Enerji güvenliğini artırmada etkili çözüm: Körfez ortak elektrik bağlantısı

Dün Bahreyn'de düzenlenen ‘Körfez Elektrik Bağlantısı Ufukları’ adlı sempozyum (BNA)
Dün Bahreyn'de düzenlenen ‘Körfez Elektrik Bağlantısı Ufukları’ adlı sempozyum (BNA)
TT

Enerji güvenliğini artırmada etkili çözüm: Körfez ortak elektrik bağlantısı

Dün Bahreyn'de düzenlenen ‘Körfez Elektrik Bağlantısı Ufukları’ adlı sempozyum (BNA)
Dün Bahreyn'de düzenlenen ‘Körfez Elektrik Bağlantısı Ufukları’ adlı sempozyum (BNA)

Körfez ülkelerindeki elektrik sektöründen yetkililer, Körfez ortak elektrik bağlantısı projesinin enerji güvenliğini artırmada, aynı zamanda Körfez elektrik sistemlerinin güvenilirlik ve emniyet seviyesini yükseltmede önemli stratejik hedeflere ulaştığını ifade etti. Aynı zamanda Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ülkelerinin elektrik ağlarında kısmi veya kapsamlı kesintiden yüzde 100 kaçınılması yönünde başarı sağladığını, proje tam olarak etkin hale getirildiğinden bu yana KİK ülkeleri için yaklaşık 3 milyar dolar değerinde tasarruf sağlandığını bildirdi. 
KİK Körfez Genel Sekreterliği, Bahreyn Uluslararası, Enerji ve Stratejik Araştırmalar Merkezi (Derasat), KİK Bağlantı Otoritesi (GCCIA), aynı zamanda bölgeden çok sayıda kamusal ve özel kuruluşun işbirliğiyle Bahreyn’de gerçekleştirilen Körfez Elektrik Bağlantısı Ufukları adlı sempozyum dün sona erdi. KİK ülkelerinde elektrik enerjisi alanında uzman, araştırmacı ve mühendislerin, aynı zamanda bu yönde karar alıcıların da katıldığı, online katılım destekli sempozyum, Derasat’ın Awali’de bulunan merkezinde gerçekleştirildi.
KİK ülkeleri arasındaki ortak elektrik bağlantısının KİK tarafından onaylanan en önemli stratejik projelerden biri olduğuna dikkati çeken Derasat İcra Direktörü Dr. Hamad İbrahim Abdullah, bu projenin fazla elektrik enerjisinden yararlanmada ve üretim maliyetini azaltmada önemli bir rol oynadığını vurguladı. 
GCCIA’nın sektörün uluslararası düzeydeki en iyi uygulamalar mucibince geliştirilmesinde oynadığı önemli role övgüde bulunan Abdullah, ortak elektrik bağlantısı geliştirmenin bölge ülkelerinin takip ettiği iddialı kalkınma planları ışığında stratejik bir seçim olacağını vurguladı.
GCCIA CEO’su Mühendis Ahmed Ali el-İbrahim, sempozyumun açılışında gerçekleştirdiği konuşmada, söz konusu projenin KİK liderleri tarafından onaylanan en önemli altyapı bağlantısı projelerinden olduğuna dikkati çekti. Projenin enerji güvenliğini artırmada, aynı zamanda Körfez elektrik sistemlerinin güvenilirlik ve emniyet seviyesini yükseltmede önemli stratejik hedeflere ulaştığını belirten İbrahim, ayrıca KİK ülkelerinin elektrik ağlarında herhangi bir kısmi veya kapsamlı kesintiden kaçınılması yönünde başarı sağlandığını ifade etti. Söz konusu proje tam olarak etkin hale getirildiğinden bu yana KİK ülkeleri için yaklaşık 3 milyar dolar değerinde tasarruf sağlandığını bildiren İbrahim, proje başlatıldığından bu yana 2 bin 500 farklı durumda elektrik desteği sağlandığını da ekledi.
Körfez ülkeleri arasındaki elektrik ticaretini geliştirme yönünde geçtiğimiz yıllarda GCCIA tarafından yürütülen girişimlere atıfta bulunan İbrahim, elektrik ağlarına yönelik en son teknolojileri ve gelişmelere ayak uydurulduğunu, bu yönde geliştirme ve modernize etme süreçlerinin gözetildiğini vurguladı. GCCIA’nın elektrik enerjisi talebindeki artış nedeniyle KİK ülkeleri sistemi dahili ve haricinde elektrik bağlantısının genişletilmesi yönünde fizibilite çalışmaları yürüttüğünü ifade eden İbrahim, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile bağlantının daha kapsamlı hale getirileceğini, Umman ile doğrudan bağlantı sağlanacağını ifade etti. Diğer yandan Irak’ın güneyindeki elektrik ağı ile bağlantı sağlanması yönünde çalışıldığını belirten İbrahim, Mısır ve Ürdün ile olan bağlantı üzerine durulduğunu, bu bağlantının Avrupa ile elektrik bağlantısının oluşumu için başlangıç teşkil edebileceğini de ekledi.
Söz konusu sempozyum kapsamında üç ayrı oturum gerçekleştirildi. İlk oturumda KİK ortak elektrik bağlantısı konusundaki mevcut zorluklar ve gelecekteki fırsatlar gözden geçirilirken ikinci oturumda elektrik bağlantılarının geliştirilmesinde ve bu yöndeki işbirliğinin güçlendirilmesinde uluslararası ortaklığın rolü üzerine duruldu. Üçüncü oturumda ise GCCIA’nın geleceği yönünde bölgesel araştırma eğilimlerinin keşfedilmesi ele alındı. Aynı zamanda söz konusu proje kapsamında gelecek planlarının uygulanması yönünde bölgesel araştırma eğilimleri, elektrik enerjisi ticaretine yönelik yatırımın teşviki, bu tür bir yatırım için özel bir Körfez piyasasının oluşturulması, enerji alanında işbirliğinin önemi, ayrıca bölgedeki ekonomik ilişkiler ve sürdürülebilir kalkınma üzerindeki stratejik yansımaları üzerine duruldu.
Sempozyum, KİK Genel Sekreterliği ile Derasat arasındaki ortak faaliyet ve araştırmaları temsil ediyor. İki kurum arasındaki bağlantı, 2021 yılı Kasım ayında imzalanan bir işbirliği muhtırası ile çerçevelenmişti. Söz konusu muhtıra, bilimsel araştırma ve geliştirme sürecini daha zengin bir hale getirmek ve iki taraf arasındaki kaynak ve kadrolardan yararlanmak amacıyla Genel Sekreterlik ile Körfez Araştırma Merkezi (GRC) arasında imzalanan ilk işbirliği muhtırası sayılıyor.
2001 yılında anonim ortaklık bünyesinde kurulan GCCIA’da altı üye ülke yer alıyor. Bu kapsamda temel altyapıların birbirine bağlanması, acil durumlarda üye ülkelere elektrik sağlanması, mümkün olduğunda enerji fazlalıklarından faydalı bir şekilde yararlanılması amaçlanıyor.



