Irak Kürdistanı, Bağdat ile artan gerilimin ortasında iki petrol şirketi kuruyor

Kürdistan bölgesindeki Tak Tak petrol sahası (Reuters)
Kürdistan bölgesindeki Tak Tak petrol sahası (Reuters)
TT

Irak Kürdistanı, Bağdat ile artan gerilimin ortasında iki petrol şirketi kuruyor

Kürdistan bölgesindeki Tak Tak petrol sahası (Reuters)
Kürdistan bölgesindeki Tak Tak petrol sahası (Reuters)

Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) sözcüsü dün (Cuma) yaptığı açıklamada, Erbil ve Bağdat arasındaki çatışmadaki en güncel adım olarak, bölgesel hükümetin petrol sektörünü kontrol altına almak için iki petrol şirketi kurmak üzere çalıştığını söyledi.
İlk şirket “KROC” petrol aramaya odaklanırken, ikinci şirket “KOMO” ise yarı özerk bölgeden petrol ihraç edilmesi ve pazarlanması faaliyetleriyle ilgilenecek.
Sözcü yaptığı açıklamada, bölgesel hükümetin fikri sunduğunu ve geçtiğimiz günlerde Bağdat’taki federal hükümetle bunu görüştüğünü belirtti. Bu açıklama, Şubat ayında Kürdistan bölgesindeki petrol ve gaz sektörünün yasal temellerini anayasaya aykırı olarak değerlendiren bir federal mahkeme kararının sonrasında, Erbil ve Bağdat arasında aylarca süren anlaşmazlıkların ardından geliyor. Bağdat Petrol Bakanlığı o zamandan bu yana Kürdistan bölgesinin gelirlerini kontrol altına almak için yeni girişimlerde bulundu. Bu girişimler, bölgede faaliyet gösteren 7 şirketin 19 Mayıs’ta bir ticaret mahkemesine çağrılmasını da içeriyor. Bu şirketler arasında Addax, DNO, Genel, Gulf Keystone, HKN, Chamaran ve Western Zagros şirketleri yer alıyor.
Çeşitli kaynakların Reuters haber ajansına yaptıkları açıklamada, uluslararası petrol şirketlerinin bazı temsilcilerinin bu şirketleri yasal olarak temsil edecek resmi bir vekaletnameleri olmadığı için ticaret mahkemesi duruşmasının iki kez ertelendiğini belirtti. Duruşmaların 20 Haziran Pazartesi günü yeniden başlaması planlanıyor. Irak Petrol Bakanlığı, Kürdistan bölgesinde kendi petrol şirketini kurma planlarını açıklamanın yanı sıra, Basra Petrol Şirketi ve Irak Ulusal Petrol Şirketi aracılığıyla önde gelen uluslararası müteahhit ve taşeronlara buradaki projelerde çalışmamalarını istedi.
Konu hakkında bilgili iki kaynağa göre, 7 ve 12 Haziran tarihli mektuplara göre, şirketlere, Kürdistan’daki petrol sektöründeki sözleşmeleri veya mevcut projeleri feshetmeleri için 3 aylık süre verildi. Aksi halde kara listeye alınacakları belirtildi. İki kaynağa göre, Petrol Bakanlığı, Kürdistan bölgesinin petrol sektörünün kontrolüne yardımcı olmak için Vinson & Elkins ve Cleary Gottlieb Steen & Hamilton adlı iki hukuk şirketi ile çalışıyor.
Kürdistan hükümeti, Federal Mahkeme’nin kararını defalarca reddetti.  13 Haziran’da yapılan açıklamaya göre, 5 Mayıs’ta IKBY Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Irak Petrol Bakanı İhsan İsmail’e, Kürdistan'da faaliyet gösteren petrol şirketlerini yıldırmak ve bu şirketlerin sözleşmeden doğan haklarına müdahale etmek için e-posta ve mektup gönderdiği gerekçesiyle dava açtı. 5 Mayıs’ta Erbil Soruşturma Mahkemesi, uluslararası petrol şirketleri aleyhine açılan ticaret mahkemesi duruşmalarının Erbil Mahkemesi’ne gönderilmesine karar verdi. Yıllardır federal hükümet, yerel mahkemelerin kararları ve uluslararası tahkim tehditleri dahil Kürdistan Bölgesi yönetimi gelirlerini kontrol etmeye çalıştı.

