Çavuşoğlu İranlı mevkidaşı ile görüştü: Terör hepimizin ortak düşmanı

Çavuşoğlu ve Abdullahyan dün Ankara'da düzenlediği basın toplantısından bir kare  (AFP)
Çavuşoğlu ve Abdullahyan dün Ankara'da düzenlediği basın toplantısından bir kare (AFP)
TT

Çavuşoğlu İranlı mevkidaşı ile görüştü: Terör hepimizin ortak düşmanı

Çavuşoğlu ve Abdullahyan dün Ankara'da düzenlediği basın toplantısından bir kare  (AFP)
Çavuşoğlu ve Abdullahyan dün Ankara'da düzenlediği basın toplantısından bir kare (AFP)

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan Türkiye'nin Suriye konusunda gündeme getirdiği güvenlik endişelerini çok iyi anladıklarını belirterek "Şuna inanıyoruz ki Türk tarafının, Türk arkadaşlarımızın güvenlik endişeleri bir an önce ve kalıcı şekilde giderilmelidir." dedi.
Abdullahiyan, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Dışişleri Bakanlığında gerçekleştirdiği görüşmelerin ardından ortak basın toplantısında konuştu.
Türkiye'nin Suriye konusunda dile getirdiği güvenlik endişelerine yönelik Abdullahiyan "Biz Türkiye'nin bu konudaki güvenlik endişelerini çok iyi bir şeklide anlıyoruz. Aynı zamanda özel bir operasyonu gündeme getirmesini de anlıyoruz. Bu konuda değerli meslektaşım Çavuşoğlu ile de detaylı incelemelerde bulunduk, konuşmalar yaptık. Şuna inanıyoruz ki Türk tarafının, Türk arkadaşlarımızın güvenlik endişeleri bir an önce ve kalıcı şekilde giderilmelidir." diye konuştu.
Türkiye'nin Kudüs ve Filistin davası konusundaki bakış açısını her zaman bildiklerini ve bundan emin olduklarını dile getiren Abdullahiyan, "Türkiye, Kudüs davasından, Filistin davasından hiçbir zaman vazgeçmemiştir, vazgeçmeyecektir. Ancak Siyonistler ne zaman nereye gitmişlerse her zaman oraya güvensizliği götürmüşler, fitneyi götürmüşler." ifadelerini kullandı.

- İran komşularıyla ilişkilerini derinleştirmek istiyor
İran'ın komşularıyla ilişkilerini daha derinleşmek ve güçlendirmek isteğine değinen Abdullahiyan "Komşularla ilişkileri daha da iyileştirmek yeni hükümetimizin en önemli eksenidir." dedi.
Abdullahiyan, Çavuşoğlu'nun Tahran ziyaretinde ikili ilişkileri iyileştirmek ve derinleştirmek için kapsamlı eylem planı ve yol haritası önerisinde bulunduklarını ve bu harita üzerinden ilerlemek istediklerini Çavuşoğlu'na bildirdiğini ifade etti.
Bugün iki ülke arasındaki ilişkilerin uzun vadeli ve kapsamlı olması konusunda bir belgeyi Çavuşoğlu'na teslim edeceklerini kaydeden Abdullahiyan "Güvenlik, siyasi, askeri, turizm, kültürel, tarihi ve bütün alanlarda iki ülkenin ilgi duyduğu alanlarda ilişkilerimizi derinleştirmeye karar verdik. Ayna zamanda KEK (Karma Ekonomik Komisyon) Toplantısını ilerde yapacağız. Önümüzdeki dönemde Yüksek Düzeyli İş Birliği Konseyi 7. toplantısını çok yakın dönemde yapmayı kararlaştırdık." diye konuştu.
Bugünkü görüşmelerde enerji ve elektrik konularında iş birliğinin geliştirilmesini de ele aldıklarını belirten Abdullahiyan, İran'ın KEK Başkanı ve Dışişleri Bakanlığı Ekonomi Müşavirinin yakın zamanda Ankara'ya ziyarette bulunacağını dile getirdi.

