Irak: Mukteda es-Sadr, Cumhurbaşkanı Salih’in İsrail ile normalleşmeyi suç sayan yasayı bizzat onaylamamasını eleştirdi

Irak’ta Sadr Hareketi’nin 73 milletvekilinin istifa etmesinin ardından hareketin lideri Mukteda es-Sadr’ın vekillerini Meclis’ten çekme kararının üzerinden 10 gün geçti. Bu karar siyasi çevrelerde hâlâ tartışma konusu olmaya devam ederken, Sadr bu sefer Cumhurbaşkanı Berhem Salih’i hedef aldı.

Sadr, Twitter hesabından paylaştığı mesajda, Cumhurbaşkanı Salih’in İsrail ile normalleşme yasasını imzalamasına tepki gösterdi. Nitekim Sadr Hareketi yasanın Meclis’ten geçmesine öncülük etmişti. Mukteda es-Sadr, mesajında, “Sözde Irak Cumhurbaşkanı’nın normalleşmeyi suç sayan yasayı imzalamaması oldukça yüz kızartıcı. Halkın normalleşmeden yana olan ve milli olmayan bir cumhurbaşkanına sahip olması utanç verici. Ben, Allah’ın huzurunda ve Irak halkının önünde onun suçundan beriyim. Daha önce ve daha sonraları (Salih’in) cumhurbaşkanlığına aday gösterilmesinden üzüntü duyuyorum” ifadelerini kullandı.

Cumhurbaşkanlığı resmî sitesinde dün yayınlanan yazılı açıklamada, Cumhurbaşkanı Salih’in söz konusu yasanın Meclis’ten gönderildiği şekliyle ve üzerinde herhangi bir düzeltme yapmadan ele alınması talimatı verdiği belirtildi. Yasanın 20 Haziran 2022’de resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdiğine işaret edilen açıklamada, Cumhurbaşkanı Salih’in, Filistin meselesini, Filistin halkının meşru haklarını elde etmesi ve vatanını Siyonist oluşumdan kurtarmasını destekleme konusunda kararlı bir duruş sergilediği ifade edildi. Açıklamada, Cumhurbaşkanı Salih’in Birleşmiş Milletler Genel Kurul toplantıları sırasında ulusal ve uluslararası platformlarda bu hususu defalarca tekrarladığı vurgulandı.

Irak Meclisi Mayıs sonlarında İsrail ile normalleşmeyi suç kabul eden yasa tasarını yasalaştırdı. Tasarı, Sadr Hareketi tarafından ve müttefikleri Sünni Egemenlik İttifakı ile Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) işbirliğiyle Meclis’e sunuldu. Meclis, tasarıyı oy birliğiyle onayladı.

Yasa, normalleşme konusunda bir ilk sayılıyor. Irak’ta 1969 tarihli Ceza Kanunu’nun 201’inci maddesi, Siyonizmi savunan kişilere idam cezası öngörüyordu. Ancak yeni yasa farklı olarak müebbet veya geçici hapis cezaları içeriyor. Yasanın birinci maddesi “İşgalci Siyonist oluşum ile diplomatik, siyasi, askeri, ekonomik, kültürel veya başka herhangi bir ilişkinin kurulmasını engellemeyi” hedefliyor.

Irak yasalarına göre, Meclis’in çıkardığı yasalar, cumhurbaşkanı onaylamış olsun ya da olmasın, 15 günlük beklemenin ardından onaylanmış kabul edilir. Cumhurbaşkanı tarafından onaylanmaması anayasal bir engel olarak görülmez.

Cumhurbaşkanı Salih’in normalleşmeyi suç sayan yasayı “Gerekli işlemi yapmak üzere” ibaresiyle Meclis Başkanlık Divanı’na göndermesinin ardından ilgi yasa, Başkanlık Divanı Başkanı imzasıyla, Irak devleti yasaları ve mevzuatlarının yayınlandığı “El-Vakai El-Irakiyye” isimli resmî gazetede yayınlandı.

Ancak bazı siyaset ve hukuk çevrelerinin değerlendirmesine göre, Sadr, yasanın bizzat Cumhurbaşkanı Salih tarafından imzalanmamasına itiraz etti. Çünkü Salih’in, formalite bile olsa, yasayı imzalamaması ve sadece “Gerekli işlemi yapmak üzere” ibaresiyle Meclis Başkanlık Divanı’na göndermesi, onun yasaya karşı tavır aldığı anlamı taşıyor.

Öte yandan Irak’ta siyasi gelişmeleri takip eden gözlemciler, Sadr’ın Cumhurbaşkanı Salih’i hedef aldığı Twitter paylaşımını, Salih’in yeniden dönem cumhurbaşkanı seçilme yolundaki son fırsatına indirilen “ölümcül darbe” diye nitelendirdi. Gözlemciler özellikle Şii Koordinasyon Çerçevesi ile Sadr arasındaki gergin ilişkilere işaret ederek, bu paylaşımın siyaseti kilitlemeyi amaçladığını belirtiyor. Gözlemcilere göre, Sadr’ın paylaşımının ardından Koordinasyon Çerçevesi, cumhurbaşkanı seçimi sırasında Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) cumhurbaşkanı adayı Reber Ahmed’e karşılık Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (KYB) adayı Salih’e ‘evet’ oyu vermekte zorlanabilir.

Diğer bazı çevreler ise geçtiğimiz süreçte KYB ile ittifak kuran Koordinasyon Çerçevesi’nin, cumhurbaşkanı seçiminde Salih’e oy verip vermeme kararını milletvekillerinin tercihine bırakabileceğini değerlendiriyor.