WHO’dan ülkelere ruh sağlığı alanındaki yatırımları artırmaları çağrısı

WHO Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus (Arşiv-Reuters)
WHO Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus (Arşiv-Reuters)
TT

WHO’dan ülkelere ruh sağlığı alanındaki yatırımları artırmaları çağrısı

WHO Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus (Arşiv-Reuters)
WHO Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus (Arşiv-Reuters)

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bugün, tüm ülkelere, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını ile daha da artan ruh sağlığı alanındaki yatırımlarını artırmaları çağrısında bulundu.
AFP’nin haberine göre, Birleşmiş Milletler (BM) ajansının dünya çapında ruh sağlığı üzerine hazırladığı ve hazırlanması 20 yıl süren en büyük araştırmasında duyurduğuna göre, pandemiden önce de dünya üzerinde yaklaşık bir milyar insan zihinsel sorunlardn mustaripti.
Pandeminin ilk yılında depresyon ve anksiyete oranları dörtte bir oranında arttı.
WHO raporuna göre, ulusal sağlık bütçelerinin yalnızca yüzde 2'si ve sağlık sektörüne yapılan toplam uluslararası yardımın yüzde 1'inden azı ruh sağlığına ayrıldığından, bu sorunun üstesinden gelmek oldukça zor.
WHO Ruh Sağlığı Departmanından Mark van Ommeren düzenlediği basın toplantısında, "Bütün bu rakamlar çok düşük" ifadesini kullanırken, bu raporun dünyadaki ‘muazzam ıstırabın’ boyutunu yansıttığına dikkati çekti.
Raporda, dünyadaki her sekiz kişiden birinin zihinsel bozukluktan mustarip olduğuna dikkat çekildi.
Bu durum, her beş kişiden birinin zihinsel sağlık sorunu yaşadığı tahmin edilen çatışma bölgelerinde yaşayan insanlar için daha da kötü.
Van Ommeren’a göre, gençler, kadınlar ve halihazırda zihinsel sağlık sorunları olan kişiler pandeminin sonuçlarından ve kısıtlamalarından çok fazla etkileniyor.
‘Ruh Sağlığına İlişkin Küresel Rapor’ ayrıca ruh sağlığı açısından ihtiyaç duyulan tıbbi bakıma erişim açısından ülkeler arasındaki büyük farklılıkların altını çizdi. Ommeren, psikozu olan kişilerin yüzde 70'inden fazlasının yüksek gelirli ülkelerde tedavi gördüğünü, düşük gelirli ülkelerde ise sadece yüzde 12'sinin tedavi gördüğüne dikkati çekti.
WHO yetkilisi, dünyada 20 ülkede intihar girişimlerinin hala suç sayıldığını belirterek, psikolojik sorunları olan kişilere olumsuz yaklaşıma son verilmesi çağrısında bulundu.
Van Ommeren, her 20 intihar girişiminden birinin ölümle sonuçlandığını hatırlatarak, dünyadaki ölümlerin yüzde 1'inden fazlasının intihar olduğunu aktardı.
WHO Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus açıklamasında, “Ruh sağlığına yapılan yatırım, herkes için daha iyi bir yaşam ve geleceğe yapılan bir yatırım” ifadelerini kullandı.



Bilim insanlarına göre tuhaf uzaylılar gazlarda saklanıyor olabilir

Metil halojenür gazlarının atmosferde tespit edilebileceği potansiyel bir Hiyanus dünyasının tasviri (NASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted/STScI)
Metil halojenür gazlarının atmosferde tespit edilebileceği potansiyel bir Hiyanus dünyasının tasviri (NASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted/STScI)
TT

Bilim insanlarına göre tuhaf uzaylılar gazlarda saklanıyor olabilir

Metil halojenür gazlarının atmosferde tespit edilebileceği potansiyel bir Hiyanus dünyasının tasviri (NASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted/STScI)
Metil halojenür gazlarının atmosferde tespit edilebileceği potansiyel bir Hiyanus dünyasının tasviri (NASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted/STScI)

Araştırmacılar, uzaylı yaşamın gazların içinde saklanıyor olabileceğini söylüyor.

Yeni çalışmaya göre, bizimkine hiç benzemeyen uzak gezegenlerdeki gazların içinde dünya dışı varlıklar bulabiliriz.

Uzaylı yaşam arayışında gazların kendisi, potansiyel bir bölge olarak diğer yerlere kıyasla ihmal ediliyor. Ancak bilim insanlarına göre bu gazlar aslında nispeten kolay ve hızlı bir şekilde incelenebilir.

Hatta bunu NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu'nu kullanıp ötegezegenlere bakarak bile yapabileceğimizi belirtiyorlar.

Bu gazlara metil halojenürler adı veriliyor. Dünya'da genellikle bakteriler, mantarlar ya da benzerleri tarafından üretilen metil halojenürler, bir halojen atomuna bağlı karbon ve hidrojen atomlarından meydana geliyor.

Webb teleskobuyla görülemeyecek kadar küçük ve sönük olan Dünya benzeri gezegenlerde bunları saptamak mümkün olmayabilir. Ancak Hiyanus gezegenleri diye bilinen diğer dünyalar, arama için muhtemel yerler olabilir.

Kaliforniya Üniversitesi Riverside kampüsünden astrobiyolog Eddie Schwieterman, ortak yazarı olduğu makale hakkında "Atmosferdeki gürültü ve teleskop sınırlamalarının biyoimzaların tespitini zorlaştırdığı Dünya benzeri bir gezegenin aksine, Hiyanus gezegenleri çok daha net bir sinyal sunuyor" diyor.

Bu tür gazları üretecek yaşam formlarının neye benzeyeceğini bilmiyoruz ancak daha önce karşılaştığımız her şeyden tamamen farklı görünebilirler.

Schwieterman yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullanıyor:

Eğer onları bulursak, bu mikroplar anaerobik olacaktır. Çok farklı bir ortama adaptasyon sağlamış olacaklar ve bu gazların metabolizmalarının makul bir çıktısı olduğunu söylemek dışında bunun neye benzediğini gerçekten tasavvur edemiyoruz.

Çalışma, The Astrophysical Journal Letters'da yayımlanan "Examining the Potential for Methyl Halide Accumulation and Detectability in Possible Hycean-type Atmospheres" (Olası Hiyanus Tipi Atmosferlerde Metil Halid Birikimi ve Tespit Edilebilirlik Potansiyelinin İncelenmesi) başlıklı yeni bir makalede anlatılıyor.

Independent Türkçe