عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
YAŞAM

'Yığılca arısı' Türkiye'nin tescillenen 5. arı ırkı oldu

AA
AA
TT
TT

'Yığılca arısı' Türkiye'nin tescillenen 5. arı ırkı oldu

AA
AA

Bal üretimi, iğne uzunluğu, arı zehri ve propolis üretimin yanında iklim koşullarına dayanıklı olduğu bilimsel araştırmalarla ortaya konulan Yığılca arısı, Tarım ve Orman Bakanlığı Evcil Hayvan Genetik Kaynakları Tescil Komitesi tarafından tescillenerek korunması gereken hayvan ırkı listesine alındı.
Düzce Üniversitesi (DÜ) Arıcılık Araştırma Geliştirme ve Uygulama Merkezi (DAGEM) Müdürü Doç. Dr. Meral Kekeçoğlu, AA muhabirine, arı ırkları konusunda uzun süredir çalışmalar yaptıklarını söyledi.

Fotoğraf: AA
Arı ırkları, arı biyoçeşitliliği, arı ürünleri ve arıcılık yöntemleriyle ilgili birçok bilimsel çalışmaya imza attıklarını aktaran Kekeçoğlu, "Bu çalışmalarının en büyüğü Yığılca arısının tescillenmesi oldu. Artık arımız tescilli bir arı. Daha önce tescilli ırklar olan Kırklareli, Hatay, Ege, Gökçeada arı ırklarının yanında Yığılca arısı da artık tescil aldı. 5. ırk arı olarak Türkiye'ye mal olmuş bir arı ırkı oldu, yani ulusal bir gen kaynağı olarak koruma altına alındı." diye konuştu.

Fotoğraf: AA
Kekeçoğlu, 11 yıldır bu arı ırkı için gerekli tüm bilimsel çalışmaları tamamlamaya çalıştıklarını anlatarak, şunları kaydetti:
"Sadece bu arı ırkımızın değil, Türkiye'deki tüm arı ırklarının gen haritasını çıkarmakla ilgili proje ve çalışma yürüttük. Onu da tamamlamış bulunmaktayız. Bu çalışmalar kapsamında Yığılca arısının gen haritasındaki yeriyle bu arı ırkı artık tescillenmeye uygun bulundu. Bu ulusal bir kazanç çünkü ulusların veya ülkelerin en önemli zenginliği yerli gen kaynaklarıdır. İster bitki olsun, ister hayvan olsun veya diğer doğal zenginlikler olsun, en büyük kazancımız budur."

Fotoğraf: AA
Yığılca arısının daha önce de dünyada bilinen bir ekotip olduğunu dile getiren Kekeçoğlu, "Ancak tescillenmesi artık adının konması oldu. Tam anlamıyla koruma altına alınması sağlandı. Yığılca arısı bal verimi çok iyi olan bir ekotip. Daha önce tescilli 2 ırk üzerinde yaptığımız karşılaştırmada 3 kata yakın fazla verim görüldü. Diğer özelliği ise arı zehri konusunda birçok ırka göre yüksek verim kapasitesine sahip. Propolis toplama seviyesi oldukça yüksek hatta Türkiye'de bulunan 5 ırk arasında en iyi kapasiteye sahip." diye konuştu.

Fotoğraf: AA
Kekeçoğlu, arı ölümlerine değinerek, tarımsal ilaçlamaya çok dikkat edilmesi gerektiğini, virütik hastalıkların da buna yol açtığını anlattı. İklim değişikliğinin de arı ölümlerinde önemli etmen olduğunu anlatan Kekeçoğlu, orman yangınları nedeniyle geçen yıl çok ciddi arı kayıpları yaşadıklarını anımsattı.
Özellikle Ege'de yaşanan kayıpların hem arıcıları hem de halkı derinden yaraladığını söyleyen Kekeçoğlu, "Orman yangınlarını önlemek, çevreye saygılı olmaktan geçiyor. Çevreyi ve özellikle orman alanlarını doğru kullanmak, arıcılık sektörü için alınabilecek önlemlerden en önemlisi." ifadelerini kullandı.

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

İlk kez bir Antik Mısırlının tam genomu çözüldü

Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)
Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)
TT
TT

İlk kez bir Antik Mısırlının tam genomu çözüldü

Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)
Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)

Bilim insanları ilk kez bir Antik Mısırlının tüm genomunu diziledi. Yaklaşık 4 bin 500 yıl önce yaşayan adamın kalıntıları, antik uygarlıktan gelen en eski genetik veriyi de sunuyor.

Uzmanlar, bölgenin sıcak iklimi DNA'nın kolayca bozunmasına yol açtığı için Antik Mısır'dan genetik kayıtlar bulmanın epey zorlu bir iş olduğunu söylüyor. Ayrıca bu toplumda yaygın olan mumyalama da yumuşak dokuları muhafaza etmesine karşın DNA'nın düzgün bir şekilde korunmasını engelliyor.

