عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Mescid-i Aksa çevresinde tapu kayıt işlemleri başladı: Kudüs’te yaşayan Filistinliler bu konuda İsrail makamlarıyla işbirliği yapmak istemiyor

Kudüs ve Filistin Müftüsü Şeyh Muhammed Hüseyin, Mescid-i Aksa çevresinde devam eden kazıların Aksa’nın temelleri için tehlike oluşturduğu uyarısında bulundu.

Avrupa Parlamento Üyesi Iratxe Garcia Perez, Kudüs’teki Şeyh Cerrah Mahallesi’nde evlerini tahliye etmeleri istenen Selam ailesiyle görüştü.
Avrupa Parlamento Üyesi Iratxe Garcia Perez, Kudüs’teki Şeyh Cerrah Mahallesi’nde evlerini tahliye etmeleri istenen Selam ailesiyle görüştü.
TT
TT

Mescid-i Aksa çevresinde tapu kayıt işlemleri başladı: Kudüs’te yaşayan Filistinliler bu konuda İsrail makamlarıyla işbirliği yapmak istemiyor

Avrupa Parlamento Üyesi Iratxe Garcia Perez, Kudüs’teki Şeyh Cerrah Mahallesi’nde evlerini tahliye etmeleri istenen Selam ailesiyle görüştü.
Avrupa Parlamento Üyesi Iratxe Garcia Perez, Kudüs’teki Şeyh Cerrah Mahallesi’nde evlerini tahliye etmeleri istenen Selam ailesiyle görüştü.

