Irak’ta makam paylaşımı ve başbakanlık koltuğu Şii-Şii çatışmasını tetikler mi?

Şii Koordinasyon Çerçevesi içinde makam paylaşımı ve Sadr’ın Meclis’ten çekilmesi adımına karşı alınacak tutum konularında anlaşmazlıklar artıyor.

Şii Koordinasyon Çerçevesi içinde mevcut Başbakan Mustafa el-Kazımi’nin yerine geçecek isimle ilgili ihtilaflar mevcut (AP)

Irak’ta Şii Koordinasyon Çerçevesi çatısı altındaki siyasi parti ve gruplar Sadr Hareketi’nin istifa eden milletvekilleri yerine yeni vekillerin göreve başlaması için aceleyle Meclis’te olağanüstü oturum düzenledi. En büyük meclis grubu statüsüne kavuşan Koordinasyon Çerçevesi, hükümet kurma ve başbakan adayı belirleme konularında detaylara girme hazırlığı yapmaya başladı. Koordinasyon Çerçevesi grupları bu süreçte bir sınavdan geçecek.
Yeni vekillerin Meclis’e girmesinin ardından Nuri el-Maliki liderliğindeki Kanun Devleti Koalisyonu’nun vekil sayısı 44’e yükseldi. Kanun Devleti böylece Koordinasyon Çerçevesi grupları arasında en yüksek vekil sayısına sahip grup haline geldi. Başta Kanun Devleti olmak üzere Koordinasyon Çerçevesi gruplarının bir kısmı Kurban Bayramı sonrası hükümet kurma aşamasına geçilmesi çağrısında bulunurken, diğer kısmı bu konuda farklı görüşlere sahip.
Koordinasyon Çerçevesi’nden sızdırılan bilgilere göre, gruplar iki konuda anlaşmazlık yaşıyor: Birincisi, makam paylaşımı. Bunların başında da Başbakanlık ve Meclis Başkanı Birinci Yardımcılığı makamları geliyor. İkinci anlaşmazlık konusu ise partisindeki vekillerinden istifa etmelerini isteyerek herkesi şaşkınlığa uğratan ve şu anda siyasetten çekilmiş gibi görünen Mukteda es-Sadr’a karşı alınacak tutum. Irak’ta siyasi gelişmeleri takip eden gözlemciler bu süreçte dikkatlerini çeken önemli bir paradoksa işaret ediyor. Buna göre, Koordinasyon Çerçevesi çatısı altında olup da silahlı kanadı bulunan ve olası bir Şii-Şii çatışmasının içine girmek istemeyen gruplar şu anda hükümet ve Sadr ile ilişkilerin geleceği hakkında kendilerini gözden geçirmeye başladı.
Konuya yakın kaynakların aktardığına göre, Koordinasyon Çerçevesi’nin bazı grupları ve özellikle Hadi el-Amiri liderliğindeki Fetih Koalisyonu ile Kays el-Hazel’in liderliğindeki Asaib Ehlil Hak Hareketi, olası bir Şii-Şii çatışmasının çıkması halinde bu çatışmanın ülkenin orta ve güney vilayetlerinde yaşanacağını, bu vilayetlerin bedel ödeyeceğini ve Sünni nüfusun ağırlıkta olduğu ülkenin batısındaki vilayetler ile Irak Bölgesel Yönetimi (IKBY) vilayetlerine zarar gelmeyeceği görüşünde. Sadr’ın müttefiki olan Sünni Egemenlik İttifakı ile Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ise Sadr Hareketi’nin Meclis’ten çekilmesi karşısında herhangi bir tepki göstermedi. Aksine iki tarafın Koordinasyon Çerçevesi ile resmi olmayan görüşmeler yürüttüğüne dair bilgiler sızdırılıyor.
Aynı kaynaklar, Koordinasyon Çerçevesi grupları arasında başbakanlık koltuğuna kimin oturacağıyla ilgili anlaşmazlık olduğuna işaret ediyor. Nitekim gündeme bazı isimlerin geldiği ancak henüz bu isimler üzerinde uzlaşı sağlanamadığı belirtiliyor.