- "Libya'da bütün, entegre ve tek bir devletin oluşmasını destekliyoruz"
Görüşmelerde ayrıca konsolosluk işleri ve suçluların iadesi, iki ülke meclisleri arasındaki iş birliğinin artırılması, iki ülkenin sınırında bulunan iller arasındaki iş birliğinin geliştirilmesi ve ticari pazarların oluşması yönündeki konuları ele aldıklarını dile getiren Abdullahiyan, şunları kaydetti:
"(Çavuşoğlu) Kafkas konusunda çok önemli meseleye değindiler, 3+3 platformundan bahsettiler, Tahran- Bakü-Ankara görüşmesine değindiler. Bu da yine bizim en önemli gündem maddelerimizden biridir. Yemen konusunda ateşkesin kalıcı olmasını destekliyoruz. Oradaki insani kuşatmanın ortadan kalkmasını ve siyasi çözümün tek çözüm yolu olduğunu vurguluyoruz. Aynı zamanda Libya'da bütün, entegre ve tek bir devletin oluşmasını destekliyoruz. Libya’nın toprak bütünlüğü bizim için önemlidir. Ukrayna ve Afganistan konularına değindik. Biz Astana formatının son elde ettiği sonuçlar hakkında görüştük, bilgi paylaşımında bulunduk."

- "İran İslam Cumhuriyeti için Türkiye'nin güvenliği İran'ın güvenliği demektir"
Abdullahiyan AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in Tahran'a yaptığı ziyareti konusunda da Bakan Çavuşoğlu’nu bilgilendirdiğini ve bu konuda fikir alışverişinde bulunduklarını aktararak şöyle devam etti:
"İran’ın bir sonraki görüşmelerinde özellikle ABD’nin ve diğer Avrupa ülkelerinin daha gerçekçi bakış açılarıyla, tutumlarıyla biz daha iyi sonuçlara varacağız diye inanıyorum, umut ediyorum. Değerli kardeşimin hem bu konuda hem diğer konularda istişarelerinden ve fikirlerinden yararlandım. Siz basın mensuplarının önünde bir kez daha vurgulamak istiyorum İran İslam Cumhuriyeti için Türkiye’nin güvenliği İran’ın güvenliği demektir. Bizim bölgeye, dost ve kardeş ülkeye (Türkiye) hayırdan başka bir temennimiz yoktur."
Ayrıca kum fırtınalarının İran tarafında sıkıntı oluşturduğunu aktaran Abdullahiyan, Tahran'da kum fırtınası ve bunun çevreye etkileri üzerine bir konferans düzenleyeceklerini ifade etti.
Abdullahiyan, Çavuşoğlu ile bu konuda bir komite kurmayı planladıklarını ve komitenin teknik konulardaki görüşmeleri ilerleterek iki ülkenin sınır bölgelerinde yaşayan vatandaşlarının endişelerinin giderilmesine yardımcı olacağını ifade etti.



Hindistan ve Pakistan neden diğer ülkeler gibi savaşmıyor?

Hindistan ile Pakistan arasındaki Wagah Sınır Kapısı yakınlarında duran Hindistan Sınır Güvenlik Güçleri (AFP)
Hindistan ile Pakistan arasındaki Wagah Sınır Kapısı yakınlarında duran Hindistan Sınır Güvenlik Güçleri (AFP)
TT

Hindistan ve Pakistan neden diğer ülkeler gibi savaşmıyor?

Hindistan ile Pakistan arasındaki Wagah Sınır Kapısı yakınlarında duran Hindistan Sınır Güvenlik Güçleri (AFP)
Hindistan ile Pakistan arasındaki Wagah Sınır Kapısı yakınlarında duran Hindistan Sınır Güvenlik Güçleri (AFP)

AP, Hindistan ve Pakistan arasındaki gerilime dikkat çekerek, iki ülkenin 1947'de İngiltere'den bağımsızlıklarını kazanmalarından bu yana üç büyük çaplı savaşa sahne olduğunu belirtti. İki komşu ayrıca, dünyanın en soğuk ve en yüksek rakımlı savaş alanı olarak tanımlanan bir buzulun tepesindeki çatışma da dahil olmak üzere onlarca çatışmaya tanık oldular.

