Libyalılara göre hükümet petrol ve insan kaçakçılarıyla mücadelede yetersiz

Libya’nın batısında, Akdeniz’e açılmadan önce yakalanan yasa dışı göçmenler. (İstikrarı Destekleme Güçleri)
Libya’nın batısında, Akdeniz’e açılmadan önce yakalanan yasa dışı göçmenler. (İstikrarı Destekleme Güçleri)
TT

Libyalılara göre hükümet petrol ve insan kaçakçılarıyla mücadelede yetersiz

Libya’nın batısında, Akdeniz’e açılmadan önce yakalanan yasa dışı göçmenler. (İstikrarı Destekleme Güçleri)
Libya’nın batısında, Akdeniz’e açılmadan önce yakalanan yasa dışı göçmenler. (İstikrarı Destekleme Güçleri)

Libya’da Geçici Ulusal Birlik Hükümeti’ne bağlı İstikrarı Destekleme Güçleri, petrol ve uyuşturucu ticareti ile insan kaçakçılığını önlemek için ülkenin batı sahillerini kapatarak büyük çaplı bir operasyon başlattı. Ancak Libyalı siyasetçiler, Ulusal Birlik Hükümeti’nin operasyonunun başarılı olma ihtimaline şüpheyle yaklaşıyorlar. Büyük bir bölgeyi kapsayan operasyonun yüksek askeri yetenekler ve lojistik destek gerektirdiğine işaret eden siyasiler, İstikrarı Destekleme Güçleri’nin bu konuda çalışmalar yapan birimlerle koordinasyon halinde olmadığını iddia ettiler.
Daha önceki hükümetler de akaryakıt, uyuşturucu ve insan kaçakçılığına karşı mücadele vermiş ancak kayda değer bir başarı elde edememişti.  
Libya Temsilciler Meclisi üyesi Hasan Zarka, Şarku’l Avsat’a şu değerlendirmede bulundu:
“Bu tek yönlü alınmış bireysel bir karardır. Operasyonun uzun süreli olmayacağını ve yasa dışı göçü engellemede başarısız olacağını düşünüyorum. Batıdaki deniz sınırlarının kapatılması pratikte kolay bir şey değildir. Üstelik böylesi bir karar alınmadan önce koordine halinde ciddi planlamalar yapılması ve yürütme erki ile meclise sunulması gerekirdi. Ancak mevcut siyasi çekişmelerin gölgesinde bunun mümkün olmadığı da açık.”  
Ulusal Birlik Hükümetine bağlı İstikrarı Destekleme Güçleri, yasa dışı göçle mücadele etmek, akaryakıt ve uyuşturucu kaçakçılarını tutuklamak için geniş çaplı bir operasyon başlattığını duyurmuştu. Milletvekili Zarka, yolların kapatılmasının yasa dışı faaliyetleri engellemek için yeterli olmayacağını vurguladığı açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Yolların kapatılması bir çözüm değildir. Bu gibi konularda uluslararası iş birliği önemlidir. Libya dosyasıyla ilgili ülkelerle koordinasyon sağlanmalıydı. Özellikle de Avrupa tarafıyla. Avrupalılar yasa dışı göçü engellemek noktasında bizden daha fazla imkana sahipler. Uydu aracılığıyla gözlem yapabiliyorlar, gemileri ve gerekli ekipmanları var. İstikrarı Destekleme Güçleri’nin ne gibi ekipmanı var? Ayrıca konuyla ilgili Libya güvenlik kurumlarıyla da koordinasyon olduğunu işitmedik. Sonuçta kaçakçılık ve yasa dışı göçle mücadele birimi var. onlarla bir iletişimleri var mı bilemiyoruz.” 
Libya Devlet Yüksek Konseyi üyesi Ahmed Linki ise söz konusu operasyonun ‘şu ya da bu şekilde milis güçleri arasında bir bölgesel nüfuz mücadelesine yol açabileceği’ uyarısında bulundu. Ahmed Linki, akaryakıt kaçakçılığıyla ilgili şu açıklamalarda bulundu:
“Ülke dışına akaryakıt kaçakçılığının en fazla Zaviye petrol rafinerisinden yapıldığı herkes tarafından biliniyor. İstikrarı Destekleme Güçleri Başkanı Hasan ebu Zureybe de o bölgeden. Kaçakçıları herkes tanıyor. Öyleyse bu kişiler niçin tutuklanmıyor? En azından kaçakçılık faaliyetleri neden engellenmiyor? Sorunların kaynağına inmek, yolları kapatmaktan daha iyi bir çözüm olabilir. Bununla birlikte Dibeybe’nin akaryakıttaki sübvansenin kaldırılması teklifi de çözüme katkı sağlar. Akaryakıt ülke içinde çok ucuz olduğu için kaçakçılar daha fazla kâr elde etmek amacıyla bunları yurt dışına gönderiyorlar.”  
Libya Ulusal Eylem Grubu Başkanı Halid et-Tercuman da insan kaçakçılığı ve uyuşturucu ticaretinin engellenmesi için, organizatörlerin tutuklanması gerektiğini savundu. Şarku’l Avsat’a açıklamada bulunan Tercuman’ın değerlendirmesi şöyle oldu:
“Sahil yollarının barikatlarla kapatılması ve trafiğin engellenmesi bölgeyi karış karış ezbere bilen kaçakçıları engelleyemeyecektir. Yani denize ulaşmak için alternatif güzergahlar bulacaklardır. Önemli olan bu suç eylemlerini organize edenlerin tutuklanmasıdır. Bunların çoğunun kim olduğu biliniyor.  Deniz sınırlarının güvenliğinin sağlanması, kalkınma ve imar gibi öncelikli meselelerde mevcut siyasi tıkanıklık nedeniyle etkili çözümler bulunamayacağı açıktır.”
Libya İnsan Hakları Kuruluşu Başkanı Abdulmunim el-Hur de söz konusu operasyonun, insan hakları ihlalleri ile suçlanan İstikrarı Destekleme Güçleri’nin imajını düzeltmek ya da Avrupa’dan mali destek almak için duyurulmuş olabileceğini söyledi. Abdulmunim el-Hur konuya dair şunları söyledi:
“Avrupa Birliği daha önce yasa dışı göçle mücadele etmeleri için Libyalı milis güçlerin liderlerine mali ödemeler yaptı. Bu ödemeler, yasa dışı göç yolları üzerinde olan diğer oluşumların da iştahını kabartmış olabilir. Kimse olumlu çabaları engellemek istemez. Ancak burada olumlu bir amaç uğruna kişisel çıkarlar gözetiliyor olabilir. Önceki hükümetler yasa dışı göçe karşı mücadeleyi ciddiyetle denedi ancak başarılı olamadı.”  



