Mısır müzelerinde sergilenen eserler Firavunların müziğe olan ilgisini belgeliyor

Müzelerdeki eserler, antik döneme ait müzik enstrümanlarından oluşuyor.

Firavunlar dönemine ait müzik aletleri. (Turizm Bakanlığı)
Firavunlar dönemine ait müzik aletleri. (Turizm Bakanlığı)
TT

Mısır müzelerinde sergilenen eserler Firavunların müziğe olan ilgisini belgeliyor

Firavunlar dönemine ait müzik aletleri. (Turizm Bakanlığı)
Firavunlar dönemine ait müzik aletleri. (Turizm Bakanlığı)

Mısır’da müzeler, Uluslararası Müzik Günü kutlamaları vesilesiyle tarihin farklı dönemlerinde müziğin, melodilerin ve ritüellerin gelişimini gözler önüne seren, müzik enstrümanlarından oluşan nadir koleksiyonları ziyarete açtı. Firavunların müziğe olan ilgisiyse sadece sergilenen müzik aletleriyle sınırlı değil. Aynı zamanda mezarların ve tapınakların duvarlarındaki çizimler ve resimler de sergide yer aldı.
Her yıl 21 Haziran'da kutlanan Dünya Müzik Günü, 1982'de Fransa'da, başkent Paris'teki sokaklarda, dükkanlarda ve dağlar çıkan yollarda müzisyenlerin ücretsiz canlı parçalar çaldığı ‘Make Music’ adı altında düzenlenen kutlamalarla ortaya çıkan bir gelenek. Bu gelenek, besteci Maurice Fleuret’in yardımıyla dönemin Fransa Kültür ve Sanat Bakanı Jack Lang tarafından desteklenmişti.
Tahrir'deki müzede, klaket, çan, davul ve tef gibi nadide parçalar ve müzik aletleri koleksiyonları sergileniyor. Bu ayın sonuna kadar devam edecek sergide Orta Krallık döneminden müzisyenleri betimleyen ahşap maket de yer alıyor. Ayrıca Ahmim'de geç Firavunlar döneminde keşfedilen bir davulun kaplaması, kamıştan yapılmış tek ve çift flüt grubu ve iki parça renkli deri ve farklı malzemelerden yapılmış çeşitli müzik aletleri sergileniyor.
Mısır Müzesi'ndeki geçici sergiler bölümünün başkanı olan Esma Ahmed'e göre bu müzik aletleri Segara, Abidos, Luksor ve San El-Hacer gibi çeşitli bölgelerde keşfedildi. Esma Ahmed, Şarku’l Avsat’a şu açıklamada bulundu:
"Sergide ilk kez ziyarete açılan eserler ve müzik aletleri yer alıyor. Bunlar Firavunlar döneminin farklı dönemlerine ait. Müzede, bazı koleksiyonlar günlük ziyaret alanında sergilenirken bazıları ise özellikle müze girişinde ziyarete sunuluyor.”
Mezarların ve tapınakların duvarları, eski Mısırlıların müziğe, dini ve sosyal etkinliklere ve kutlamalara olan ilgisini belgeliyor.
Eski Mısır Uygarlığında kullanılan başlıca çalgılar arasında, en eski telli çalgılardan biri olan arpın yanı sıra flüt, trompet, klarnet ve obua gibi nefesli çalgılar da bulunuyor. Ayrıca fildişi veya ahşaptan yapılmış davul ve tokmak gibi ritim enstrümanlar da yer alıyor.
Bulak Ebu el-Ula semtindeki (Kahire Merkezi) Kraliyet Araçları Müzesi’nde, Gisara Enstitüsü iş birliğiyle çeşitli müzikal ve lirik performanslar ve bale performanslarının sergilneceği bir konser verilecek.
Kıpti Müzesi, önümüzdeki 3 Temmuz'a kadar devam edecek olan ‘Ritimler ve Melodiler’ isimli geçici sergi ile kiliselerde kullanılan Kıpti müziği mirasını canlandırmayı hedefliyor. İlk kez sergilenen bakır def ve deri kayışla kaplanmış bambu trompet olmak üzere iki nadide parçanın da yer aldığı müzede ayrıca Kıpti müziğinin tarihi ve sanatsal oluşumları hakkında halkı bilgilendirmek için ‘Kıpti Müziği ve Melodiler’ başlığı altında kültür konferansı düzenlendi.
Kıpti Müzesi Genel Müdürü Cihan Atıf, Şarku'l Avsat'a şu açıklamada bulundu:
“Dünya Müzik Günü, müziğimize yansıyan milli ve medeniyet kimliğimize bağlı kalarak, başta Firavunlar dönemine ait müziğin bir uzantısı olan Kıpti müziği ve melodileri olmak üzere miras müziğimizi yeniden canlandırmaya çalışmak için önemli bir fırsat sunuyor.”



