Irak’ta Koordinasyon Çerçevesi çatısı altındaki güçler arasında yaşanan anlaşmazlıklar, yeni bir hükümet kurulmasını karmaşık hale getirdi

Irak’ta siyasi güçler arasında yeni bir hükümetin kurulmasına hazırlıklarının başladığı bir dönemde Ulusal Hikmet Akımı lideri Ammar el-Hekim ve Zafer (Nasr) Koalisyonu lideri Haydar el-İbadi’nin başlattıkları bir girişim, onların da yer aldığı Koordinasyon Çerçevesi çatısı altında bir araya gelen güçler arasında görüş ayrılıklarının ortaya çıkmasına neden oldu.

Anlaşmazlıklar, Sadr Bloku milletvekillerinin istifasının ardından onlardan boşalan sandalyelerin doldurulması için geçtiğimiz Perşembe günü Meclis’te yapılan oturumda Koordinasyon Çerçevesi güçlerinin Meclis’te 50’den fazla yeni sandalye kazanmalarından iki gün sonra patlak verdi.

Ulusal Hikmet Akımı ve Zafer Koalisyonu, Meclis’te 18’den fazla sandalye daha elde etmelerine rağmen Koordinasyon Çerçevesi’ndeki diğer güçlere hitap etmediği bilerek Sadr hareketini de kapsayacak bir girişim başlattılar.

Kulislerde eski Başbakan ve Zafer Koalisyonu lideri Haydar el-İbadi'nin adı, kurulacak hükümette başbakan olması beklenen adaylardan biri olarak dolaşırken Zafer Koalisyonu ile Ulusal Devlet Güçleri İttifakı’nı oluşturan Ammar el-Hekim liderliğindeki Ulusal Hikmet Akımı bir sonraki hükümette yer almayacağını duyurdu.

Ulusal Devlet Güçleri İttifakı, Koordinasyon Çerçevesi çatısı altında bir araya gelen diğer güçlerin (Hadi el-Amiri liderliğindeki Fetih Koalisyonu, Nuri el-Maliki liderliğindeki Kanun Devleti Koalisyonu, Kays el-Hazeli liderliğindeki Asayib Ehlil Hak ve Falih el-Feyyad liderliğindeki Ata Hareketi) istekli davrandıkları yeni hükümeti kurma hazırlıklarından çekilmekle yetinmeyerek Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr'ın tepkilerine aldırmadan bir oldubittiye getirmek için başta Kürtler ve Sünniler olmak üzere diğer siyasi güçlerle anlaşarak yeni hükümetin kurulmasını istedi.

Girişim çerçevesinde resmi müzakereler henüz başlamamış olsa da siyasi bloklara yakın bir kaynak, bunun, Koordinasyon Çerçevesi güçleri ile Mesud Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) arasında uzlaşıya yönelik çabalarla birlikte tüm taraflar arasında nabız yoklama girişimi olduğu değerlendirmesinde bulundu.

Şarku’l Avsat’a konuşan kaynak, Koordinasyon Çerçevesi’nin KDP’yi çatısı altında İsrail istihbarat servisi Mossad üyelerinin olduğu gibi çeşitli suçlamalarda bulunmasının ardından başta Kürtler ve özellikle KDP ile Şii güçler arasında olmak üzere tüm taraflar arasında bir güven bunalımı olduğunu söyledi. Meselenin yalnızca Koordinasyon Çerçevesi güçleri tarafından bir takım suçlamalarda bulunulmasıyla sınırlı olmadığını belirten kaynak, İran’ın da devreye girdiğini ve bu bahaneyle Erbil’i füzelerle hedef aldığını kaydetti.

Kaynak, özellikle Koordinasyon Çerçevesi güçleri, Sadr’ın siyaset sahnesinden çekildiğini duyurmasından sonra kendilerini ana Şii gücü olarak hissetmeye başlamaları ve Sadr’ın çekilmesi KDP’nin konumunu büyük ölçüde zayıflatarak yeni bir denklem karşısında Sünni Egemenlik (Siyade) İttifakı ile baş başa bırakması nedeniyle taraflar arasında bir müzakere sürecinin başlamasının oldukça güç olacağını düşünüyor.

Kaynağa göre Egemenlik İttifakı’nın, Ahmed el-Cuburi (Ebu Mazen) liderliğindeki Ulusal Eksen Bloğu’nun ittifaktan ayrılarak Koordinasyon Çerçevesi güçleri ile ittifak yapan Sünni el-Azm İttifakı’na katılmasına tanık olduğu bir dönemde kendisini siyasi denklemde zorlu bir figür olarak gören KDP, yaklaşan müzakerelere devam etmek için bir takım yazılı garantiler arayışında.

