İsrail, Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları’nın elinde tuttuğu bir İsraillinin sağlığının kötüye gittiği iddiasını teyit etmek için Mısır’ın arabuluculuğuna başvurdu.
Şarku’l Avsat’a konuşan Gazze’den konuya yakın kaynaklar, İsrail’in, Mısır’dan esirlerinin akıbetiyle ilgili bilgi vermesini talep ettiğini söyledi. Ancak Mısır bu talebe hemen cevap vermedi.
Kassam Tugayları Sözcüsü, yaptığı yazılı açıklamada, ellerinde bulunan esirlerden birinin sağlığının kötüye gittiğini ve bu bilginin doğruluğunu teyit edecek bir görüntü paylaşacağını duyurmuştu. İsrail ise bu açıklamayı Hamas’ın yürüttüğü psikolojik savaşın bir parçası olarak değerlendirmişti. Daha sonra Kassam Tugayları İsrailli esir Hişam es-Seyyid’le ilgili bir video yayınladı.
Ne olmuştu?
İsrail ilk başta Kassam Tugayları Sözcüsü’nün açıklamasında kastedilen esirin kimliğiyle ilgili hiçbir bilgi sahibi olmadığını belirtti. İsrail’deki bazı çevreler Sözcünün açıklamasını, iki taraf arasında esir değişimi anlaşması yapılması için baskı kurma çabası olarak nitelendirdi. İsrail merkezli Yedioth Ahronoth medya grubuna bağlı Ynet haber sitesine konuşan bir İsrailli kaynak esirlerin sağlık durumunda bir değişiklik olmadığını söyledi.
İsrailli yetkililer, Kassam Tugayları’nın konuya ilişkin açıklamasında bahsi geçen esirlerin ölen esirler Oron Şaul ve Hadar Goldin değil, iki esir Avera Mengistu ve Hişam es-Seyyid olduğunu ifade ederek, ülke kamuoyunu sakinleştirmeye çalıştı.
İsrail Başbakanı Naftali Bennett, ülkesinin esir ve kayıp vatandaşlarını geri almak için Mısır ile çalışmayı sürdüreceğini belirterek, esirlerin sağlık durumlarından Hamas’ın sorumlu olduğunu söyledi.
Gazze’de Hamas Hareketi’ne yakın bir Filistinli kaynak, Ynet haber sitesine yaptığı açıklamada, “Kassam Tugayları’nın açıklamasının amacı, İsrail’deki medyada esirler ve kayıp kişiler meselesini yeniden gündeme getirmek. Hamas, medyayı, İsrail ile Hareket arasında esir anlaşmasıyla ilgili arabuluculuk meselesini hareketlendirmeye zorlamayı amaçlıyor. Bence Hamas’ın askeri kanadı (Kassam Tugayları) İsrail’e, Hamas’ın iddiasının doğruluğunu ispatlayacak bir video sunacak” ifadelerini kullandı.
Ynet’in haberinde “Diğer bir ihtimale göre Hamas, esir değişimi meselesini yeniden gündeme getirmek ve böylece İsrail üzerinde baskı kurmak amacıyla 2014’teki Koruyucu Hat Operasyonu’nda öldürülen Oron Şaul ve Hadar Goldin’in artık hayatta olmadığını ilan edebilir” ifadelerine yer verildi.
Hamas Hareketi Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye, Kassam’ın yazılı açıklamasından önce, Lübnan’da bir konuşması sırasında, Hamas’ın işgal hapishanelerindeki esirleri kurtarmak ve İsrail’i yeni bir anlaşma yapmaya zorlamak için elindeki tüm araçları ve seçenekleri seferber edeceğini söyledi.
