleri mahsulü tedarik etmelerini sağlamak amacıyla ardeb başına 65 lira (3,47 dolar) ek bir teşvik sağladı.
Bağımsız Filistin devleti projesinin aşamaları ve dönüşümlerihttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5165329-ba%C4%9F%C4%B1ms%C4%B1z-filistin-devleti-projesinin-a%C5%9Famalar%C4%B1-ve-d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCmleri
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Gazze Şeridi'nin batısındaki Cibaliye Mülteci Kampı’nın batısındaki es-Saftavi mahallesinde, İsrail'in hava saldırısı sonucu hasar gören bir evi inceleyen Filistinli bir kız çocuğu, 9 Haziran 2025 (AFP)
Bağımsız Filistin devleti projesinin aşamaları ve dönüşümleri
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Gazze Şeridi'nin batısındaki Cibaliye Mülteci Kampı’nın batısındaki es-Saftavi mahallesinde, İsrail'in hava saldırısı sonucu hasar gören bir evi inceleyen Filistinli bir kız çocuğu, 9 Haziran 2025 (AFP)
Macid Kayali
Filistin ulusal hareketinin 60 yıllık çağdaş tarihi boyunca, Filistin kimliği projesi, İsrail ile olan çatışmaya ilişkin Arap ve uluslararası koşulların değişmesi sonucunda Filistin siyasi düşüncesinde birçok aşama ve dönüşüm geçirdi. Bunun sonucunda Filistinli liderler, güç dengesinde İsrail lehine ciddi bir dengesizlik olduğu konusunda ikna oldular. Bunun yanında Filistinlilerin acılarını, fedakarlıklarını ve kahramanlıklarını siyasi başarılara dönüştürmelerine engel olan Arap ülkeleri ve uluslararası toplumun dayattığı birtakım kısıtlamalar ve sınırlamalar da söz konusu. Bu da Filistinlilerin hedeflerini ve çalışma biçimlerini bu kısıtlamalara ve sınırlamalara göre uyarlama gerekliliğini doğuruyor.
Gördüğümüz üzere o dönemde Arap ülkeleri ile İsrail arasındaki ilişkiler düşmanlık veya çatışma durumundan kabul veya tanıma durumuna geçerken 1948 dosyası, yani İsrail'in kurulması ve mülteci sorununun doğuşu olan Nekbe (Büyük Felaket) dosyası hakkındaki tartışmalardan 1967 dosyasına, yani işgalin sona erdirilmesi ve sadece İsrail'in varlığı şeklindeki çatışmaya dönüştü. Aynı dönemde, iki kutuplu dünya da sona erdi. ABD, tek süper güç olarak ya da birkaç kutup arasında, uluslararası ve bölgesel olarak hakim kutup haline gelirken İsrail, Batı'nın güvenliğini ve çeşitli açılardan üstünlüğünü garanti altına alan bir ülke olarak konumlandı.
Kurtuluş projesinden devlet projesine
1967 tarihli Altı Gün Savaşı'ndan önce kurulan Filistin Ulusal Hareketi, ‘kurtuluş’ hedefiyle ortaya çıkmış ve Filistin meselesini ortadan kaldırmayı amaçlayan tüm alternatif çözümleri reddetmişti. Bu ret, ‘Filistin'in bölünmesi’ kararını (1947) reddetmeyi ve İsrail'i tanımamanın yanı sıra o dönemde Filistin siyasi düşüncesinde kurtuluş hedefi, geri dönüş hakkı, kaderini tayin hakkı ve nehirden denize kadar bağımsız bir Filistin devleti kurulmasını içeriyordu.
Burada kurtuluş hedefinin 1960'lı yılların sonlarında tarihi Filistin'de seküler bir demokratik devlet kurmak anlamına geldiğini hatırlatmak gerekir. Ancak bu anlam Filistin siyasi düşüncesinde olgunlaşmış veya yerleşmiş değildi, daha çok Filistin ulusal hareketini uluslararası alanda meşrulaştırmak için ortaya atılmıştı.
Ancak siyasi düşüncede ve Filistinlilerin ulusal seçeneklerinde niteliksel bir değişim 1974 yılında, yani ulusal hareketlerinin başlamasından yaklaşık on yıl sonra başladı. 1973 Arap–İsrail Savaşı'nın (Yom Kippur Savaşı) ve o dönemdeki Sovyetler Birliği ile ilişkilerin etkisiyle kabul edildi.
