Libya’da savaş suçluları halen serbest

Libya'daki savaş suçlarıyla ilgili BM soruşturması devam ederken failler hala serbest: Gerçekleri Araştırma Komisyonu 2016'dan beri işlenen insan hakları ihlallerini soruşturuyor

Libya'nın batısındaki Tarhuna'da keşfedilen toplu mezar. (Kayıp Kişileri Takip Komisyonu)

Libya merkezli insan hakları savunucuları, Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyine bağlı Libya Uluslararası Gerçekleri Araştırma Komisyonu’nun (FFML) görev süresinin uzatılması çağrılarını destekledi. İnsan hakları savunucuları “İnsanlığa karşı suç işleyen faillerin hala serbest olduğunu ve cezasızlık olgusunun yaygın olduğunu” hatırlatarak, Araştırma Komisyonu’nun görev süresinin uzatılması gerektiğini vurguladı.  Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi iki yıl önce 22 Haziran’da, Libya’daki insan hakları yasalarına yönelik ihlal ve suistimal suçlarını araştırmak için, Fas’ın eski Adalet Bakanı Muhammed Ovcar başkanlığında bir soruşturma komisyonu oluşturmuştu.  
Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu’nun (UNSMIL) üyeleri, FFML’nin görev süresinin uzatılması gerektiğini belirterek, “Libya Uluslararası Gerçekleri Araştırma Komisyonu’nun çalışmalarının, ülkede insan haklarını ilerletmek, sürdürülebilirliği sağlamak için son derece önemli olduğunu, barışa dayalı bir ulusal uzlaşının gerçekleşebilmesi için de geçmişteki suçların faillerinin tespit edilerek yargılanması gerektiğini” ifade ettiler.  
Libya Ulusal İnsan Hakları Komitesi, FFML’nin görev süresinin uzatılmasını desteklediğini açıkladı. İnsan Hakları Komitesi’nden yapılan açıklamada, FFML’nin görev süresinin uzatılması için Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Ofisine mektup gönderildiği kaydedildi. Mektupta, 2016’dan bu yana insan hakları ihlalleri, suiistimaller ve insanlığa karşı suçların araştırılmasında FFML’nin hayati bir rolü olduğu ve ülkede, cezasızlık olgusunun son bulması ve faillerin hesap verilebilirliğinin sağlanabilmesi için FFML’nin görev süresinin uzatılmasının zorunlu olduğu vurgulandı. BM İnsan Hakları Konseyi daha önce 11 Ekim 2021’de FFML’nin görev süresini 9 aylığına uzatmıştı. İnsan Hakları Konseyi'nin, söz konusu misyonun görev süresini uzatma konusunu, Cenevre'de 8 Temmuz’da düzenlenecek 50. oturumunda görüşmesi bekleniyor. FFML’nin kurulduğu tarihte, BM Libya Destek Misyonundan (UNSMIL) yapılan yazılı açıklamada, Libya, Uluslararası Araştırma Komisyonu’nun, BM, BM Libya Uzmanlar Heyeti ve Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) çalışmalarını desteklemesini, ulusal yargı ve diğer ilgili makamların kapasitesini artırmasını, insan haklarına yönelik ihlallerden hesap sorulmasını temin etmesini öngördüğü belirtilmişti.
FFML 28 Mart’ta Libya’daki ihlallerle ilgili ikinci raporunu yayımladı. Libya'daki insan hakları ihlallerinin “barışa, demokrasiye ve hukukun üstünlüğüne’’ engel oluşturduğu kaydedilen raporda, göçmenler, kadın ve çocuklar gibi savunmasız gruplara yönelik kitlesel ihlallere değinilmiş, kapatıldığı iddia edilen hapishanelerdeki ihlaller göz önüne serilmişti. Bazıları milis güçlerin kontrolünde olan hapishanelerde işlenen işkence, zorla alıkoyma, tecavüz ve şiddet suçlarının, insanlığa karşı suç teşkil edebilecek seviyede olduğu kaydedilmişti. FFML ayrıca Libya’daki iç savaş sürecindeki katliamları da araştırıyor ve toplu mezarlar üzerinden incelemelerde bulunuyor.
Libya Ulusal İnsan Hakları Komitesi başkanı Ahmed Abdulhakim, FFML’nin görev süresinin uzatılması çağrılarını destekledi. Abdulhakim; ‘’Libya'daki adalet sistemi maalesef 2011'den bu yana ülkede meydana gelen ağır ihlalleri etkin bir şekilde soruşturamıyor, savunmasız gruplara yönelik birçok ihlal söz konusu, BM himayesindeki bir misyonun bu suçları soruşturması bir zorunluluktur. Birçok suçun faili hala serbest dolaşıyor, az sayıda kişi yargılanabildi. Bu kişilerin yargılanmasında da uluslararası adil yargılama standartları uygulanmadı. Misyonun görev süresinin uzatılmasını hayati bir gereklilik olarak görüyoruz” diye konuştu.