عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Mısır’ın açıklamaları Nahda Barajı’nın su seviyesinde artış olduğunu gösteriyor

Nahda (Rönesans) Barajı. (Etiyopya Dışişleri Bakanlığı)
Nahda (Rönesans) Barajı. (Etiyopya Dışişleri Bakanlığı)
TT
TT

Mısır’ın açıklamaları Nahda Barajı’nın su seviyesinde artış olduğunu gösteriyor

Nahda (Rönesans) Barajı. (Etiyopya Dışişleri Bakanlığı)
Nahda (Rönesans) Barajı. (Etiyopya Dışişleri Bakanlığı)

Etiyopya ile Mısır arasında gerilimin artmasına neden Nahda (Rönesans) Barajı’nın üçüncü dolum aşaması için hazırlıklar sürerken Mısır tarafından yapılan açıklamalar, baraj gölü seviyesinin yükseldiği yönünde. Diğer yandan Addis Ababa, Kahire ve Hartum ile iş birliğinde bulunma yönündeki isteğini yineledi. Nil Nehri’nin aşağıs bölgesinde kalan Kahire ve Hartum, Addis Ababa'dan barajın dolum ve işletimi konusunda tek taraflı adımlar atmaktan kaçınmasını talep ediyor. Nitekim söz konusu iki ülke barajın beklenen olumsuz etkilerinin sınırlanmasını garanti eden bağlayıcı yasal bir anlaşmanın imzalanmasını talep ediyor. Bu yönde 10 yıl süren müzakerelerde başarısız olunmuştu.
Mısırlı su kaynakları uzmanı Abbas Şaraki, konuyla ilgili Facebook hesabından yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Son iki yılda yaklaşık 8 milyar metreküp depolayan Etiyopya, bu yıl da 18,5 milyar metreküp hedefine ulaşmayı hedefliyor. Üçüncü dolum aşamasına yönelik ilk adım, şubat ayında türbini faaliyete geçirmek, böylece verimsizliği sebebiyle istenen hedefe ulaşamayan suyun tahliyesini sağlamayı kapsıyordu. Etiyopya mart ayında iki dağıtım kapısından birini açmak zorunda kaldı. Orta şerit birkaç gün içerisinde kurudu. Ardından toplamda 50 milyon metreküpü boşaltmak için ikinci kapı açıldı. Bu da rezervin 8'den 6 milyar metreküpe düşmesine yol açtı. Etiyopya dünden bu yana, son üç ayda boşalan 2 milyar metreküpü geri kazanmaya başladı. Bu süreç temmuz ayının ortalarına kadar devam edecek. Ardından da üçüncü depolama aşaması başlayacak. Bu aşamada yaklaşık 5 milyar metreküp depolanması bekleniyor. Sonrasında ağustos ayının ilk haftasında orta geçidin üstünden su geçmeye başlayacak. Üçüncü depolama, Nahda Barajı'nın 2015 İlkeler Bildirgesi'nin, tarihi anlaşmaların, uluslararası normların ve eylül ayında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) yayınladığı başkanlık açıklamasının ihlalini temsil ediyor.”
Diğer yandan Etiyopya ise Nil sularından adil bir pay sağlama yönünde ülkeler ile iş birliği içerisinde çalışmak istediğini yineledi. Avrupa Birliği (AB) ve Mısır'ın Nahda Barajı ve Nil sularına ilişkin yaptığı ortak açıklamayı ‘önyargılı’ olarak niteleyen Etiyopya Dışişleri Sözcüsü Dina Mufti dün akşam yaptığı açıklamada, “Ortak bildiri, Mısır'ın tarihi su payını garanti etmeyi amaçlıyor. Bu, AB’nin Nil sularının tüm kıyıdaş ülkeler için adil paylaşımına yönelik önyargısını gösteriyor” ifadelerini kullandı. Etiyopya, baraj inşaatının en az yüzde 80'inin tamamlandığını doğruladı.
Mısır, Sudan ve Etiyopya arasındaki müzakerelerin en son oturumu Nisan 2021'de gerçekleşmiş, Nil Nehri'nin ana kolu üzerine inşa edilen Nahda Barajı’nın dolum ve işletimi mekanizması üzerinde bir anlaşma sağlanamamıştı. Dolayısıyla Mısır ve Sudan anlaşmazlığı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne taşımıştı.
 Mısır ve Avrupa Birliği Ortaklık Konseyi birkaç gün önce dokuzuncu toplantısının sonunda yaptığı açıklamada, Mısır'ın tek su ve yaşam kaynağı konumundaki Nil Nehri'nin önemini vurgulamıştı. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin eylül ayının ortalarında Nahda Barajı’na dair yayınladığı başkanlık bildirisini memnuniyetle karşıladı. Söz konusu bildiride barajın dolum ve işletimi konusunda tüm taraflarca kabul edilebilir ve bağlayıcı bir anlaşmaya varılması üzerine durulmuştu.
Barajın dolum ve işletimi konusunda karşılıklı olarak kabul edilebilir ve bağlayıcı bir anlaşmaya varılması gerektiğinin belirtildiği ortak açıklamada, Mısır'ın su güvenliğini korumanın ve bölgede barış ve istikrarı desteklemenin AB ve Mısır'ın birinci önceliği olduğu kaydedildi.
Su Kaynakları ve Sulama Bakanlığı’nın bildirdiğine göre Mısır’ın su ihtiyaçları 114 milyar metreküpe ulaştı. Mısır, su kaynaklarının 74 milyar metreküple sınırlı olması sebebiyle sorun yaşıyor.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
TT
TT