Siyasi düşüncede niteliksel değişim ve Filistinlilerin ulusal tercihleri, ulusal hareketlerinin başlamasından yaklaşık on yıl sonra, 1974 yılında başladı. O dönemde ‘On Madde’ programı kabul edildi.
Ancak bağımsız bir Filistin devleti düşüncesindeki en derin veya en keskin dönüşüm, 1993 tarihli Oslo Anlaşması'nın imzalanması ve İsrail'in şartlarına göre Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde ulusal otoritenin kurulmasıyla gerçekleşti. Bu şartlar arasında Batı Şeria topraklarının üç bölgeye bölünmesi de vardı. İsrail ile Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) arasındaki otoriter bağımlılık ve yerleşim, sınırlar, Kudüs ve nihai çözümün niteliği gibi konuların ertelenmesi de buna dahildi. Belki de bu dönüşümü öncekinden ayıran en temel fikir, Filistin liderliğinin, nihai müzakerelerde gündeme getirilen konular hariç, herhangi bir şart koşmadan İsrail'in tanıması şartıydı. Ayrıca bu dönüşüm sadece siyasi bir öneri olarak kalırken, üçüncü dönüşüm olan Oslo Anlaşması, FKÖ'nün tüm Filistinlileri ve onların davasını temsil eden manevi veya sembolik siyasi yapı olarak kabul edildiği halde, FKÖ'nün yerine Filistin Yönetimi'nin kurulmasıyla pratik olarak hayata geçirildi.
Sonuç olarak, Oslo Anlaşması Filistin ulusal hareketi için bir ‘tuzak’ ya da varoluşsal hedeflerinin bir kafesi gibiydi. Çünkü bu anlaşma Filistin’i sadece sınırlı egemenliğe sahip ve işgal altındaki bir siyasi varlık olarak sundu. FKÖ marjinalleştirilirken, Filistin devleti projesi, İsrail hükümetlerinin, özellikle de Netanyahu hükümetlerinin yarattığı gerçekler nedeniyle, herhangi bir uzlaşmada Filistin boyutunu zayıflatma, nehirden denize kadar İsrail'in hakimiyetini pekiştirme, Batı Şeria'daki yerleşim birimlerini güçlendirme ve Gazze'yi ondan ayırma doktrinini benimsemesi nedeniyle, çıkmaza girmiş ve boğulmuş durumda. Bu durum, Batı Şeria ve Gazze'deki işgal altındaki topraklarda olup bitenlerin yanında yaklaşık iki yıldır süren İsrail'in yok etme savaşını da açıklıyor.
Demokratik devlet, varoluş ve kurtuluş sonrası
Tek demokratik laik devlet fikri, Filistinlilerin siyasi düşüncesinde ulusal hareketlerinin başlangıcında değilse de 1960'lı yılların sonlarında bazı açıklamalarda, bildirilerde ve Ulusal Konsey oturumlarının bazı kararlarında ortaya çıktı. Çünkü bu hareket, İsrail'in varlığını ve İsrail toplumunu bir tür inkâr ve tanıma reddiyle ele alıyordu. Bu yönde herhangi bir yaklaşım, şüphe uyandırabilir ve Filistin halkının ulusal ve tarihi hakları pahasına İsrail'in varlığını meşrulaştırabilirdi. Bununla ilgili FKÖ’nün tüzüğünde yer alan yer alan tek paragraf, ‘Siyonist işgalin başlamasına kadar Filistin'de normal bir şekilde yaşayan Yahudiler Filistinli sayılırlar’ ifadesidir.