4 PKK unsuru etkisiz hale getirildi
Diğer yandan, ülkenin kuzeyindeki özerk bölge hükümetine göre, Irak Kürdistanı’nda dün Türkiye’nin insansız hava araçları (İHA) tarafından düzenlenen bombardımanda, Kürdistan İşçi Partisi’nin (PKK) 4 unsuru etkisiz hale getirildi. Bölgedeki terörle mücadele teşkilatının Facebook sayfasından yapılan bir paylaşımda, "Türk ordusuna ait SİHA’lar, Kalar’da Kürdistan İşçi Partisi (PKK) savaşçılarına ait bir aracı hedef aldı’ ifadelerine yer verildi. Operasyonun, 4 unsurun etkisiz hale getirilmesi ve bir kişinin yaralanmasıyla sonuçlandığı da belirtildi. Kalar Hastanesi’ndeki bir tıbbi kaynak ise, üç kişinin öldüğünü ve dördüncü birinin ağır şekilde yaralandığını bildirmişti.
Türk Savunma Bakanlığı dün bir Twitter hesabına yaptığı paylaşımda, “Kuzey Irak’ta 6 PKK’lı terörist etkisiz hale getirildi” açıklamasını yapıtı. Operasyonun, “Pençe-Kilit” operasyonu kapsamında olduğunu açıkladı. Açıklamada operasyonun yeri belirtilmedi. Ancak bir bakanlık sözcüsü Fransız haber ajansı AFP’ye “Kalar’ın daha güneyinde yer aldığını” belirtti. Operasyon, Irak’ın kuzeyindeki Sincar’da yer alan, PKK üst düzey liderlerinin toplandığı bir merkezin hedef alındığı benzer bir Türk operasyonundan iki gün sonra geldi.



Gizli belgelerde Batı’yı kararsız bırakan seçimin 30. yıldönümü: Zerval’ın Cezayir zaferi

Eski Cezayir Cumhurbaşkanı Liamin Zeval, 1997 parlamento seçimlerinde oyunu kullanıyor (AFP)
Eski Cezayir Cumhurbaşkanı Liamin Zeval, 1997 parlamento seçimlerinde oyunu kullanıyor (AFP)
TT

Gizli belgelerde Batı’yı kararsız bırakan seçimin 30. yıldönümü: Zerval’ın Cezayir zaferi

Eski Cezayir Cumhurbaşkanı Liamin Zeval, 1997 parlamento seçimlerinde oyunu kullanıyor (AFP)
Eski Cezayir Cumhurbaşkanı Liamin Zeval, 1997 parlamento seçimlerinde oyunu kullanıyor (AFP)

Bugün, Liamin Zerval’ın Cezayir’de Cumhurbaşkanlık seçimlerini kazanmasının 30. yıldönümü. 1991’de Kurtuluş Cephesi’nin kazandığı seçimlerin iptalinin ardından yaşanan krizin ardından, Zerval’ın sandığa gitme kararı Cezayir siyasetinde bir dönüm noktası oldu. O dönemde muhalifler, ordu destekli yönetimin halk desteğinden yoksun olduğunu belirtiyordu. Zerval ise bu argümanı ortadan kaldırdı.

Bu karar büyük bir risk içeriyordu. Kan gölüne dönen Cezayir’de silahlı gruplar oy kullanacakları tehdit ediyor, ana muhalefet partileri ise seçimleri boykot çağrısıyla sabote etmeye çalışıyordu. Buna rağmen Zerval meydan okudu. Cumhurbaşkanlığı kazan sürpriz olmasa da, halkın tehditlere rağmen sandığa gitmesi ve yüksek katılım sağlaması büyük bir sürprizdi. Bu, “terör korkusunu” yıkmak anlamına geliyordu.

Zerval, böylece Cezayir yönetimine bir tür “meşruiyet” kazandırarak terör dönemini sona ermeye başladı. Ertesi yıl düzenlenen parlamento seçimleriyle 1991’de iptal edilen seçimlerin etkisi tamamen silindi. Ordu, silahlı grupları yenilgiye uğrattı ve çoğu, Zerval’ın halefi Buteflika’nın 1999’da çıkardığı af yasasından yararlandı.

Bugün genç kuşaklar, 1990’ların kanlı dönemini ve Zerval’ın seçim zaferinin önemini hatırlamayabilir. “Şarku’l Avsat”, İngiltere Ulusal Arşivi’nden ortaya çıkan belgeler ışığında, 1995 Kasım’ında Zerval’ın zaferini mercek altına alıyor.

de
1995 Cezayir seçimlerinin sonuçlarına ilişkin İngiliz belgesinin bir kopyası (Şarku’l Avsat)

Gizli belgeler, Zerval’ın zaferinin Batı’da kafa karışıklığı yarattığını gösteriyor. Fransa, resmi olarak “tebrik” mesajı göndermekten kaçındı; İngiltere ise Kraliçe II. Elizabeth’in mesaj göndermesini uygun bulmadı, ancak Başbakan bir tebrik iletecekti.