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)

Refik Huri

Ukrayna savaşı, bazen unutulmuş bir savaş gibi görünse de Gazze ve Lübnan’daki savaştan ve İran'ın başını çektiği tüm “direniş ekseninden” çok daha tehlikelidir. Burada Ortadoğu için yeni bir sahne ya da büyüklerin onayladığı bir bölgesel güvenlik sistemine götürecek beklentiler olmaksızın çok fazla gürültü, slogan ve yıkım var. Gazze, savaş bitmeden sona erdi ve kimse onu yönetmeye hazır değil. Önceki “statüko”nun geri gelmesi yönündeki bahisler arasında, herhangi bir siyasi sempati olmaksızın ya da herhangi bir ülke İsrail ile ilişkilerinin gidişatında herhangi bir değişikliğe gitmeden Lübnan neredeyse tamamen yerle bir oldu. Ama Ukrayna'da oyun daha büyük.

Bu, kıtalararası balistik füzelerle ve Rusya'nın nükleer tehdidinin eşiğinde yürütülen bir savaş. Avrupa'yı kontrol etme ve yeni bir çok taraflı dünya düzeni kurma konusunda belirleyici bir savaş. Hayati bir jeopolitik ve stratejik konum ile bağlantıyı sağlama veya koparma savaşı. Zira Başkan Carter döneminde Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Profesör Zbigniew Brzezinski'nin tekrarladığı gibi, “Ukrayna olmadan Rusya'nın imparatorluk olmaktan çıktığı” tarihsel bir gerçektir. Tıpkı Batı'nın, Moskova'nın bir imparatorluk olmasını engellemek için Ukrayna'yı Rusya'dan uzaklaştırmakta ısrar etmesi gibi, Başkan Putin de imparatorluğu kurmak için Ukrayna'yı geri almakta ısrar etti. Eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel, başından beri bunu fark etmişti ve bunun nedenle anılarında Putin'i kızdırmamak için Ukrayna'nın NATO'ya katılımını ertelemeye çalıştığını söylüyor. Sovyetler Birliği ile Batı arasındaki Soğuk Savaş'ın sona ermesinden yıllar sonra, Rusya ile Batı arasında sıcak bir vekâlet savaşının yaşanması da bu nedenle kaçınılmaz.

ABD ile Çin arasında, Çin'in Tayvan'ı zorla ilhak etmeye karar vermesi durumunda daha da kızışabilecek soğuk savaşın kaçınılmazlığı da buradan kaynaklanıyor. Sahne her şeyi anlatıyor; ABD dünyanın zirvesinde endişeli ve gergin iken, Çin zirveye ulaştıktan sonra kendinden emin ve sakin. Rusya, korkutan ve korkan rolünde seferberlik halinde. NATO'nun kapısına kadar genişlemesinden korkuyor ve NATO'nun Ukrayna'yı kabul etmeyi düşünmesini engellemek için aceleyle savaşa girerek korkutuyor.

ABD, tüm uyarılara rağmen güçlünün yükselen güçten korkmasını simgeleyen “Thucydides” tuzağına düştü. Tarihçilere göre bu, Atina ile Sparta arasında yaşananların bir örneğidir. Güçlü Atina Sparta'nın artan gücünden korktuğu için kendisine savaş açmıştı. Ancak Çin, her ne kadar daha büyük, daha geniş bir tuzağa hazırlanıyor olsa da bu tuzağa düşmemeye çalışıyor.