Sudan Savaşında yeni umut penceresi: Suudi–ABD Girişimi

Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)
Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)
TT

Sudan Savaşında yeni umut penceresi: Suudi–ABD Girişimi

Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)
Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)

Sudanlıların, 15 Nisan 2023’ten bu yana yaşadıkları savaşın ve insani trajedinin yakın zamanda sona ereceğine dair umutları giderek zayıfladı. İlk kurşunun sıkıldığı andan itibaren bölgesel ve uluslararası girişimlerin tıkanması, kamuoyundaki karamsarlığı daha da derinleştirdi.

Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın inisiyatif alması ve Başkan Donald Trump’tan doğrudan müdahale istemesi, karamsar tablo içinde yeni bir umut penceresi açtı; Suudi Arabistan, kilitlenmiş sürecin çözümünde belirleyici bir aktör olarak öne çıktı.

Veliaht Prens, kısa süre önce ABD’ye yaptığı resmî ziyaret sırasında, savaşın durdurulmasına yardımcı olması için Başkan Trump’tan müdahale talep etti. Trump, 19 Kasım’da düzenlenen ABD–Suudi İş Forumu’nda yaptığı açıklamada bu talebi doğruladı.

dfrgt
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Riyad’daki el-Yemame Sarayı’nda Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdülfettah el-Burhan’ı kabul ederken (SPA)

Veliaht Prens’in Sudan’daki savaşı sona erdirmek için kendisinden doğrudan müdahale istediğini ifade eden Trump,  “Prens, Sudan konusunda belirleyici bir adım atmamı talep ediyor” dedi. Trump, ABD’nin çatışmanın bitirilmesinde etkin bir rol oynayacağını da sözlerine ekledi.

Halk ne diyor?

Savaşın harabeye çevirdiği Hartum’da vatandaşlar, Suudi hamlesini “kardeşlerden beklenen” bir adım olarak görüyor. Ahmed Musa, “Veliaht Prens’in yaptığı, kardeş bir ülke olan Suudi Arabistan’dan beklenen bir adımdır” diyor.

Hızlı Destek Güçleri’nin kontrolüne giren Faşir’de yaşayan Hava İbrahim, savaşın yıkımını şu sözlerle anlatıyor: “Savaş yeşili kuruyu yok etti; çok zarar gördük.”

Kuşatma altındaki Kuzey Kordofan’ın başkenti Ubeyd’en İsa Abdullah ise genel ruh hâlini şöyle özetliyor: “Savaştan etkilenmeyen ev kalmadı; bu nedenle kardeşlerin müdahalesini memnuniyetle karşılıyoruz.”