17 Kasım 1995 tarihli bir İngiliz belgesine göre, Zerval oyların %61,34’ünü alarak kesin bir zafer kazandı. Belgede, üç yıldır süren terör ve baskıya rağmen katılımın %75 ile beklentilerin çok üzerinde gerçekleştiği belirtiliyor. Katılım özellikle kadınlar ve gençler arasında yüksekti; bu da yönetim için açık bir mesaj taşıyordu: “Sessiz çoğunluk, laik bir devlette barış içinde yaşamak istiyor.”

Rakip aday Mahfuz Nahnah ise oyların yalnızca %25,38’ini alabildi; yani seçmenlerin büyük çoğunluğu İslami yönetimi reddetti. Ana muhalefet partilerinin boykot çağrısı işe yaramadı; aksine, rejim bu durumdan fayda sağladı. Seçimin meşruiyeti beklenenden daha güçlüydü ve boykot eden partiler uzlaşma mesajları verdi.

Seçimlerin güvenli ve düzenli geçmesi için geniş çaplı askeri ve polis önlemleri alındı. Bazıları seçimlere hile karıştırıldığını iddia etse de, belgeler sürecin dürüst ve şeffaf olduğunu, sonuçların teknik olarak doğru olduğunu gösteriyor. Ancak analistler, Zerval’ın askeri desteğin gölgesinden çıkıp çıkamayacağı konusunda temkinliydi.

Belgeler göre , Zerval’ın hem diyalog hem de terörle mücadeleye dayalı ikili politikayı sürdüreceğini, ancak önceliğinin terörle mücadele olacak. 1996 parlamento seçimleri, boykot eden muhalefet için bir teşvik unsuru olabilirdi, ancak İslami Kurtuluş Cephesi’nin yeniden rehabilitasyonu uzak durdu. Uzun vadeli istikrar konusunda sosyal ve ekonomik sorunların çözülmemiş olması endişe yarattı.

Uluslararası tepkiler “temkinli iyimserlik” şeklindeydi. Avrupa Birliği, yüksek katılım ve şiddetsiz seçimlerden memnundu ve reform programlarına desteğini sürdürmeyi planlıyordu.

Fransa, resmi olarak ılımlı bir tepki verdi; Chirac mesaj gönderecek, ama “tebrik” kelimesini kullanmayacaktı. Özel olarak, Fransız hükümeti sonuçtan memnundu; yüksek katılım, İslami Kurtuluş Cephesi ve Sosyalist Güçler Cephesi’ni zayıflatmıştı.

İngiltere başbakanı tebrik mesajında siyasi diyaloğa başlama isteği ve İngiliz şirketlerinin (BP’nin milyar dolarlık ihaleye girmesi) çıkarlarına değindi. Kraliçe’nin mesaj göndermesi ise askeri rejimin sicili nedeniyle uygun görülmedi.

Zerval’ın 30 yıl önceki zaferi, Cezayir’de terör korkusunu aşan bir halk iradesinin simgesi olarak tarihe geçti.


Trump'ın Afrika'dan Sorumlu Kıdemli Danışmanı Boulos: Sudan'daki savaş dünyanın en büyük insani krizi

Faşir’in HDK’nın eline geçmesinin ardından kentten kaçan Sudanlılar (AFP)
Faşir’in HDK’nın eline geçmesinin ardından kentten kaçan Sudanlılar (AFP)
TT

Trump'ın Afrika'dan Sorumlu Kıdemli Danışmanı Boulos: Sudan'daki savaş dünyanın en büyük insani krizi

Faşir’in HDK’nın eline geçmesinin ardından kentten kaçan Sudanlılar (AFP)
Faşir’in HDK’nın eline geçmesinin ardından kentten kaçan Sudanlılar (AFP)

ABD Başkanı Donald Trump'ın Afrika'dan Sorumlu Kıdemli Danışmanı Massad Fares Boulos, Sudan'daki savaşı ‘dünyanın en büyük insani krizi’ olarak tanımladı. Boulus, Fransız Haber Ajansı AFP’ye yaptığı açıklamada diplomatik çabaların barışa doğru ilerleme sağlamasını umduğunu söyledi.

Sudan’da 2023 yılının nisan ayında Abdulfettah el-Burhan liderliğindeki ordu ile eski yardımcısı Muhammed Hamdan Dagalu (Hamideti) liderliğindeki Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında savaşın patlak vermesinden bu yana, on binlerce kişi hayatını kaybetti ve yaklaşık 12 milyon kişi yerinden edildi.