Konuyla ilgili aktarılan bilgilere göre, Kanun Devleti lideri Nuri el-Maliki ve Fetih Koalisyonu lideri Hadi el-Amiri başbakanlık makamı için kendi isimlerini sundu. Kaynaklar, etkili Şii grupların göz önünde olan ve geçmişte başbakanlık yapmış isimlerin yeniden gündeme getirilmesini reddettiğini belirtiyor. Ayrıca Koordinasyon Çerçevesi çatısı altından bulunan Ulusal Hikmet Akımı lideri Ammar el-Hekim ve Nasr Koalisyonu lideri Haydar el-İbadi “Devlet Güçleri” adında yeni bir girişim başlattı. Bu girişim, Koordinasyon Çerçevesi gruplarından hükümetin hızlı bir şekilde kurulmasını isteyenlerin görüşüne uygun olmayan teklifler öneriyor.
Sadr Hareketi ve Koordinasyon Çerçevesi bu girişimle ilgili henüz tavrını açıklamadı. Ancak girişim yüksek ihtimalle Hukuk Hareketi başta olmak üzere Koordinasyon Çerçevesi’nin etkili gruplarının desteğini kazanacak. Nitekim istifa eden Sadr Hareketi vekillerinin yerine gelen Hukuk Hareketi’nin 4 milletvekili yemin metnindeki “Sadr Hareketi’nin istifa eden vekillerinin yerine” ibaresini okumayı reddederek yemin törenine katılmadı ve Hukuk Hareketi Meclis’ten çekildi. Hukuk Hareketi bu adımı Sadr ile dayanışmasını göstermek için attı. Aynı şekilde Sadr’ı kışkırtma taraftarı olmayan Amiri ve Hazeli de girişime destek verdi.
Irak İstişare Konseyi Başkanı Ferhad Alaaddin, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, “Koordinasyon Çerçevesi şu anda gerçek bir sınavdan geçecek. Sadr’ın geri çekilmesi, Koordinasyon Çerçevesi içindeki dengelerin değişmesi, yeni siyasi gerçeklikle birlikte bu dengeler karşısında nasıl tutum alınacağının ve üçlü ittifak (Mukteda es-Sadr’ın Sünni ve Kürt müttefikleriyle bir araya gelerek kurduğu ittifaka atıfla) ile nasıl bir müzakere üslubunun benimseneceğinin bilinmemesi, Çerçeve gruplarının talepleri ile makam karşılığında Sadr’ın kazanmasını engellemek için Çerçeve gruplarına destek olan tarafların talepleri arasındaki dengelerin değişmesi nedeniyle Çerçeve gruplarını endişe sardı” ifadelerini kullandı.
Alaaddin konuşmasının devamına şunları kaydetti:
“Meclis’teki olağanüstü oturumda yaşananlar, Sadr Hareketi vekillerinin istifalarından geri dönmelerini engellemeyi ve yeni vekillerle birlikte Koordinasyon Çerçevesi’nin vekillerinin artmasını garantilemeyi amaçlıyordu. Siyaset sahnesi, Koordinasyon Çerçevesi içinde Kanun Devleti Koalisyonu ile Fetih Hareketi arasında yeni dengelerin birbirine yakınlaşması sebebiyle daha karmaşık bir yapıya evrildi. Bu da hükümet kurma müzakereleri maratonunda Kanun Devleti Koalisyonu ile Fetih Hareketi arasındaki rekabetin daha çok şiddetli geçeceği anlamına gelir. 23 Haziran oturumunun üzerinden çok geçmeden iki farklı eğilim öne çıktı: Birincisi, hükümeti kurmak için mevcut sürece devam ederek, kısa ve uzun vadede Sadr Hareketi’nin devlet makamları üzerindeki etkisinin en aza indirilmesi. İkinci eğilim ise Sadr Hareketi ile dengeli ilişkilerin sürdürülmesini, Hareketin siyasi ağırlığının ve Irak sokağı üzerindeki etkisinin dikkate alınmasını ve görmezden gelinmeyecek büyük bir ulusal güç olarak görülmesini öneriyor.”-