Sudan Kurucu İttifakı'nın (Te'sis) fiilî başkenti konumundaki Nyala’dan F. Cibril, kamuoyunun temel beklentisinin çatışmaların sona ermesi, insani yardımların ulaştırılması ve yerinden edilenlerin geri dönüşü olduğunu belirtti.

sa
Güney Sudan’ın Renk şehrinde bir sınır noktasından ayrılmayı bekleyen, yerinden edilmiş ailelerin kişisel eşyalarını taşıyan bir kamyon (Arşiv – AFP)

Sudanlılar dışarıdan dayatılan bir çözümden ziyade, tarafları yeniden müzakere masasına getirecek, siyasi süreçlerin zaman kazanmak için kullanılmasını engelleyecek “tarafsız” bir arabulucu istiyor. Kamuoyunda Suudi Arabistan’ın bu rolü üstlenebileceği düşünülüyor.

Geri adım sinyalleri

Resmî düzeyde tepkiler tek çizgide ilerlemedi. Trump’ın 19 Kasım 2025’te Veliaht Prens’in talebini açıklamasının hemen ardından, Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Abdülfettah el-Burhan adımı memnuniyetle karşıladı ve X’te “Teşekkürler Prens Muhammed bin Selman, teşekkürler Başkan Trump” mesajını paylaştı.

Suudi ve ABD girişimlerine destek açıklayan Burhan hükümeti, barış için hazır olduğunu vurguladı; ancak Dörtlü Grup çerçevesindeki arabuluculuğa mesafeli durarak Suudi Arabistan’ın tek başına yürüteceği bir süreci ön plana çıkardı.

Askerî bir anlaşma mı?

Eski Başbakan Abdullah Hamduk’un liderliğindeki sivil-demokratik ittifak Sumud, Suudi çabalarını “yeni bir yol açabilecek olumlu bir adım” olarak değerlendirdi; ancak çözümün yalnızca askerler arasında kalmaması ve sivil aktörlerin kapsamlı bir uzlaşmaya dâhil edilmesi şartını koydu.

HDK’ye yakın Sudan Kurucu İttifakı da Suudi Arabistan’ın  hamlesini desteklediğini ve bunun krallığın Sudan’ın çöküşünü önleme konusundaki hassasiyetini yansıttığını söyledi.

Girişim başarılı olur mu?

Sudanlılar, Suudi–ABD girişimlerinin ateşkesi zorlayan, insani yardım geçişlerini mümkün kılan ve krizi yeniden üretmeyen bütüncül bir diplomatik çerçeveye dönüşmesini umuyor. Avukat Hatem İlyas, Şarku’l Avsat’a bu yaklaşımın “en büyük ihtiyaç” olduğunu ifade etti.

İlyas, Şarku’l Avsat’a, savaşın en büyük zorluğunun meşruiyet mücadelesi, toplumsal bölünme, kurumların zayıflığı ve çok sayıda aktörün çıkar çatışmalarından kaynaklanan karmaşık yapı olduğunu ifade etti.

rty6
Faşir’den kaçan Sudanlılar, 19 Kasım 2025’te Kuzey Sudan’daki Debbe kentinde bulunan “El-Ifad” yerinden edilmişler kampına ulaştıktan sonra dinlenirken (AFP)

Tüm belirsizliklere karşın, Sudan’ın doğusundan batısına uzanan kentlerde ortak bir duygu öne çıkıyor. Paris’te yaşayan gazeteci Muhammed el-Esbat, kamuoyunda silahların susmasına ve uzun süredir beklenen barışa giden yola dair temkinli ama güçlü bir beklentinin hâkim olduğunu ifade etti.

Yakın bir çözüme dair umutların zayıflamasının ardından, Egemenlik Konseyi Başkanı Abdülfettah el-Burhan’ın 15 Aralık’ta Riyad’a yaptığı ziyaret ve Veliaht Prens’le gerçekleştirdiği üst düzey görüşme, yeniden iyimser bir hava yarattı.

Riyad’da bu görüşmenin yapılması bile, savaşın durdurulması ve insani felaketin sona erdirilmesine yönelik yeni bir umut kapısı araladı. Genel kanaat, “Suudi Arabistan’ın Sudan’da savaşı durdurma dosyasını önceliklerinin başına aldığı” yönünde.

Savaşın yorduğu, canlar aldığı, geçim kaynaklarını yok ettiği ve milyonları mülteci ile yerinden edilmiş kişi hâline getirdiği Sudanlılar, ülkelerine, evlerine ve özledikleri hayatlarına dönmeyi umut ediyor. Peki bu kez girişimler kalıcı bir barış getirecek mi?