İsrail Adalet Bakanlığı Mescid-i Aksa çevresindeki arazi ve gayrimenkullerin mülkiyetlerini Yahudilerin isimleri üzerine kaydetme işlemlerini başlattı. Bu karara “ekonomik eşitsizliğin azaltılması ve Kudüs'te yaşayan Filistinlilerin hayat koşullarının iyileştirilmesi” gerekçe gösterildi.
İsrail’in Haaretz gazetesinde yer alan haberde, “Mescid-i Aksa’nın güneyindeki Eski Şehir beldesi surları çevresindeki Arkeolojik Park Projesi kapsamında yer alan toprakları kapsayan kayıt işlemleri geçen hafta başladı” ifadeleri kullanıldı. Kudüs İslami Vakıflar İdaresi, Ürdün, Filistinliler ve diğer ülkelerin bu adıma tepki göstermesi bekleniyor.
Kudüs'te tapu sicilinden sorumlu yetkili David Rotenberg, İsrail hükümetinin 2018’de çıkardığı ve arazilerin Yahudilerin adlarına kaydetmesine izin veren “Gaiplerin Mülkleri Yasası” doğrultusunda bu ‘gaip mülk’ statüsündeki arazileri Yahudilerin adına kaydetmeye başlamıştı. Bu sefer de Aksa çevresindeki arazilerde işlemleri başlatan Rotenberg, Şeyh Cerrah’taki arazilerin Yahudilerin adlarına kayıt işlemlerinin tamamladığını, Fransız Tepesi bölgesi için şu anda hazırlıkların sürdüğünü ve Kudüs’ün güneyinde “Givat Hashakid” ismiyle yeni bir yerleşim yeri inşasının planlandığını söyledi.
Süreç ayrıca Beytullahim yakınındaki Har Homa yerleşim yeri ile Kudüs’ün Sur Baher beldesi arasında yer alan ve Haredi Yahudilerin yaşadığı Har Şalom yerleşim yerine yakın bir bölgeyi kapsıyor. Buna ek olarak Kudüs’ün kuzeyindeki Atarot bölgesinde yeni yerleşim mahallesi inşa edilmesi planlanıyor.
Haaretz gazetesi, Adalet Bakanlığı’nı, hükümetin “ekonomik eşitsizliğin azaltılması ve Kudüs'te yaşayan Filistinlilerin hayat koşullarının iyileştirilmesi” için ayırdığı bütçeyi istismar etmekle suçladı. Gazete haberinde “Bu bütçe gerçekte arazilerin Yahudi mülkiyeti olarak kaydedilmesi için kullanılıyor” ifadesini kullandı. İsrail insan hakları örgütlerinin tepkilerine rağmen bu yöndeki uygulamalarını sürdürüyor.
İsrail hükümeti 2018’de işgal altındaki Doğu Kudüs’te ekonomik eşitsizlikleri giderme planını onayladı. Kararın bir parçası olarak arazi tapu kaydı sistemi oluşturulması için bütçe tahsis edildi. 1967 yazında Kudüs’ün doğu cephesinin işgal edilmesinden bu yana İsrail Doğu Kudüs’teki arazilerin sadece yüzde 5’inin tapu kaydını yaptı. Geri kalan araziler ise resmiyette kayıtlı değil. Haaretz, arazilerin kayıtsız olmasının ruhsat alma prosedürlerini engellediğine dikkat çekti. Ancak Filistinliler Kudüs’teki arazilerin tapu kayıt işlemlerinin yapılması fikrini reddediyor. Filistinliler bu girişimi, “Kudüs’ü Yahudileştirme ve İsrail’in araziler ile evler üzerinde mutlak hakimiyet kurma” adımı olarak görüyor. Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Üyesi ve Kudüs İşleri Dairesi Başkanı Adnan el-Hüseyni, Kudüs’teki Filistinlilere tapu projesi konusunda İsrail makamlarıyla işbirliği yapmama çağrısında bulundu. Hüseyni, “Kudüs’teki arazi ve binaların kaydedilmesi kent üzerinde tam hakimiyet kurmanın son adımıdır. Kentteki her şey sözde devlet mülkiyeti altına girecek” dedi. Nitekim Kudüs’te yaşayan Filistinliler de ellerindeki mülkiyetleri ele geçirmek için aralıksız olarak çalışan Yahudi yerleşimcilere herhangi bir şekilde mülkiyetlerini kaptırmamak adına tapu işlemleri konusunda İsrail’deki Bakanlıklarla işbirliği yapmayı reddediyor. İnsan hakları örgütü Ir Amim’in avukatı Gal Yanovsky, “Böyle bir çözümden kimsenin yararlanamayacağı ve bu düzenlemenin devletin bölgede kontrolü ele geçirmesinin başka bir aşaması olduğu aşikâr. Mevcut kayıt işlemleri, İsrail’in kentteki en fazla hassas bölgeyi kontrol altına alma çabası yolunda ileriye doğru sıçrama girişimidir. Haaretz’in konuyla ilgili haberi, Filistinlilerin, İsrail’in son bir yıl içindeki uygulamaları (Naftali Bennett başkanlığındaki dönem) “kentin gerçekliği üzerinde en çok tehdit oluşturan uygulamalar” diye nitelediği bir dönemde geldi. Filistin yönetimine bağlı Kudüs İşleri Bakanı Fadi el-Hedmi, söz konusu zaman aralığında sözde “Büyük Kudüs” projesini hayata geçirmek amacıyla yerleşim yerlerinin sayılarında gözle görülür bir artış olduğuna dikkat çekti. Hedmi, resmi verilere göre Bennett hükümetinin Kudüs kentinde 270’ten fazla ev yıktığını, bu sebeple yaklaşık 500 Filistinlinin göç etmek zorunda kaldığını, 3 binden fazla kişinin tutuklandığını, bir dizi büyük yerleşim yeri projelerinin hayata geçirildiğini ve kenti Yahudileştirerek kentteki statükoyu değiştirme planlarının uygulandığını söyledi. Hedmi, “Bu hükümetin bir yılı Mescid-i Aksa için oldukça zor geçti. Bu süreçte Mescid-i Aksa’nın tarihi ve hukuki statükosunu hedef alan bir dizi adım atıldı ve hatta Aksa’nın çevresinde kazı yapıldı” dedi.
Filistinliler, Aksa çevresindeki kazıların artmasıyla birlikte Aksa’nın temellerinin yıkılması tehlikesine karşı uyardı. Kudüs ve Filistin Müftüsü Şeyh Muhammed Hüseyin, İsrail Tarihi Eserler Kurumu ve Elad Yerleşim Derneği’nin bir süredir Aksa bitişiğindeki Burak Meydanı ve Emevi Sarayları bölgesinde tam hız devam eden kazılarının Aksa’nın temellerini tehdit ettiğini söyledi
Hüseyin, “Bu kazılar devam ediyor ve durdurulmadı. Fakat son dönemde artarak aynı anda birçok yeri kapsadı. Bu durum, mübarek Mescid-i Aksa ve civarındaki binalar için her an yakın bir tehlikenin olabileceğine işaret ediyor” dedi.
Filistin Devlet Başkanlığı, cumartesi günü yaptığı açıklamada, kazıların Aksa’nın temelleri için oluşturduğu tehdide karşı uyarmıştı. Bundan önce de Vakıflar İdaresi ve dini merciler aynı uyarıda bulunmuştu.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Gazze’de ilk kez silahlı bir grup sivilleri göçe zorladı

