İsrail’de Knesset'in feshi ertelendi

Likud Partisi Genel Başkanı Binyamin Netanyahu liderliğindeki İsrail muhalefeti, Knesset üzerinden zaman kazanarak alternatif bir hükümet kurmaya çalışsa da iktidar partileri, yeniden seçimlere gitmekten kaçınmak için dün Knesset'in dağılmasını engellemeyi başardı.

Muhalefet, birçok tartışmanın kaydedildiği uzun ve zor geçen bir günün ardından Knesset'in feshedilmesini engelledi. Koalisyon hükümetinden ayrılan Knesset Komitesi Başkanı Nir Orbach, bu konudaki tartışmayı birkaç kez ertelemiş oldu. Hükümet koalisyonu Knesset’in dağıtılması yönünde ağırlığını koyarken Orbach ise muhalefet partilerine mevcut Knesset aracılığıyla alternatif bir hükümet kurma şansı vermek amacıyla komitedeki görüşmeleri askıya aldı.

Knesset'in feshedilmesi yönündeki oylama tarihi, erken seçim tarihi, Batı Şeria'da İsrail yasalarının uygulanması konusu ve hakkında suç duyurusunda bulunulan bir milletvekilinin başbakanlığa adaylığını koymasını önleyen ‘sanık yasası’ hususlarında hükümeti oluşturan partiler ile koalisyon partileri arasında görüş ayrılıkları yaşanmıştı.

Dini Siyonizm Partisi Başkanı Bezalel Smotrich, Knesset'i feshetmeden ve sandığa gitmeden alternatif bir hükümet kurmak için muhalefette mümkün olan her şeyi yapacakları konusunda anlaştıklarını aktardı. Diğer yandan Savunma Bakanı Benny Gantz ise Netanyahu başkanlığında bir ‘alternatif hükümet’ kurulmasını önleyeceklerini ifade etti. Kanal 13’e konuşan Gantz, “Geniş ve istikrarlı bir birlik hükümeti kurmak amacıyla sandık başına gideceğiz; siyasi çıkmazı kırmanın tek yolu bu” vurgusunda bulundu. Diğer koalisyon liderleri de Netanyahu'ya katılmayı reddetti. Yisrael Beitenu Partisi lideri ve Maliye Bakanı Avigdor Liberman, Netanyahu ile aynı hükümet dahilinde bulunmayacağına söz verdi. Kanal 12'ye konuşan Liberman, “Hiçbir şart ve koşulda Netanyahu ile aynı hükümette olmayacağız. Aynı şekilde Şas ve Birleşik Tevrat Yahudiliği ile de” ifadelerine başvurdu.

Geçtiğimiz Çarşamba günü, Knesset’in feshi yönündeki bir tasarıya ön okuma ile onay verilmişti. Oylama işleminin dün üçüncü okuma ile tamamlanması, erken seçimlerin planlanması bekleniyordu ancak bu plan gerçekleşmedi. Hayom gazetesi, ilk okuma ile yapılsa dahi ikinci ve üçüncü okumanın yapılmayacağını aktardı. 24. Knesset'in feshi için oylama süreci, Başbakan Naftali Bennett ve Dışişleri Bakanı Yair Lapid'in görevde kaldığı bir yılın ardından Knesset’i feshederek seçimlere gitme kararlarını açıklamalarının ardından başlamıştı.

İsrail koalisyonu, Orbach'ı muhalif partilerin alternatif bir hükümet kurmasına imkan sağlamak için kasıtlı olarak oy vermekle suçlamış, Knesset’in feshedilmesi yönündeki görüşmeleri engellediğini öne sürmüştü. Koalisyonun en sağcı üyelerinden biri olan Orbach’in geçtiğimiz hafta iktidar bloğuyla bağlarını keserek bloğun Knesset’teki çoğunluğunu kırması, Bennett’ın söz konusu kararı almasına yol açmıştı.

Koalisyon partileri, Knesset'in feshedilmesini öngören yasa tasarısına dair oylarının Anayasa ve Kanun Komisyonu’na nakledilmesi için Knesset Komitesi'nde sahip oldukları çoğunluktan yararlandı. Başarısı garanti olmayan bu süreç, en az 48 saat beklemeyi gerektiriyor. Gilad Krief başkanlığındaki Anayasa ve Kanun Komisyonu, Orbach'ın süreci bozacağından çekinerek Knesset'in feshedilmesi tasarısının özel bir versiyonunu ele almaya başlamak için Pazar sabahı bir araya gelmişti. Koalisyona bağlılığı ile bilinen Krief, Anayasa Komisyonu aracılığıyla yasayı hızlandırmaya çalışacağını aktardı.

Muhalefet Knesset'te çoğunluğu sağlamayı başardığı taktirde seçime gitmeden yeni bir hükümet kurulacak. Ancak Gantz'ın, Yeni Umut Partisi lideri Adalet Bakanı Gideon Saar ve Maliye Bakanı Liberman’ın Netanyahu ile ittifak kurmayı reddetmesi göz önüne alındığında Netanyahu'nun başbakan olma şansınin zayıf olduğu anlaşılıyor. Politikacı ve analistler, çoğu Knesset üyesinin yolsuzluk suçlamalarıyla karşı karşıya kalan Netanyahu'ya karşı çıkması nedeniyle Knesset içinde alternatif bir sağ hükümet kurma şansının neredeyse imkansız olduğunu söylüyor.

Knesset planlandığı gibi feshedildiği taktirde başkanlığı 48 saat içerisinde Dışişleri Bakanı Yair Lapid devralacak, aynı zamanda sonbaharda en fazla iki yıl içerisinde kaydedilen beşinci seçimlere gidilecek. İsrail kamuoyu, Netanyahu'ya sadık partiler 2021 seçimlerinde elde ettiklerinden çok daha iyi sonuçlar elde edecek olsa dahi rakip iki siyasi bloğun önceki seçim turlarında olduğu gibi bir çıkmaza gireceği görüşünde.

Netanyahu'nun bloğu yahut koalisyon partileri, siyasi ittifaklarda değişiklik olmadığı sürece çoğunluk hükümeti kuramayacak. Anketlere bakıldığında iki tarafın da 120 sandalyeli Knesset'te gerekli 61 sandalyeye ulaşmayı başaramayacağı anlaşılıyor. Maliye Bakanı Avigdor Liberman ise yeni seçimlerin yaklaşık 2,4 milyar şekele mal olacağını ifade ediyor.