HDK, geçtiğimiz ekim ayı sonlarında, Sudan’ın Darfur bölgesinin batısında yer alan stratejik öneme sahip olan Faşir şehrini 18 ay süren kuşatmanın ardından ele geçirdi. Bu süreçte toplu katliamlar ve cinsel şiddet olayları yaşandığına dair haberler basına yansıdı.

dsfrg
Faşir’deki çatışmalardan kaçarak Tavile’deki bir mülteci kampına sığınan çocuklar, 3 Kasım 2025 (AP)

Boulos, Katar’ın başkenti Doha'da AFP’ye, Sudan'daki çatışmanın ‘günümüz dünyasındaki en büyük insani kriz ve en büyük insani felaket’ olduğunu söyledi.

Trump'ın Afrika'dan Sorumlu Kıdemli Danışmanı, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Faşir’de özellikle son iki-üç hafta içinde yaşananları ve o videoları hepimiz gördük. O haberleri gördük. Bu zulümler kesinlikle kabul edilemez. Bu durum bir an önce sona ermeli.”

Washington, savaşan tarafları Sudan'da ateşkes ilan etmeye çağırdı.

Ordu yanlısı Sudan hükümeti, ABD'nin ateşkes önerisiyle ilgili toplantının ardından savaşa devam edeceğini açıkladı.

HDK ise arabulucuların insani ateşkes önerisini kabul ettiğini duyururken, savaşmaya devam ediyor.

ABD'nin Sudan'daki arabulucu ortaklarıyla birlikte her iki tarafı da ‘üç aylık insani ateşkes’ üzerinde anlaşmaya çağırdığını söyleyen Boulos, ‘ateşkesin tartışıldığı ve müzakere edilmek üzere olduğunu’ belirterek, Tarafları bu öneriyi kabul etmeye ve gecikmeksizin derhal uygulamaya koymaya çağırdıklarını söyledi.

xssadf
Faşir’deki HDK üyeleri (AFP)

ABD, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır, geçtiğimiz eylül ayında, önce insani yardım için ateşkes, ardından kalıcı ateşkes ve sivil yönetime geçiş için ortak bir bildiri yayınladı. Ancak bildiride savaşan tarafların hiçbirinin geçiş sürecine katılmayacağı belirtildi.

Boulos, ABD’nin ortaklarıyla birlikte, sivil yönetime geçiş de dahil olmak üzere daha geniş kapsamlı plan konusunda ‘önümüzdeki haftalarda bazı ilerlemeler kaydetmeyi’ umduğunu belirtti.

ABD’li yetkili, ‘en büyük önceliğin insani boyut ve insani ateşkes olmaya devam ettiğini’ vurguladı.


Irak’ın yeni parlamentosunda ‘siviller’ yok

IKBY’deki bir sandıkta oy kullanan bir seçmen (AFP)
IKBY’deki bir sandıkta oy kullanan bir seçmen (AFP)
TT

Irak’ın yeni parlamentosunda ‘siviller’ yok

IKBY’deki bir sandıkta oy kullanan bir seçmen (AFP)
IKBY’deki bir sandıkta oy kullanan bir seçmen (AFP)

Irak’ta geçtiğimiz hafta yapılan genel seçimlerde sadece Basra'daki Fav-Zaho İttifakı adayının bir sandalye kazandığı muhalefet kanadındaki üç ittifakın ezici bir yenilgiye uğramasıyla yeni parlamentoda sivil güçlerin temsiliyeti tamamen ortadan kalktı.

Sivil ittifaklar arasında Bedil, Sivil Demokratik Hareket, Fav-Zako ve Medeniyyun yer alıyordu ve yaklaşık 389 aday vardı. Ancak bu adayların çoğu, ittifak liderlerinin ‘sıfır’ olarak nitelendirdiği sonuçlar aldı.

Adaylar, geleneksel partilerin sahip olduğu etki ve finansman ağlarının belirleyici bir rol oynadığını, sivil güçlerin ise iç çekişmelerden ve zayıf organizasyon ve finansmandan şikayet ettiğini söylediler. Ayrıca, destekçileri arasındaki güven eksikliği ve katılımın azalmasının kazanma şanslarını düşürdüğünü de eklediler.

Adaylar, yenilgilerinin ‘seçimler adaletsizliğin olması’, siyasi finansmanın denetlenmemesi ve nüfuzlu grupların seçmenler üzerinde baskı kurmasından kaynaklandığını söylediler.