Gazze’nin orta kesimindeki Deyr el-Belah’ta bir Filistinli kadın, yardım mutfağından yemek alırken (AP)
Gazze’nin orta kesimindeki Deyr el-Belah’ta bir Filistinli kadın, yardım mutfağından yemek alırken (AP)
TT
TT

Gazze’de ilk kez silahlı bir grup sivilleri göçe zorladı

Gazze’nin orta kesimindeki Deyr el-Belah’ta bir Filistinli kadın, yardım mutfağından yemek alırken (AP)
Gazze’nin orta kesimindeki Deyr el-Belah’ta bir Filistinli kadın, yardım mutfağından yemek alırken (AP)

Gazze’nin doğusundaki Tuffah Mahallesi’nde faaliyet gösteren silahlı bir grup, İsrail ile Hamas’ın kontrol alanlarını ayıran “sarı hat”a yakın bir konut alanında yaşayan sivillerin tamamını silah tehdidi altında tahliyeye zorladı.

Şarku’l Avsat’a konuşan saha kaynakları, “Rami Halis Grubu” olarak anılan silahlı yapıya mensup kişilerin perşembe sabahı erken saatlerde Şuaf ve Kibbutz bölgelerinde ayakta kalan evlerin yakınına gelerek havaya ateş açtığını, ardından bölgeden çekildiğini aktardı. Aynı grubun öğle saatlerinde geri dönerek megafonla, gün batımına kadar tahliye edilmemesi halinde ateş açılacağı uyarısında bulunduğu belirtildi.

Kaynaklara göre silahlı kişiler, olası bir saldırıdan kaçınmak amacıyla sivillerle doğrudan temas kurmadı ve yüzlerce metre mesafeden megafonla seslendi. Grup, tahliyenin İsrail ordusunun talimatıyla yapıldığını iddia ederken, İsrail güçlerinin sarı hattın doğusunda, bu ailelerin kısa süre önce döndüğü evlere yaklaşık 150 metre uzaklıktaki bölgeleri kontrol ettiği ifade edildi.

Tehditler üzerine bölge sakinleri fiilen göç etmek zorunda kaldı ve Gazze kentinin batısındaki alanlara yöneldi. Kaynaklara göre, bir kısmı ağır hasarlı evlerde, bir kısmı ise çadırlarda yaşayan 240’tan fazla kişi yeni ve zorlu bir göç yolculuğuna çıktı.

Önceki İsrail adımı

Saha kaynakları, İsrail güçlerinin salı ve çarşamba akşamları söz konusu bölgelere patlayıcı içermeyen sarı renkli variller attığını, ancak o aşamada tahliye talep edilmediğini ifade etti. Bugünkü zorla tahliye adımının ise, ateşkes anlaşması kapsamındaki çekilme hattı doğrultusunda “yeşil ve güvenli” olarak sınıflandırılan bölgelerde yaşayan daha fazla sivili yerinden etmeye yönelik İsrail planlarının uygulanması anlamına geldiği kaydedildi.

tgrhy
Gazze kentinin doğusundaki Tuffah Mahallesi’nde yıkılmış bir bina (EPA)

İsrail güçlerinin son haftalarda sarı hattın kapsamını genişlettiğine işaret eden kaynaklar, yeni hamlenin Tuffah Mahallesi’nin içine doğru yaklaşık 150 metre derinlikte ve 300 metre genişlikte yeni bir alanın fiilen kontrol altına alınması anlamına geldiğini vurguladı. Bu sürecin, zaman zaman bombardıman, zaman zaman tehdit yoluyla mahallenin adım adım ele geçirilmesi şeklinde ilerlediği belirtildi.