Yine aynı kaynağa göre Koordinasyon Çerçevesi güçleri, hükümetin kurulmasında yaşadığı sorunu çözmek için cumhurbaşkanlığına tek bir aday isim çıkarma görevini hiç bir müdahalede bulunmadan tamamen Kürt tarafına bıraktı.

Cumhurbaşkanı adayını seçme görevini Kürtlere bırakma tercihini, Koordinasyon Çerçevesi güçlerinin Sadr ile bir araya geldiği Vatanı Kurtarma İttifakı aracılığıyla Şii evini yıkmaya çalıştığı yönündeki suçlamalarda bulunduğu Kürt lider Mesud Barzani ile bir tür flörtleşme olarak gören kaynak, buna karşın böyle bir adımın iki aday üzerinden iki Kürt partisini (KDP ve Kürdistan Yurtseverler Birliği/ KYP) Meclis’te karşı karşıya gelmelerine neden olabileceğini düşünüyor.  2018 seçimlerinde KYP’nin son dakikaya kadar Koordinasyon Çerçevesi ile ittifak halinde kalmasına rağmen Koordinasyon Çerçevesi güçleri, KDP ve KYP’ye adaylarına oy vereceklerine dair herhangi bir garanti vermediler.

Öte yandan eski Başbakan Haydar el-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, mevcut şartlarda önümüzdeki dört yıl için bir hükümet kurulmasının ülkede siyasi istikrarı sağlamayacağı ve kırılgan bir iktidar denklemi üretebileceğini vurguladı.

Ulusal Devlet Güçleri İttifakı tarafından başlatılan girişimle ilgili ilk yorumu yapan ve girişimi Koordinasyon Çerçevesi güçleri arasındaki görüş ayrılığının bir yansıması olarak değerlendiren Zafer Koalisyonu’ndan yapılan açıklamada, “Ulusal Devlet Güçleri İttifakı’nın başlattığı girişimi, seçim savaşları, Meclis’teki istifalar ve siyasi ablukalar nedeniyle zedelenen siyasi sürecin meşruiyetini yeniden tesis etmeyi amaçlasa da mevcut şartlarda dört yıl boyunca görev yapacak bir hükümetin kurulması, siyasi sistemin istikrar ve ilerlemesinde bir katkı sağlamayacağı gibi kırılgan bir iktidar denklemi üretebilir” denildi.

Açıklamada, şu ifadelere yer verildi:

“Ayakta kalabilen, başarıya ulaşabilen ve halka hizmet edebilen bir yönetim formüle edilmeli. Bu, tartışmasız bir seçim sürecinin yanı sıra yasama ve yürütme organlarının düzenli bir oluşumuna da ihtiyaç duymaktadır. Ancak 2021 yılındaki seçimler çerçevesinde bunlar gerçekleşmedi. Ulusal Devlet Güçleri İttifakı, şüphecilik, dışlama, rekabet ve siyasi kotalar temelinde bir iktidar denklemin kurulmasını, siyasi sistemin krizini derinleştireceğine inanıyor. Bu da bir sonraki aşama için meşru ve sağlam bir yönetim formüle edilmesi adına siyasi iradenin yeniden gözden geçirilmesini ve ardından hayata geçirilmesini zorunlu kılıyor.”

Ammar el-Hekim liderliğindeki Ulusal Hikmet Akımı ise gerçek zorluğun, ne olursa olsun, bir yönetim denklem, oluşturmak değil, onu sürdürebilecek bir formül üretmek olduğunu vurguladı.

Ulusal Hikmet Akımı, dün yazılı olarak yaptığı açıklamada, krizi sona erdirmenin ve zafer zihniyetiyle çalışmanın bir hata olduğu belirterek krizin halen devam ettiği ve dışlayıcı bir yönetim denklemi oluşmasının kayıp ve adaletsizlik hissini derinleştireceğinden, geleceği mevcut farklılıkların üzerine tesis etmenin hata olacağı konusunda uyardı.

Ulusal Devlet Güçleri İttifakı da ‘herhangi bir çözüm sunmadığını’ söylediği uluslararası topluma güvenmekle yetinmenin bir hata olduğunun altını çizdi. İttifak tarafından yapılan açıklamada, “Dünya kendisiyle meşgul. Onun kanaatlerini görmezden gelmek de doğru değil, ama başarılı olmak ve bu başarıyı sürdürmek için yerel planlara, projelere ve vizyonlara ihtiyacımız var, bocalamaya değil. Bir ‘kazanan ya da kaybeden yoktur’ denklemi kurulmalı” denildi.