Son gerginlik, Hindistan'ın Pakistan'ı suçladığı, İslamabad'ın ise herhangi bir dahli olduğunu reddettiği, turistlere yönelik ölümcül bir silahlı saldırının ardından yaşandı.

Hindistan ve Pakistan diğer ülkeler gibi savaşmıyor. Buradaki başat faktör, büyük saldırıları caydırmanın ayırt edici bir aracı ve durum kötüleşse bile çatışmanın kontrolden çıkmayacağının garantisi olan nükleer cephanelikleri.

Ncjxj
 Keşmir'in Pakistan tarafından yönetilen kısmının başkenti Muzafferabad'da Hindistan saldırıları sonucu yıkılan bir caminin yakınında nöbet tutan askerler (AFP)

Hindistan ve Pakistan neden bu şekilde savaşıyor? Çünkü nükleer cephanelikleri birbirlerini yok edebilecek kapasitede.

Şarku’l Avsat’ın AP’den aktardığına göre konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Pakistanlı güvenlik analisti Seyyid Muhammed Ali şu ifadeleri kullandı: “Pakistan ve Hindistan diğer tarafı defalarca yok etmeye yetecek kadar nükleer silaha sahip. Nükleer silahları, Karşılıklı Garantili İmha (MAD) senaryosu yaratıyor. Her iki ülke de stoklarının boyutunu ve kapsamını diğerine MAD garantisini hatırlatacak şekilde bilinçli olarak geliştirdi.”

Her iki ülke de nükleer kapasitelerini açıklamıyor, ancak her birinin 170 ila 180 arasında kısa, uzun ve orta menzilli savaş başlığına sahip olduğuna inanılıyor. Her iki ülke de bu silahları hedeflerine ulaştırmak için farklı sistemlere sahip.

Ali, cephaneliklerin daha fazla çatışmayı önlemek ve caydırmak için savunma amaçlı bir hamle olduğunu, çünkü ‘iki tarafın da böyle bir savaşı başlatmayı göze alamayacağını ya da bundan bir şey elde etmeyi umamayacağını’ söylüyor.

İlk bakışta öyle gelmeyebilir ama nükleer silahlar karşı tarafa aşırı tepki veremeyeceğini hatırlatır. Ancak cephaneliklerini çevreleyen gizlilik, Pakistan ya da Hindistan'ın nükleer bir ilk saldırıda hayatta kalıp kalamayacağının ve ‘ikinci saldırı kabiliyeti’ olarak adlandırılan misilleme yapıp yapamayacağının belirsiz olduğu anlamına geliyor.

Jfjfj
Pakistan'ın Lahor kenti yakınlarında Hindistan saldırısında hasar gören hükümet sağlık ve eğitim kompleksinin yönetim binası önünde duran arama kurtarma görevlileri (Reuters)

Bu kabiliyet, nükleer gerilime yol açabilecek saldırganlığı önleyerek bir düşmanın ilk saldırı yoluyla nükleer bir savaşı kazanmaya çalışmasını engeller. Bu kabiliyet olmadan, teoride, bir tarafın diğerine savaş başlığı fırlatmasını engelleyecek hiçbir şey yoktur.

Keşmir anlaşmazlığın merkezinde

Hindistan ve Pakistan, her birinin bağımsızlığını kazandığı 1947'den bu yana Keşmir üzerinde hak iddia ediyor ve sınır çatışmaları on yıllardır bölgeyi istikrarsızlaştırıyor.

Keşmir, Hindistan yönetimine karşı direnen silahlı isyancıların bulunduğu, iki ülke arasında bölünmüş tartışmalı bir Himalaya bölgesidir.

Her iki ülke de Keşmir'in bir bölümünü kontrol ediyor. Bölge yoğun bir şekilde askerileştirilmiş bir sınırla bölünmüş durumda.

Ezeli rakipler üç savaşlarından ikisini de Keşmir için yapmışlardır.

Birçok Keşmirli Müslüman, isyancıların bölgeyi Pakistan yönetimi altında ya da bağımsız bir devlet olarak birleştirme hedefini destekliyor.