Ek bir tampon bölge

Görünen o ki İsrail, Gazze’nin doğusunda, özellikle Selahaddin Caddesi’nden 7 Ekim 2023 öncesindeki sınırlara kadar uzanan ve en az 2,5 kilometre derinliğinde bir tampon bölge oluşturma planını fiilen hayata geçiriyor. Bu plan, Filistinli kaynaklar tarafından haftalar önce Şarku’l Avsat’a açıklanmıştı.

sd
Trump'ın planına göre Gazze'den çekilmenin aşamalarını gösteren harita (Beyaz Saray)

Gazze’nin kuzeyinden güneyine uzanan Selahaddin Caddesi, savaş boyunca büyük askerî öneme sahipti ve İsrail ordusu bu yolu farklı eksenlerden kesmeye odaklandı. Ateşkes anlaşmasında “ilk çekilme hattı” olarak sunulan sarı hattın, birçok bölgede fiilen ileri taşındığı; bunun da çevredeki yerleşim alanları üzerinde İsrail kontrolünü genişlettiği ifade ediliyor.

Süregelen ihlaller

Bu gelişmeler, Gazze Şeridi’nde İsrail’in ateşkes ihlallerinin sürdüğü bir döneme denk geldi. Beyt Lahiya’da bir insansız hava aracı saldırısında bir Filistinli hayatını kaybederken, diğer bölgelerde de İHA’lardan ve zırhlı araçlardan açılan ateş sonucu yaralanmalar yaşandı. İsrail hava kuvvetleri, Han Yunus’un doğusu ve Refah’ın kuzeyinde çeşitli hedefleri vurdu.

10 Ekim 2023’te yürürlüğe giren ateşkesten bu yana İsrail ihlallerinde hayatını kaybeden Filistinlilerin sayısının 413’ü aştığı bildiriliyor. Hamas ise ihlal sayısının 900’ü geçtiğini belirterek, arabulucularla temas halinde olduklarını ve anlaşmanın ikinci aşamasına geçilmesini değerlendirdiklerini açıkladı.

rgh
Gazze’nin orta kesimindeki Deyr el-Belah’ta, bir yardım mutfağından yemek almak için bekleyenler arasında duran Filistinli bir kız (AP)

Hamas, İsrail’in anlaşmaya uyması konusunda ABD’nin rolüne dikkat çekiyor. Hareketin sözcüsü Hazım Kasım, “Başkan Trump’ın Gazze ve bölgede barışı sağlayabilecek tek kişi olduğuna inanıyoruz. Netanyahu’yu barışın gereklerini yerine getirmeye zorlayabilecek tek aktör odur” dedi.

ARAP DÜNYASI

Sudan Savaşında yeni umut penceresi: Suudi–ABD Girişimi

Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)
Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)
TT
TT

Sudan Savaşında yeni umut penceresi: Suudi–ABD Girişimi

Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)
Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)

Sudanlıların, 15 Nisan 2023’ten bu yana yaşadıkları savaşın ve insani trajedinin yakın zamanda sona ereceğine dair umutları giderek zayıfladı. İlk kurşunun sıkıldığı andan itibaren bölgesel ve uluslararası girişimlerin tıkanması, kamuoyundaki karamsarlığı daha da derinleştirdi.

Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın inisiyatif alması ve Başkan Donald Trump’tan doğrudan müdahale istemesi, karamsar tablo içinde yeni bir umut penceresi açtı; Suudi Arabistan, kilitlenmiş sürecin çözümünde belirleyici bir aktör olarak öne çıktı.