Bilim insanları primatları inceledi: Alfa erkek kural değil istisna

Erkek egemenliğinin en belirgin olduğu türlerden biri şempanzeler (AFP)
Erkek egemenliğinin en belirgin olduğu türlerden biri şempanzeler (AFP)
TT

Bilim insanları primatları inceledi: Alfa erkek kural değil istisna

Erkek egemenliğinin en belirgin olduğu türlerden biri şempanzeler (AFP)
Erkek egemenliğinin en belirgin olduğu türlerden biri şempanzeler (AFP)

Bilim insanları primat türlerinde alfa erkek olgusunun pek de gerçek olmadığını tespit etti. Geniş kapsamlı araştırma, dişi ve erkekler arasındaki hiyerarşik ilişkinin daha karmaşık olduğuna işaret ediyor.

İnsanların da içinde yer aldığı primat grubunda ya erkeklerin ya da dişilerin popülasyondaki hakim cinsiyet olduğu düşünülüyordu. Genellikle erkeklerin gruptaki hakimiyeti elinde tuttuğuna inanılıyordu.

Ancak hakemli dergi PNAS'te dün (7 Temmuz) yayımlanan çalışmada durumun sanıldığı kadar net olmadığı ve beklendiğinden daha fazla popülasyonda dişilerin egemen olduğu ortaya çıktı.

Araştırmacılar maymunlar, lemurlar, tarsiyerler ve lorisler gibi 121 primat türüne ait 253 popülasyondan 5 yıl boyunca veri topladı. Ekip varsayımların ötesinde daha net bilgi edinmek adına ayrıntılı davranış kayıtları toplayıp grup içindeki kavgaları ve kazananları derledi.

Çalışmada karşı cinsler arasındaki kavga ve tartışmaların sanılandan çok daha sık yaşandığı saptandı. Bir grup içindeki anlaşmazlıkların ortalama yarısı dişi ve erkekler arasında geçti. 

Araştırma genelinde incelenen kavgaların yaklaşık yüzde 90'ını erkekler kazandığı için bu açıdan net bir erkek hakimiyeti olduğu söylenebilir.

Öte yandan araştırmacılar popülasyonların sadece yüzde 17'sinde bu durumun gözlemlendiğini söylüyor. İnsanların en yakın akrabalarından şempanze ve bonobolar bu kesimde yer alırken, lemur ve bonoboların da olduğu primat popülasyonlarının yüzde 13'ünde net bir dişi egemenliği vardı.

Geri kalan yüzde 70'lik kısımdaysa bir cinsiyetin diğeri üzerindeki hakimiyet ya orta düzeydeydi ya da hiç yoktu.

Fransa'daki Montpellier Üniversitesi'nden çalışmanın başyazarı Dr. Élise Huchard, "Sıkı bir erkek egemenliği gerçekten azınlıkta" diyerek ekliyor: 

Bunun çoğunluk olmasını beklemiyorduk çünkü literatürü iyi biliyoruz ancak yüzde 20'nin altında kalmasını pek beklemezdik.

Erkek egemenliğinin daha net olduğu gruplarda, bu cinsiyetin vücut veya dişlerinin daha büyük olduğu gözlemlendi. Ayrıca dişilerin kaçıp ağaçlara tırmanamadığı popülasyonlarda da benzer bir durum vardı.

Öte yandan dişiler hakimiyetini, üremeden gelen güçleriyle kazanıyordu. Dr. Huchard, "Bir dişi çiftleşmek istemiyorsa, erkek bu konuda hiçbir şey yapamaz" diye açıklıyor: 

Dişiler üremeyi kontrol ettiklerinde, bunu erkeklere karşı bir güç mekanizması olarak kullanabiliyorlar.

Bilim insanları ayrıca dişilerin birbirleriyle rekabet ettiği ve erkeklerin yavrulara daha fazla baktığı gruplarda da dişi egemenliğinin daha yaygın olduğunu gözlemledi. Bu türlerde dişiler ya genellikle yalnız oluyor ya da sadece erkek-dişi çiftleri halinde yaşıyorlar. Bu durum tek eşliliğin dişi hakimiyetiyle bağlantılı olduğu anlamına gelebilir.

Araştırmacılar bu sonuçların doğrudan insanlara uygulanamayabileceğini ancak yakın akraba türlerdeki cinsiyet rollerinde şaşırtıcı bir esnekliğe işaret ettiğini söylüyor. 

Dr. Huchard, "Bu sonuçlar, insanlık tarihinde daha sonra ortaya çıkan tarım toplumlarına kıyasla daha eşitlikçi olan avcı-toplayıcılar arasındaki kadın-erkek ilişkileri hakkında bildiklerimizle epey örtüşüyor" diyor.

Independent Türkçe, Science Alert, BCC Science Focus, PNAS