Libya siyasetinde artan gerilim seçimlerin düzenlenmesine yönelik umutları baltalıyor

Libya'daki Birleşmiş Milletler Destek Misyonu (UNSMIL) Başkan Vekili Risdon Zeninga ülkenin önde gelen kabilelerinin yer aldığı heyet ile bir araya geldi. (UNSMIL)

Libyalıların büyük bir kesimi birçok nedenden dolayı seçimlerin bu yıl içinde yapılmasına ihtimal vermiyor. Söz konusu sebepler arasında Anayasal Süreç Komitesi’nin, Birleşmiş Milletler’in (BM) çabalarına rağmen, seçimlerin düzenlenmesine zemin hazırlayacak ihtilaflı maddeler üzerinde anlaşamaması bulunuyor.
Libya Temsilciler Meclisi Üyesi Muhammed Amir el-Abbani, Komite’nin anlaşamamasının arkasında, Temsilciler Meclisi ile Devlet Yüksek Konseyi üyelerinin siyaset sahnesinden çekilme ve mevcut konumlarını ve çıkarlarını kaybetme endişesi olduğunu söyledi.
Şarku’l Avsat’a konuşan Abani şu ifadeleri kullandı:
“Seçimlerin ne bu yılın sonunda ne de gelecek yıl yapılacağını sanmıyorum. Kahire’deki son toplantılarda yaşananlar, seçimlerin ertelenmesine meşru bir zemin kazandırılmasıdır. Toplantılar sırasında önemli anlaşmazlıkların olduğu yönündeki açıklamalar tekrarlandı. Sanki bu husus Mısır’daki görüşmelerinden önce bilinmiyordu. Anayasa çerçevesi üzerinde yaptıkları anlaşma bile bazılarının zannettiği gibi anlaşmadaki taahhütlerine bağlı kalacakları ve seçimlere gidecekleri anlamına gelmez. Onlar iktidar koltuğu hastalığına yakalanmışlar. Bu nedenle gelecekte üzerine ihtilafa düşecekleri başka engeller arayacaklar. Böylece süreç tamamen çökertilecek.”
Libya Yüksek Seçim Komisyonu (YSK) Başkanı İmad es-Said, bu ayın ortasında yaptığı açıklamada, seçimlerin temmuz ayından sonraki bir tarihe ertelenmesinin, genel seçimlerin yapılmayacağı anlamına geleceğini söyledi.
Temsilciler Meclisi Üyesi Salih Afhima’nın değerlendirmesine göre Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi ihtilaflı anayasa maddeleri üzerinde anlaşmaya varsa bile seçimler en erken Mart 2023’te yapılacak.
Afhima, konuya dair şu açıklamada bulundu:
“Aşamaları hiçe saymayı düşünmek abes olur. Libya ölçeğinde çokça sorunlardan mustarip olan bir ülkede seçimlerin bu şekilde acilen yapılması mümkün değil. Seçimler sahadaki etkili güçlerin çıkarına hizmet etmezse bu güçler seçime karşı çıkacak veya onu baltalayacaktır. Geçen yılın sonundan önce seçimlerin düzenlenmesi tarihiyle ilgili yaşananlar buna örnektir. Tüm hazırlayıcı faktörlere yeterince önem verilmeden seçimler için bir ön tarih belirlendi ve herkes buna yetişmek için acele eder hale geldi. Bu faktörlerin en önemlisi ise siyasi gruplar arasında anayasa ve hukuk zeminiyle ilgili bir uzlaşının olmamasıydı. Bu da başarısızlıkla sonuçlandı. Aynı senaryonun tekrarlanmasını mı istiyoruz? Bu gerçekten bir zaman kaybıdır. Şartlar anayasa ve hukuka göre belirlenirse önümüzdeki seçimlerde ülkenin cumhurbaşkanını seçme konusunda Libyalılar açısından her şey daha açık olacak.”
Temsilciler Meclisi Üyesi Muhammed Muazzeb da Şarku’l Avsat’a şu değerlendirmede bulundu:
“Seçim sürecinin ertelenmesi cumhurbaşkanlığı için aday olan birçok büyük ismin popülaritesinin gerilemesine yol açtı. İstikrar Hükümeti Başbakanı Fethi Başağa, Guraybe bölgesinde Libya Ulusal Ordu Komutanı Halife Hafter ile ittifak kurarak elindeki kozlarını büyük ölçüde kaybetti. Ülkede elektrik kesintilerinin yeniden baş göstermesi ve bazı bakanların yolsuzlukla suçlanması nedeniyle Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdülhamid Dibeybe’nin de popülaritesi geriledi. Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi, askerlerin ve çifte vatandaşlığı bulunanların seçimlerde aday olup olamayacağı konusunda ihtilaf ediyor. 17 Şubat Devrimi Akımı, Hafter ve Seyfülislam Kaddafi’nin adaylığını kabul etmedi ve kesinlikle etmeyecek. Ayrıca Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih meclis seçimlerinin tek başına düzenlenmesine izin vermeyecek. Çünkü Salih Meclis’teki denge haritasının değişmesinden endişe ediyor. Bu da onun yeni mecliste pozisyonunu korumasını tehdit ediyor. Tüm bunlara ek olarak hükümet otoritesinin Melis tarafından Başağa’ya verilmesi meselesi işleri daha da çıkmaza sokacak.”
Ulusal Cephe Partisi Üyesi Firuz en-Nuas’ın açıklaması ise şöyle oldu:
“Herhangi bir somut başarı olmadığı için sokak seçimlerle ilgili ümitlerini kaybetti. Bu nedenle seçimlerle sadece siyasi elitler, aktivistler ve değişim ümidini kaybetmeyen adaylar ilgileniyor. Hiç kimse artık Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi arasındaki toplantılara önem vermiyor. Aralarında her an bir ihtilafın patlak vermesi bekleniyor. Başağa hükümeti ve petrolün yeniden üretilmesi vaatleri sadece birer bahane ve baskı kurmak için yeni kozlardır. Bu bahane ve kozlar, Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi’nin geçtiğimiz yıllarda yaptıkları çok sayıdaki toplantıda başarısız olmalarını halkın hafızasından silemeyecek.”
BM Genel Sekreteri’nin Libya Danışmanı Stephanie Williams’ın Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi arasındaki görüşmeler üzerine kendisine olan güveni tümüyle kaybetmesi durumuna karşı elinde alternatif bir plan olup olmadığı sorusuna yanıt veren Nuas şu ifadeleri kullandı:
“Williams, Başkanlık Konseyi’ne anayasal çerçeveyle ilgilenecek bir kurucu meclis oluşturma çağrısında bulunmak dışında bir şey yapmadı. Bu seçimlerin düzenlenmesini teşvik etmez. Herkes Başkanlık Konseyi’nin böyle bir adım atmaya gücü yetmediğini biliyor. Çünkü bu adım Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi’nin faaliyetlerinin durdurulmasını gerektirir. Ayrıca Başkanlık Konseyi siyaset sahnesindeki varlığından da endişe ediyor.”
Kamu Özgürlükleri ve İnsan Hakları Ulusal Konseyi Üyesi Selime bin Nuzha da konuya dair “Seçimlerin düzenlenmesi konusunda hakkını talep eden birleştirici bir akım yokken değişimin olmasını nasıl hayal edeceğiz?” sorusunu yöneltti. Nuzha ayrıca herkesin artık özel işleriyle ilgilenmeye başladığını ve bu duruma geçen yılın sonundan önce seçimlerinin yapılmamasının yarattığı hayal kırıklığının yol açtığını belirtti.