Veliaht Prens, kısa süre önce ABD’ye yaptığı resmî ziyaret sırasında, savaşın durdurulmasına yardımcı olması için Başkan Trump’tan müdahale talep etti. Trump, 19 Kasım’da düzenlenen ABD–Suudi İş Forumu’nda yaptığı açıklamada bu talebi doğruladı.

dfrgt
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Riyad’daki el-Yemame Sarayı’nda Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdülfettah el-Burhan’ı kabul ederken (SPA)

Veliaht Prens’in Sudan’daki savaşı sona erdirmek için kendisinden doğrudan müdahale istediğini ifade eden Trump,  “Prens, Sudan konusunda belirleyici bir adım atmamı talep ediyor” dedi. Trump, ABD’nin çatışmanın bitirilmesinde etkin bir rol oynayacağını da sözlerine ekledi.

Halk ne diyor?

Savaşın harabeye çevirdiği Hartum’da vatandaşlar, Suudi hamlesini “kardeşlerden beklenen” bir adım olarak görüyor. Ahmed Musa, “Veliaht Prens’in yaptığı, kardeş bir ülke olan Suudi Arabistan’dan beklenen bir adımdır” diyor.

Hızlı Destek Güçleri’nin kontrolüne giren Faşir’de yaşayan Hava İbrahim, savaşın yıkımını şu sözlerle anlatıyor: “Savaş yeşili kuruyu yok etti; çok zarar gördük.”

Kuşatma altındaki Kuzey Kordofan’ın başkenti Ubeyd’en İsa Abdullah ise genel ruh hâlini şöyle özetliyor: “Savaştan etkilenmeyen ev kalmadı; bu nedenle kardeşlerin müdahalesini memnuniyetle karşılıyoruz.”

Sudan Kurucu İttifakı'nın (Te'sis) fiilî başkenti konumundaki Nyala’dan F. Cibril, kamuoyunun temel beklentisinin çatışmaların sona ermesi, insani yardımların ulaştırılması ve yerinden edilenlerin geri dönüşü olduğunu belirtti.

sa
Güney Sudan’ın Renk şehrinde bir sınır noktasından ayrılmayı bekleyen, yerinden edilmiş ailelerin kişisel eşyalarını taşıyan bir kamyon (Arşiv – AFP)

Sudanlılar dışarıdan dayatılan bir çözümden ziyade, tarafları yeniden müzakere masasına getirecek, siyasi süreçlerin zaman kazanmak için kullanılmasını engelleyecek “tarafsız” bir arabulucu istiyor. Kamuoyunda Suudi Arabistan’ın bu rolü üstlenebileceği düşünülüyor.

Geri adım sinyalleri

Resmî düzeyde tepkiler tek çizgide ilerlemedi. Trump’ın 19 Kasım 2025’te Veliaht Prens’in talebini açıklamasının hemen ardından, Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Abdülfettah el-Burhan adımı memnuniyetle karşıladı ve X’te “Teşekkürler Prens Muhammed bin Selman, teşekkürler Başkan Trump” mesajını paylaştı.

Suudi ve ABD girişimlerine destek açıklayan Burhan hükümeti, barış için hazır olduğunu vurguladı; ancak Dörtlü Grup çerçevesindeki arabuluculuğa mesafeli durarak Suudi Arabistan’ın tek başına yürüteceği bir süreci ön plana çıkardı.

Askerî bir anlaşma mı?

Eski Başbakan Abdullah Hamduk’un liderliğindeki sivil-demokratik ittifak Sumud, Suudi çabalarını “yeni bir yol açabilecek olumlu bir adım” olarak değerlendirdi; ancak çözümün yalnızca askerler arasında kalmaması ve sivil aktörlerin kapsamlı bir uzlaşmaya dâhil edilmesi şartını koydu.

HDK’ye yakın Sudan Kurucu İttifakı da Suudi Arabistan’ın  hamlesini desteklediğini ve bunun krallığın Sudan’ın çöküşünü önleme konusundaki hassasiyetini yansıttığını söyledi.

Girişim başarılı olur mu?

