عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Irak’ta Sadr krizi çözülecek mi?

Iraklı liderler Sadr krizini kontrol altına almak için harekete geçti

Sadr (AA)
Sadr (AA)
TT
TT

Irak’ta Sadr krizi çözülecek mi?

Sadr (AA)
Sadr (AA)

Irak’ta (Şii) Koordinasyon Çerçevesi, Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr’ın Meclis’ten çekilmesini görmezden geliyor. Koordinasyon Çerçevesi, grup içi görüş ayrılıklarına rağmen hükümet kurma sürecini devam ettirmek için harekete geçti. Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih, Başbakan Mustafa el-Kazımi ve Yüksek Yargı Konseyi Başkanı Faik Zeydan, Sadr krizini kontrol altına almak için bir girişim başlatmaya hazırlanıyor.
Salih, Kazımi ve Zeydan ‘ülkenin genel durumunu görüşmek’ amacıyla önceki gün bir araya geldi.
Şarku’l Avsat’ın Cumhurbaşkanlığına yakın bir kaynaktan edindiği bilgilere göre, Sadr Hareketi’ne mensup 75 milletvekilinin istifası ile ortaya çıkan krizin yansımaları üzere Salih, Kazımi ve Zeydan ile görüşmesinin ardından yeni bir girişim başlatmaya çalışıyor. Kriz, Irak’taki siyasi sistemin kota ve uzlaşma temeli üzerine inşa edildiği 2003’ten bu yana yaşanan en büyük kriz olarak kabul ediliyor. Sadr 8 ay boyunca ulusal çoğunluk hükümetinin kurulması yolunda mesafe alabilmek için çabaladı.
Irak Meclis Başkanı İkinci Yardımcısı ve Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) yöneticilerinden Şahvan Abdullah dün yaptığı açıklamada, Mukteda es-Sadr liderliğindeki Sadr Hareketi, Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi liderliğindeki Sünni Egemenlik İttifakı ve KDP’nin bir araya gelerek kurduğu, üçlü ittifak adıyla da bilinen Vatanı Kurtarma İttifakı’nın dağıldığını duyurdu. Abdullah, “Üçlü ittifak isminde bir ittifak artık yok” dedi.
Abdullah, Sadr Hareketi milletvekillerinin Meclis dışında kalmaya devam etmesi halinde Koordinasyon Çerçevesi’nin Meclis’teki sandalye sayısında gözle görülür bir artış olacağına işaret ederek, Sünni Egemenlik İttifakı ve KDP’nin aralarındaki müttefiklik ilişkisini devam ettirerek Koordinasyon Çerçevesi karşısında yeni bir ‘engelleyici üçte bir’ bloğu kurma ihtimalini göz ardı etmediğini söyledi. Abdullah ‘engelleyici üçte bir’ ifadesiyle Koordinasyon Çerçevesi’nin Meclis’te sahip olduğu üçte birlik çoğunluğu kullanarak cumhurbaşkanı seçim oturumunu engellemesine atıfta bulunuyor.
Abdullah, önümüzdeki dönemde KDP ve Koordinasyon Çerçevesi arasında muhtemel bir anlaşma yapılmasının imkân dahilinde olup olmadığı sorusuna, “Koordinasyon Çerçevesi’nin geleceğe dönük planlarıyla ilgili elimizde veri yok. Fakat Sadr ve geniş tabanlı partisi Meclis’te olmasa da hâlâ sokak üzerinden varlık gösteriyor. Mantık, Sadr Hareketi ile istişare ederek hükümet kurmayı gerektirir. Çünkü Hareket en yüksek oyları aldı” diye yanıt verdi.
Siyasi gözlemcilerin değerlendirmesine göre, Abdullah’ın bu açıklamaları, KDP’nin Sadr Hareketi ile istişare etmeden Koordinasyon Çerçevesi ile yola devam etmesinin mümkün olmadığı anlamına geliyor. Özellikle Yüksek Federal Mahkeme’nin son dönemde KDP’nin cumhurbaşkanı adayı ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) petrol ve gaz ihraç etmesi hususunda Erbil ve Koordinasyon Çerçevesi’ni karşı karşıya getiren kararlarının gölgesinde, KDP’nin Sadr ile kurduğu ittifakın sona ermesinin ardından Koordinasyon Çerçevesi ile alternatif bir ittifak kurmasına ihtimal verilmiyor.