Şam–SDG hattında belirsizlik: Anlaşma iddiaları yalanlandı

Fotoğraf:  Reuters
Fotoğraf:  Reuters
TT

Şam–SDG hattında belirsizlik: Anlaşma iddiaları yalanlandı

Fotoğraf:  Reuters
Fotoğraf:  Reuters

Suriye’nin El Vatan gazetesi, bugün (perşembe) hükümetten bir kaynağa dayandırdığı haberinde, Suriye hükümeti ile Suriye Demokratik Güçleri (SDG) arasında yakın zamanda bir askerî anlaşmaya varılacağı yönündeki iddiaların yalanlandığını aktardı.

Kaynak, SDG ile temasların şu anda durmuş olduğunu ve hükümetin, Suriye Savunma Bakanlığı tarafından sunulan bir öneriye SDG’nin verdiği yanıtı değerlendirdiğini vurguladı.

Suriye televizyonu ise bugün, bir kaynağa dayandırarak, ABD arabuluculuğunda hükümet ile SDG arasında, unsurların yıl sonundan önce Suriye ordusu ve iç güvenlik güçlerine entegre edilmesini öngören bir askerî anlaşmaya yakında varılmasının beklendiğini bildirmişti.

Televizyonun aktardığına göre, söz konusu anlaşma Savunma ve İçişleri bakanlıklarına 90 bin unsurun entegre edilmesini ve Rakka, Deyrizor ve Haseke’de Savunma Bakanlığına bağlı güçler içinde SDG’ye tahsis edilecek üç askerî tümeni kapsıyor.

Kaynak ayrıca, hükümet güçlerinin Suriye’nin kuzeydoğusuna girişi, askerî karar alma mekanizması ile görev, yetki ve sorumlulukların dağılımı gibi başlıca ihtilaflı konuların hâlen müzakere edildiğini belirtti.


Katz: İsrail, yerleşimlerini korumak için Gazze Şeridi’nde güvenlik kuşağı kuracak

Batı Şeria’da Cenin kenti yakınlarında bulunan ve tahliye edilen İsrail yerleşimi Sanur’da İsrailli askerler (EPA)
Batı Şeria’da Cenin kenti yakınlarında bulunan ve tahliye edilen İsrail yerleşimi Sanur’da İsrailli askerler (EPA)
TT

Katz: İsrail, yerleşimlerini korumak için Gazze Şeridi’nde güvenlik kuşağı kuracak

Batı Şeria’da Cenin kenti yakınlarında bulunan ve tahliye edilen İsrail yerleşimi Sanur’da İsrailli askerler (EPA)
Batı Şeria’da Cenin kenti yakınlarında bulunan ve tahliye edilen İsrail yerleşimi Sanur’da İsrailli askerler (EPA)

İsrail Savunma Bakanı Israel Katz, bugün (perşembe) Gazze savaşıyla ilgili açıklamalarında, “Gazze’de kazandık” dedi. Hamas ile olası bir ateşkes anlaşmasına değinen Katz, ülkesinin “Gazze’den asla ayrılmayacağını” söyledi. Katz, İsrail Gazze Şeridi içinde, yerleşimleri korumak amacıyla bir güvenlik kuşağı oluşturacağını ifade etti.

Savunma Bakanı Katz, Hamas’ın silah bırakması gerektiğini yineleyerek, aksi takdirde “İsrail’in bu görevi kendisinin yerine getireceğini” ifade etti.

Şarku’l Avsat’ın Yedioth Ahronoth gazetesinden aktardığı habere göre Katz, Bnei Akiva, Ulpanot Merkezi ve Makor Rishon’un ortak düzenlediği Ulusal Eğitim Konferansı’nda yaptığı konuşmada, ABD Başkanı Donald Trump’ın planı çerçevesinde Hamas silah bırakmazsa İsrail’in bu adımı bizzat atacağını söyledi.

Haberde, ordunun Gazze’den çekilmesini ve bölgenin Filistinlilere devrini içeren anlaşmaya karşın, Katz’ın Gazze Şeridi’ni çevreleyen bir güvenlik kuşağının yerleşimlerin korunması amacıyla kurulacağını ifade ettiği belirtildi.

Öte yandan Batılı ülkeler iki devletli çözümden söz etmeyi sürdürürken, İsrail parlamentosu Knesset, Haziran 2024’te Ürdün Nehri’nin batısında bir Filistin devletinin kurulmasını reddeden kararı resmen kabul etmişti. Kararda, 7 Ekim olaylarının ardından bir Filistin devleti kurulmasının “teröre ödül” anlamına geleceği savunulmuş ve bunun Hamas’ı daha da teşvik edeceği öne sürülmüştü.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile aşırı sağcı dini kanattan bazı bakanlar da defalarca Filistin devleti kurulmayacağını dile getirmişti.