Bugüne kadar Antik Mısır'dan sadece üç kişinin genomunun bir kısmı dizilenmişti. Ayrıca bu kişiler uygarlığın daha geç dönemlerinde yaşamıştı. 

Bulguları önde gelen hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmadaysa, bu örneklerden en az bin yıl daha önceye ait bir genom ilk kez tamamen dizilendi. 

Kahire'nin güneyindeki Nuwayrat köyünde 1900'lerin başında bulunan kalıntılar, kayaya oyulmuş bir mezarın içine yerleştirilmiş bir çömlek kabın içindeydi.

Liverpool John Moores Üniversitesi'nden Dr. Adeline Morez Jacobs liderliğindeki araştırmacılar, 4 bin 500 ila 4 bin 800 yıl önce yaşamış kişinin kemiklerini inceledi. Ayrıca dişinden aldıkları örneklerle genomunu dizileyen ekip, Antik Mısırlı hakkında eşsiz bilgiler elde etti.

VFDGH
Adamın kalıntılarını içeren çömlek 1902'de keşfedilmişti (Garstang Arkeoloji Müzesi/Liverpool Üniversitesi)

İlk piramitler inşa edilirken yaşayan kişinin kalıntıları, 44-64 yaşında ölen bir erkek olduğuna işaret ediyor. Makalenin yazarlarından Joel Irish, MÖ 2855 ila 2570'de hayatını kaybeden adam hakkında "Öldüğünde muhtemelen 60'lı yaşlarındaydı, ki bu o dönem için inanılmaz derecede ileri bir yaş" diyor.

Bilim insanları kişinin genetik materyalinin yüzde 80'inin beklendiği gibi Kuzey Afrika kökenine sahip olduğunu tespit etti. Ancak yüzde 20'si, Batı Asya ve Mezopotamya bölgesindeki insanlara dayanıyordu.

Araştırmacılar Antik Mısır ve Mezopotamya halkları arasında bir ilişki olduğunu uzun zamandır düşünüyordu. Arkeolojik bulgular bu etkileşime güçlü kanıtlar sunsa da bugüne kadar genetik bir veri elde edilememişti. 

Harvard Üniversitesi'nden Iosif Lazaridis, yer almadığı çalışmanın bulguları hakkında "Bu örnek bize, bu kadar erken bir tarihte Mısır'da çoğunlukla Kuzey Afrikalı soyundan gelen ancak Mezopotamya'dan da bir miktar soy katkısı olan insanlar olduğunu söylüyor" diyor: 

Bu coğrafi açıdan mükemmel derecede mantıklı.

Araştırmacılar bulunan kemiklerde artrit ve osteoporoz belirtilerinin yanı sıra yaşamının büyük bölümünde aşağı baktığını ve öne doğru eğildiğini gösteren işaretler tespit etti. Ayrıca kollarını uzun süre önünde tuttuğunu, ağır malzemeler taşıdığını ve sert yüzeylere oturduğunu gösteren bulgulara rastlandı. 

Ekip bu verilere dayanarak bu kişinin ağır işçilik yaptığı ve muhtemelen çömlekçi olduğu sonucuna vardı. Irish çömlekçi çarkının da Mısır'a bu dönemde geldiğini söyleyerek ekliyor:

Öte yandan bir çömlekçiye genellikle böyle üst sınıf bir cenaze töreni düzenlenmez. Belki de olağanüstü yetenekli ya da başarılı olduğu için sosyal statüsü yükselmişti.

Bilim insanları Antik Mısır ve Mezopotamya ilişkisine ışık tutan yeni çalışmanın sadece tek bir genom örneğine dayandığına ve daha fazla kanıt bulmayı beklediklerine değiniyor. Bu sayede iki bölgede yakın zamanda ortaya çıkan yazının kökenlerini ve farklı toplumlar arasındaki göçleri daha iyi anlamayı umuyorlar.

Makalenin ortak yazarı Dr. Linus Girdland-Flink "Bu, insan genetik varyasyonu bulmacasının sadece bir parçası: Bugüne kadar yaşamış her insan ve onların genomu bu bulmacanın benzersiz bir parçasını oluşturuyor" diyerek ekliyor:

Hiçbir zaman herkesin genomunu dizileyemeyeceğiz ancak insanlık tarihinde bugün kim olduğumuzu şekillendiren önemli olayları doğru bir şekilde yeniden yapılandırmak için dünyanın dört bir yanından yeterince çeşitli örnek toplamayı umuyoruz.

Independent Türkçe, CNN, New Scientist, Nature