Hindistan kontrolündeki Keşmir'de yaşanan sınır çatışmaları ve militan saldırıları Yeni Delhi'nin İslamabad'a karşı giderek daha sert bir tutum takınmasına ve onu ‘terörizmle’ suçlamasına neden oldu.

Son çatışmada Hindistan, geçen ay gerçekleşen silahlı katliamla bağlantılı olarak Pakistan destekli militanlar tarafından kullanılan yerleri vurarak Pakistan'ı cezalandırdı.

Geleneksel askeri dengesizlik

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nün (IISS) Askeri Denge Raporu'na göre Hindistan 2025 yılında 74,4 milyar dolar harcamayla dünyanın en büyük savunma harcaması yapan ülkesi ve dünyanın en büyük silah ithalatçılarından biri.

Pakistan ise geçen yıl 10 milyar dolar harcadı. Pakistan, komşusuna kıyasla iki kat daha fazla aktif silahlı kuvvete sahip olan zengin Hindistan'la asla boy ölçüşemez.

Hindistan'ın silahlı kuvvetleri geleneksel olarak Pakistan'a odaklanmış olsa da, mücadele etmesi gereken bir başka nükleer komşusu da Çin. Hindistan, Hint Okyanusu'ndaki deniz güvenliği konusunda giderek daha fazla endişe duyuyor.

Bunlar Pakistan'ın güvenlik modelinde dikkate almak zorunda olmadığı iki faktör.

Pakistan'ın uzun ve dar yapısı, ordunun dış politikadaki büyük rolü ile birleşince silahlı kuvvetlerin hareketli olmasını ve savunmaya öncelik vermesini kolaylaştırıyor.

Tırmanma ve gerilimi azaltma modeli

Ne Pakistan ne de Hindistan diğerine karşı askeri hamlelerini duyurmak için acele etmiyor. Mevcut düşmanlıkların alevlenmesinden de anlaşılacağı üzere, saldırıların ve misillemelerin teyit edilmesi biraz zaman alabilir.

Ancak her ikisi de diğerinin kontrolündeki topraklarda ve hava sahasında operasyonlar yürütüyor.

Bu operasyonlar bazen kontrol noktalarına, tesislere ya da militanlar tarafından kullanıldığı iddia edilen yerlere zarar vermeyi amaçlıyor. Aynı zamanda liderleri kamuoyunun baskısına boyun eğmeye ve yanlış hesaplama potansiyeline sahip bir şekilde karşılık vermeye zorlamak, onları utandırmak veya kışkırtmak da amaçlanıyor.

Bu faaliyetlerin çoğu Keşmir'i Hindistan ve Pakistan arasında bölen Kontrol Hattı boyunca gerçekleşiyor.

Jfjdj
Hindistan ile Pakistan arasındaki Wagah Sınır Kapısı yakınlarında duran Hindistan Sınır Güvenlik Güçleri (AFP)

Bu hattın medya ve kamuoyundan büyük ölçüde izole edilmiş olması, saldırı veya misilleme iddialarının bağımsız olarak doğrulanmasını zorlaştırıyor.

Bu tür olaylar, iki ülkenin nükleer kapasiteleri göz önüne alındığında uluslararası endişeleri arttırmakta, dikkatleri Hindistan ve Pakistan'a ve nihayetinde Keşmir üzerindeki rekabet eden iddialarına geri çekmektedir.

Her iki ülkenin de kaynaklar için rekabet etmesini gerektirecek bir durum söz konusu değil

Pakistan'ın muazzam bir maden zenginliği var, ancak Hindistan'ın bundan faydalanmak gibi bir arzusu yok. Hinduların çoğunlukta olduğu Hindistan ile Müslümanların çoğunlukta olduğu Pakistan arasında temel ideolojik farklılıklar olsa da birbirlerine hükmetmek ya da birbirlerini etkilemek gibi bir amaçları yok.

Keşmir dışında birbirlerinin topraklarında hak iddia etmek ya da hegemonya kurmak gibi bir niyetleri de yok.