Ancak Filistin direnişinin güçlenmesi, 1960'lı ve 1970'li yıllara hakim olan solcu ve ilerici fikirlere açık olması, dünya kamuoyunda faaliyetlerinin genişlemesi ve davasına sempati duyulmasını sağlama ihtiyacı, Filistin siyasi düşüncesinde değişiklikler yapılmasını gerekli kıldı. Yahudilere karşı tutum, Yahudiler ile Siyonizm arasında ayrım yapma, Filistin ulusal hareketinin geleceğe ilişkin vizyonu ve Siyonist olmayan Yahudi güçlere açılma gerekliliği gibi konularda değişiklikler yapılması gerekiyordu.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, haftalık kabine toplantısında Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ile konuşurken, 7 Ocak 2025 (AP)
Bu önemli gelişme, 1969 yılında Mısır’ın başkenti Kahire’de düzenlenen Ulusal Konsey'in altıncı oturumunda alınan kararda “Filistin mücadelesinin amacı, Filistin halkını vatanına geri döndürmek ve tüm Filistin topraklarında her türlü ırk ayrımcılığı ve dini bağnazlıktan uzak, demokratik bir Filistin devleti kurmaktır” şeklinde ifade edildi. 1970 yılında yine Kahire’de düzenlenen Ulusal Konsey'in yedinci oturumunda ise bu karar, “Filistin mücadelesinin amacı, tüm vatandaşların eşit hak ve yükümlülüklerle bir arada yaşadığı bir toplum içinde Filistin'in tamamen kurtarılmasıdır” şeklinde ifade edildi. Bu ifade, 1971 tarihinde Kahire’de gerçekleşen sekizinci oturumda dikkat çekici bir şekilde şu şekilde tekrarlandı:
Filistin'in silahlı mücadelesi, Yahudilere karşı etnik veya mezhepsel bir mücadele değildir. Bu nedenle, Siyonist sömürgecilikten kurtarılmış Filistin'de kurulacak gelecekteki devlet, barış içinde yaşamak isteyenlerin eşit hak ve görevlere sahip olduğu demokratik bir Filistin devleti olacaktır.
Ulusal Konsey'in 13’üncü oturumundan itibaren, yani ‘Aşamalı Program’ın kabul edilmesinden sonra, Siyonist olmayan Yahudi güçlerle ilişkiler konusunda fikirler ortaya atılmaya başlandı. O dönemde, ‘işgal altındaki Filistin toprakları içinde ve dışında Siyonizm'e karşı mücadele eden demokratik ve ilerici Yahudi güçlerle ilişki ve koordinasyonun öneminin’ vurgulandığı bir karar alındı. 1981 yılında Suriye’nin başkenti Şam’da gerçekleşen 15’inci oturumda alınan karar şu şekilde ifade edildi:
“Ulusal Konsey, işgal altındaki vatanında Siyonizm ideolojisine ve uygulamalarına karşı çıkan demokratik ve ilerici Yahudi güçlerin oynadığı olumlu rolü vurgulamakta, FKÖ'yü halkımızın tek ve meşru temsilcisi olarak ve Filistin halkının değişmez ulusal haklarını tanımakta ve dönüş hakkı, kaderini tayin hakkı ve ulusal topraklarında bağımsız bir devlet kurma hakkı da dahil olmak üzere, Siyonizmi doktrin ve uygulama olarak benimseyen taraflarla yapılan her türlü teması kınamaktadır.”
Reddetme ve varoluşsal meşruiyet sorunu
Ancak, o dönemde Filistin ulusal kimliği fikrini güçlendiren en önemli göstergelerden biri, Filistin Ulusal Şartı'nın 24’üncü maddesinin, Filistin Ulusal Şartı'nın yerine geçen yeni şartta çıkarılmış olmasıydı. Bu madde, “Ne bir şerit ne de bir bölge, örgütün faaliyetleri sadece ulusal düzeyde, halkın katılımıyla, siyasi, örgütsel ve mali alanlarda yürütülmektedir” hükmünü içeriyordu:
Bu durum, Filistin ulusal hareketi için garip bir öneri olmakla birlikte, kendi toprakları dışında faaliyet gösteren bir ulusal hareketin meşruiyet ve varlık hakkını kazanmak için bir manevra olarak anlaşılabilir.
Aslında bu madde Filistinlilerin siyasi düşüncesinde büyük bir boşluk oluşturmuş ve kendi toprakları üzerindeki hak ve sorumluluklarından vazgeçtiklerini ifade etmiştir. Şimdi, Filistin topraklarının 1967 yılındaki işgalinden önce siyasi sistemin Filistinlilerin Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde kendi devletlerini kurmalarına izin verdiği bir gerçekliği hayal etmek zor olsa da böyle bir senaryo onların Arap ve uluslararası arenadaki konumlarını ve kendileri hakkındaki algılarını ne kadar etkilerdi?
İşgalden sonra Filistinlilerin toprak haklarını teyit etmek için Filistin siyasi düşüncesindeki bu boşluğu doldurmak her halükarda mümkün ve elverişli hale geldi, ancak bu çok geç ve insani, maddi ve siyasi olarak çok ağır bedellerle, Arap, uluslararası ve İsrail gerçeklerinin imkansızlığı altında gerçekleşti.