Sudanlılar, Suudi–ABD girişimlerinin ateşkesi zorlayan, insani yardım geçişlerini mümkün kılan ve krizi yeniden üretmeyen bütüncül bir diplomatik çerçeveye dönüşmesini umuyor. Avukat Hatem İlyas, Şarku’l Avsat’a bu yaklaşımın “en büyük ihtiyaç” olduğunu ifade etti.

İlyas, Şarku’l Avsat’a, savaşın en büyük zorluğunun meşruiyet mücadelesi, toplumsal bölünme, kurumların zayıflığı ve çok sayıda aktörün çıkar çatışmalarından kaynaklanan karmaşık yapı olduğunu ifade etti.

rty6
Faşir’den kaçan Sudanlılar, 19 Kasım 2025’te Kuzey Sudan’daki Debbe kentinde bulunan “El-Ifad” yerinden edilmişler kampına ulaştıktan sonra dinlenirken (AFP)

Tüm belirsizliklere karşın, Sudan’ın doğusundan batısına uzanan kentlerde ortak bir duygu öne çıkıyor. Paris’te yaşayan gazeteci Muhammed el-Esbat, kamuoyunda silahların susmasına ve uzun süredir beklenen barışa giden yola dair temkinli ama güçlü bir beklentinin hâkim olduğunu ifade etti.

Yakın bir çözüme dair umutların zayıflamasının ardından, Egemenlik Konseyi Başkanı Abdülfettah el-Burhan’ın 15 Aralık’ta Riyad’a yaptığı ziyaret ve Veliaht Prens’le gerçekleştirdiği üst düzey görüşme, yeniden iyimser bir hava yarattı.

Riyad’da bu görüşmenin yapılması bile, savaşın durdurulması ve insani felaketin sona erdirilmesine yönelik yeni bir umut kapısı araladı. Genel kanaat, “Suudi Arabistan’ın Sudan’da savaşı durdurma dosyasını önceliklerinin başına aldığı” yönünde.

Savaşın yorduğu, canlar aldığı, geçim kaynaklarını yok ettiği ve milyonları mülteci ile yerinden edilmiş kişi hâline getirdiği Sudanlılar, ülkelerine, evlerine ve özledikleri hayatlarına dönmeyi umut ediyor. Peki bu kez girişimler kalıcı bir barış getirecek mi?

ARAP DÜNYASI

Şam–SDG hattında belirsizlik: Anlaşma iddiaları yalanlandı

Fotoğraf:  Reuters
Fotoğraf:  Reuters
TT
TT

Şam–SDG hattında belirsizlik: Anlaşma iddiaları yalanlandı

Fotoğraf:  Reuters
Fotoğraf:  Reuters

Suriye’nin El Vatan gazetesi, bugün (perşembe) hükümetten bir kaynağa dayandırdığı haberinde, Suriye hükümeti ile Suriye Demokratik Güçleri (SDG) arasında yakın zamanda bir askerî anlaşmaya varılacağı yönündeki iddiaların yalanlandığını aktardı.

Kaynak, SDG ile temasların şu anda durmuş olduğunu ve hükümetin, Suriye Savunma Bakanlığı tarafından sunulan bir öneriye SDG’nin verdiği yanıtı değerlendirdiğini vurguladı.

Suriye televizyonu ise bugün, bir kaynağa dayandırarak, ABD arabuluculuğunda hükümet ile SDG arasında, unsurların yıl sonundan önce Suriye ordusu ve iç güvenlik güçlerine entegre edilmesini öngören bir askerî anlaşmaya yakında varılmasının beklendiğini bildirmişti.

Televizyonun aktardığına göre, söz konusu anlaşma Savunma ve İçişleri bakanlıklarına 90 bin unsurun entegre edilmesini ve Rakka, Deyrizor ve Haseke’de Savunma Bakanlığına bağlı güçler içinde SDG’ye tahsis edilecek üç askerî tümeni kapsıyor.

Kaynak ayrıca, hükümet güçlerinin Suriye’nin kuzeydoğusuna girişi, askerî karar alma mekanizması ile görev, yetki ve sorumlulukların dağılımı gibi başlıca ihtilaflı konuların hâlen müzakere edildiğini belirtti.