Biden yönetimi Çin ile ilişkileri üç şekilde özetliyor: rekabet, husumet ve iş birliği. Trump yönetimi ise daha büyük bir şeyden söz ediyor. Başkan Şi Cinping iş birliği arzusunu kullanıyor ancak pratikte “dünyayı yeniden oluşturmak, Batı değerlerini uluslararası kurumlardan kovmak ve doları tahtından indirmek” istiyor. Stanford Üniversitesi'nden ve “Çin'e Göre Dünya” kitabı yazarının Elizabeth Economy’nin söylediğine göre, Şi ayrıca, “Kuşak ve Yol, küresel büyüme, küresel güvenlik ve küresel medeniyet” programlarını gerçekleştirmek için uluslararası uzlaşma çağrısında bulunuyor. Bu ise kısaca, sadece çok kutuplu bir sistemden ibaret olmayan yeni bir dünya düzenidir.

Ancak ABD'de ve tabii ki Avrupa'da, Çin ile anlaşmayı savunanlar da az değil. G7 ve G20 arasında ABD ve Çin’den oluşan “G2” fikrini öne sürenler var. Nitekim tarihçi Adam Tur, “Çin'in tarihsel yükselişine uyum” çağrısında bulundu. Siyaset bilimci Graham Allison, “Asya'daki Çin etkisinin” kabul edilmesi çağrısında bulundu. Ancak olumsuz dalga da artıyor. Tufts Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü Michael Buckley, “hayati çıkarların çatıştığına ve iki ülkenin sistemlerinde bunun güçlü köklere sahip olduğuna, güç dengesinde büyük bir değişiklik olmadan düşmanlığın azaltılamayacağına, düşmanlığın iki tarafın birbirini yanlış anlamasından değil, birbirini iyi tanımasından kaynaklandığına” inanıyor. Dahası eski ulusal güvenlik danışman yardımcısı Matt Pottinger ve eski kongre üyesi Mike Gallagher Çin ile rekabeti yönetmeyi reddedip, Pekin ile çatışmacı bir söylem ve böylece “rekabeti kazanmayı” talep ediyorlar.

Şi’ye gelince Çin'in yükselişte, ABD'nin ise düşüşte olduğuna inanıyor. Çin Komünist Partisi'nin 2021 yılında yayınlanan “100 Yıllık Resmi Tarihçe”sinde şu ifadelere yer verildi: “Çin, dünya sahnesinde merkeze eskisinden daha yakın. Kendi doğuşuna hiçbir zaman bugün olduğundan daha yakın olmamıştı.”  Şi'nin istediği, Çin ile savaşın üzerinde çok fazla duman görmek isteyen ABD ile “dumansız bir savaş” kazanmaktır. Gerçek şu ki her zaman soğuk savaş zihniyetinden uzaklaşma çağrısında bulunan Çin, ABD’ye karşı bir soğuk savaş başlattı. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre ABD'ye karşı koymak ve dünyadaki Amerikan hegemonyasını zayıflatmak için Rusya ile “sınırsız ortaklık” kurmayı tercih etti. Her ne kadar Çin, Kuşak ve Yol çerçevesinde yüzden fazla ülke ile anlaşmalar imzalamış olsa da Pew Vakfı'nın 2023 yılında tüm kıtalardan 24 ülkede yaptığı kamuoyu yoklaması, katılımcıların yüzde 22'sinin Çin'i tercih ettiğini, yüzde 60'ının ise ABD'ye olumlu baktığını ortaya koydu.

Oyun ikili bir oyun değil, üçlü bir oyun; Çin ve Rusya, ABD'ye karşı. Sıcak arena Ukrayna savaşı nedeniyle Avrupa, Gazze ve Lübnan savaşları nedeniyle de Ortadoğu ise ekonomik ve jeopolitik rekabetin soğuk arenası, Küresel Güney olarak adlandırılan bölgedir. Ama bu, Hindistan, Güney Afrika, Brezilya ve Endonezya gibi rolleri olan büyük ülkeleri içerdiğinden coğrafi olarak tamamen güneyli değil. Aynı zamanda İran, Türkiye ve İsrail gibi rolleri olan bölge ülkelerini de içeriyor.

Hiç kimse bir soğuk savaşı tamamen kazanamaz. İlk soğuk savaş bile bir ölü ve bir yaralı ile sona erdi. Zafer coşkusu ve “tarihin sonu” konuşmalarının ardından yaşanan olayların da doğruladığı gibi, ölen Sovyetler Birliği, yaralı ise ABD’deydi.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia'dan çevrilmiştir.