Tüm bunlardan, birçok değişimin Filistin siyasi düşüncesindeki karışıklığı yansıttığı görülebilir. Bu karışıklık, Filistin, İsrail, Arap ve uluslararası koşulların ve verilerin değişmesi sonucu Filistin'in ulusal haklarının aleyhine gelişti. Bu durum, hedefler ile gerçekler, adalet ile imkânlar, hak ile hakka sahip olma gücü arasında büyük çelişkiler olduğunu ortaya koydu.
Netanyahu-Smotrich-Ben Gvir hükümeti, siyasi ve ekonomik araçların yanı sıra yerleşim birimleri ve silah gücüyle, uzlaşmada veya bölgenin bölgesel yapısında Filistin unsurunu ortadan kaldırmaya yönelik yaklaşımını sürdürüyor.
Örneğin, 1960'lı yılların sonlarında ve 1970'li yılların başlarında Filistinliler arasında hakim olan eğilimler, Filistin'in tam olarak kurtarılması dışında tüm alternatif çözümleri açıkça reddediyor, aynı zamanda ‘5 Haziran 1967 saldırısından sonra işgal altındaki topraklarda sahte bir Filistin varlığı oluşturmaya yönelik şüpheli çağrıları’ reddetmeye çağırıyordu.
Bu, İsrail devletine meşruiyet ve kalıcılık kazandırır ki bu da Filistin halkının tüm vatanı Filistin'de yaşama hakkıyla tamamen çelişir. Bunun yanında, Filistin Ulusal Konseyi'nin 1968 yılında Kahire’de yapılan dördüncü oturumunda, 5 Haziran'dan sonra işgal altındaki topraklarda İsrail'in Filistin devrimine karşı koymak için dayandığı bir Filistin Arap yönetimi oluşturuldu. Böylece, Kahire’deki 1972 tarihli 10’uncu oturumda “Filistinlilerin vatanını kurtarma davasını ortadan kaldırmayı veya bu davayı Filistin topraklarının bir kısmında Filistin devleti veya oluşumları projeleriyle çarpıtmayı amaçlayan tüm uzlaşı projelerine karşı mücadeleye devam etme” kararı alındı.
Ancak Filistinli liderliği, Oslo Anlaşması'nı imzaladı ve devletten daha az bir yapı olan Filistin Yönetimi'ni kurdu. Bu karar, Ramallah'ta düzenlenen Filistin Ulusal Konseyi’nin 1996 tarihli 21’inci oturumunda onaylandı. Daha sonra Ulusal Konsey, 2018 yılında Ramallah’ta yapılan 23’üncü ve son oturumunda bunu tekrarlayarak, daha önce kabul edilen tüm kararları gözden geçirdi. Son oturumda alınan kararda, “Halkımızın ve devletimizin İsrail ile ilişkisi, halkımız ve işgal altındaki devletimiz ile işgalci güç arasındaki çatışmaya dayalı bir ilişkidir ve bununla çelişen tüm taahhütlerin yeniden gözden geçirilmesini gerektiriyor. Doğrudan hedef, Filistin devletinin bağımsızlığıdır. Bu hedef, özerk yönetim aşamasından bağımsızlık için mücadele eden devlet aşamasına geçmeyi ve 4 Haziran 1967 sınırları içinde, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletinin egemenliğini somutlaştırmaya başlamayı zorunlu kılıyor” denildi.
Filistin Devlet Başkanı Yaser Arafat, ABD Başkanı Bill Clinton ve İsrail Başbakanı İzak Rabin, Beyaz Saray bahçesinde Oslo Barış Anlaşması'nı imzalarken, 13 Eylül 1993 (AFP)
Filistinliler, Filistin siyasi düşüncesinin tüm gerilemeleri ve gözden geçirmelerine, uluslararası toplumun ve İsrail'in güvenini kazanmak için yapılan tüm girişimlere rağmen nehirden denize kadar Filistin'in her santimetrekaresi için mücadeleye devam ediyorlar. Netanyahu- (Betzalel) Smotrich- (Itamar) Ben-Gvir hükümeti altında, siyasi ve ekonomik araçlarla, yerleşim birimleriyle ve silah gücüyle, uzlaşmada veya bölgenin bölgesel yapısında Filistinlilerin varlığını ortadan kaldırmaya yönelik yaklaşımlarını sürdürüyor.
Filistin devleti hedefi, Filistin liderliğinin gündeminde ve uluslararası gündemde meşru bir hedef olarak kalmaya devam edecek olsa da en azından öngörülebilir gelecekte bu hedef bir proje olarak kalacak.
*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.