Sadr Hareketi’nin Meclis’ten çekilmesini görmezden gelen Koordinasyon Çerçevesi çatısı altındaki Fetih Koalisyonu yöneticilerinden Hamıd el-Musevi’nin bir televizyon programında (Sünni) Egemenlik İttifakı ve Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi ile KDP lideri Mesud Barzani hakkında yakışıksız nitelemeler kullanması KDP ve Egemenlik İttifakı tabanında tepkilere yol açtı. Koordinasyon Çerçevesi ile söz konusu iki grubu karşı karşıya getiren Musevi’nin sözleri, Fetih Koalisyonu lideri Hadi el-Amiri açıklama yapmaya sevk etti. Amiri, Musevi’nin ‘sorumsuz açıklamasının’ Fetih Hareketi’ni bağlamadığını söyledi. Amiri’nin bu çıkışı, Kürt ve Sünni gruplarla yeni bir sayfa açma arzusu olarak değerlendirildi.
Hadi el-Amiri liderliğindeki Fetih Koalisyonu, Nuri el-Maliki liderliğindeki Kanun Devleti Koalisyonu, Kays el-Hazeli liderliğindeki Asayib Ehlil Hak, Ammar el-Hekim liderliğindeki Devlet Güçleri Koalisyonu, Haydar el-İbadi liderliğindeki Nasr Koalisyonu ve Falih el-Feyyad liderliğindeki Ata Hareketi’nin oluşturduğu Şii Koordinasyon Çerçevesi diğer müttefikleriyle (Kürt müttefiki Bafıl Talabani liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB), Sünni müttefiki Müsenna Samarrai liderliğindeki Azim Koalisyonu ve Riyan el-Keldani liderliğindeki Babilliler Grubu) bir toplantı gerçekleştirdi. Koordinasyon Çerçevesi yaptığı açıklamada, söz konusu toplantıda güncel siyasi durumun ve tüm ulusal güçlerin katılımıyla anayasal kazanımların tamamlanmasını hızlandırma yollarının ele alındığını bildirdi. Açıklamada, “Katılımcılar anayasal kazanımların tamamlanması, cumhurbaşkanının seçilmesi ve Iraklıların taleplerini karşılayabilecek, saygın bir hayat sağlayacak ve herkesin istikrar ve güvenliğini koruyacak uyumlu bir hükümetin kurulması için önümüzdeki dönemin önemli olduğunu ve pratik adımların hızlandırılması gerektiğini vurguladı” ifadelerine yer verildi.
Koordinasyon Çerçevesi ayrıca siyaset sahnesindeki tüm aktif grupları diyaloğa katılma çağrısında bulunarak, bir sonraki hükümetin güçlü, hizmet veren, ülkenin birlik ve egemenliğini koruyan ve Irak’ın bölgedeki konumunu ve rolünü korumaya katkı sunan bir hükümet olması gerektiği inancından hareketle tüm taraflarla bir araya gelmeye hazır olduğunu belirtti.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.

ARAP DÜNYASI

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir

ARAP DÜNYASI

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
TT
TT

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Suriye güvenlik kaynakları bugün, Suriye güvenlik güçleri ile ABD kuvvetlerinin, ülkenin orta kesimindeki Tedmür kentinde ortak devriye sırasında silahlı saldırıya uğradığını bildirdi.

Suriye resmi haber ajansı SANA’ya konuşan bir güvenlik kaynağı, saldırıda Suriye güvenlik güçlerinden iki kişinin ve bazı ABD askerlerinin yaralandığını, saldırıyı gerçekleştiren kişinin ise öldürüldüğünü açıkladı.

Kaynak, olayın ardından ABD’ye ait helikopterlerin yaralıları et-Tanf Üssü’ne tahliye ettiğini belirterek, saldırının nedenleri ve koşullarına ilişkin henüz bilgi bulunmadığını ifade etti.

Olay nedeniyle Deyrizor-Şam uluslararası kara yolunda trafiğin geçici olarak durdurulduğu, bölge semalarında ise yoğun hava hareketliliği yaşandığı kaydedildi.