Hamas, 2014’teki operasyon sırasında İsrailli askerler Oron Şaul ve Hadar Goldin (İsrail bu iki askerin öldüğünü söylerken, Hamas durumları hakkında bugüne kadar hiçbir bilgi vermedi) ile İsrail vatandaşı olan Etiyopya kökenli Avera Mengistu ve Arap kökenli Hişam es-Seyyid’i (Arap asıllı) esir aldı. İki İsrail vatandaşı 2014 Gazze Savaşı’ndan sonra farklı tarihlerde kendi tercihleriyle Gazze’ye girdi.
Mısır, Filistin ve İsrail arasında esir değişimi konusunda bir anlaşma yapılması için geçtiğimiz yıllarda tüm ağırlığını ortaya koydu. Fakat Hamas İsrail’in anlaşma yapmakla ilgilenmediğini ve bu konuda gösterilen tüm çabaları boşa çıkardığını söyledi.
Aralarında İsviçre, Katar, Türkiye, Mısır, Norveç ve Almanya’nın da bulunduğu birçok ülke esir değişimi için arabuluculuk yaptı. Ancak anlaşma yapılması için gösterilen tüm çabalar ilerleme sağlamada başarılı olamadı. Çünkü İsrail kendisinden istenen bedeli ödemeyi reddetti.
Hamas 2011’deki esir değişimi anlaşmasıyla serbest kaldıktan sonra tekrar tutuklanan kişilerin tamamının serbest bırakılmasını istiyor. Hamas, tutuklu yöneticilerinin, diğer Filistinli grupların yöneticilerinin ve Gilboa Hapishanesi’nden kaçan ve tekrar tutuklanan esirlerin serbest kalmasını talep ediyor.
Bu talepleri reddeden İsrail ise ‘eline İsrailli kanı bulaşmayan’ makul sayıda esiri serbest bırakmayı öneriyor. Hamas’ın öncelik verdiği esirler ise ‘eline İsrailli kanı bulaşan’ kategorisinde bulunuyor. Hamas’ın bu esirlerle ilgili oluşturduğu liste “VIP Liste” adıyla biliniyor.
Esir değişimi anlaşması yapılmasının önündeki engelin, İsrail’in, ileri gelen Filistinli esirleri bu anlaşmaya dahil etmek istememesinden kaynaklandığı tahmin ediliyor.
Nisan ayında dramatik bir gelişme yaşandı. Hamas ve Mısır ile yürütülen hassas ve gizli temaslara katıldığını söyleyen ve geçtiğimiz aylarda istifa eden İsrail Ordusu Esirler ve Kayıp Kişiler Koordinatörü ve İsrail İstihbarat Şubesi’nin Subayı Moşe Tal, İsrail’in son yıllarda iki büyük fırsat kaçırdığını belirterek, bu fırsatları değerlendirseydi Hamas Hareketi’nin Gazze’de alıkoyduğu iki İsrailli vatandaş ve ölen iki askerin cenazelerinin ülkeye getirilmesinin mümkün olabileceğini söyledi.
2019’da ordudaki görevinden ayrıldıktan sonra İsrail askeri istihbarat bünyesinde esirler ve kayıp kişiler dosyası üzerinde uzun yıllardır çalışan Tal, üç ay önce Genelkurmay Başkanı’na bir mektup gönderdi. Yetkili, mektubunda İsrail’in esirler konusunda kullanabileceği çalışma araçlarına sahip olduğunu ancak bu araçları kullanmadığını belirtti. Tal dün (salı) Hamas Hareketi’nin açıklamasının ciddiye alınması çağrısında bulundu.
Tal İbranice yayın yapan radyo kanalında yaptığı açıklamada, Hamas’ın açıklamasının ciddi olduğuna ikna olduğunu ve bu yolla Hamas’ın askerlerden birinin hayatta olduğu iddiasının doğruluğunun öğrenilebileceğini söyledi.
İsrail hükümetine bu fırsatı değerlendirirken temkinli olma çağrısı yapan Tal, “Hamas’ın şartlarını hafifletecek çeşitli bir grup araç var” dedi.
Batı Şeria'da İsrail polisi (Reuters)
SDG mensupları, Suriye'nin kuzeydoğusunda (AFP)