Körfez ülkeleri, olası İsrail-İran savaşında nasıl bir politika izleyecek?

İran'ın İsrail'e misillemesi Tahran'da sevinçle karşılanmıştı (AFP)
İran'ın İsrail'e misillemesi Tahran'da sevinçle karşılanmıştı (AFP)
TT

Körfez ülkeleri, olası İsrail-İran savaşında nasıl bir politika izleyecek?

İran'ın İsrail'e misillemesi Tahran'da sevinçle karşılanmıştı (AFP)
İran'ın İsrail'e misillemesi Tahran'da sevinçle karşılanmıştı (AFP)

İsrail ve Hizbullah arasındaki çatışmaların İran'a da sıçramasıyla Ortadoğu'da topyekun savaş riski her geçen gün artıyor. 

Birleşik Krallık'ın tanınmış gazetelerinden Guardian'ın analizinde, Sünni bir koalisyon oluşturan Körfez ülkelerinin İran'a ya da onun desteklediği milislere doğal olarak sıcak yaklaşmadığı belirtiliyor.

Guardian'ın diplomasi editörü Patrick Wintour'un kaleme aldığı analizde, Körfez ülkelerinin İsrail'in İran'a karşı saldırıları artırmasını istemediği ve gerilimi düşürmek için ABD'nin devreye girmesini talep ettiği aktarılıyor. 

Irak, Kuveyt, Umman, Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerin bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasının bölgede istikrar ve refaha giden tek yol olduğunu vurguladığı belirtiliyor. 

Ayrıca analizde, Körfez ülkelerinin Filistinlilere insani yardım ve siyasi destek dışında bir şey sağlamamaya yönelik ortak stratejilerini değiştirmeyeceği savunuluyor. 

Son çatışmaların ardından İsrail'in misilleme olarak İran'daki petrol altyapısını ve nükleer tesisleri hedef alabileceği de öne sürülüyor. Wintour, Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi'nin (GCC) bu olasılıktan epey tedirgin olduğunu aktarıyor. 

GCC'nin Lübnan'daki saldırılarını durdurması için İsrail'e çağrı yaptığı fakat İran'in İsrail'e misillemesini destekleyen bir açıklamada bulunmadığına işaret ediliyor. 

Analizde, İsrail'in saldırılarını genişletmesiyle Körfez ülkelerinin bir ikilemle karşı karşıya kalacağı belirtiliyor. Bir yandan İran'ın bölgedeki etkisinin uzun vadede zayıflaması, burada sadece İsrail'in egemen olduğu istikrarsızlaştırıcı bir güç boşluğu yaratabilir. Diğer yandan bu boşluk, Körfez ülkeleri için İran'ın zayıflığından faydalanma ve Tahran'ın desteklediği milisleri geri püskürtme fırsatı yaratabilir. 

Analize göre İran'ın zayıflaması, Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani'ye Tahran destekli grupları dizginlemesi için daha fazla alan sağlayabilir. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad da Lübnan'daki nüfuzunu yeniden kazanabilir.

Wintour, en önemli denge unsurunun Suudi Arabistan-İran ilişkileri olduğunu belirtiyor. İki ülke, Çin'in ev sahipliğiyle 10 Mart 2023'te bir araya gelerek ilişkileri normalleştirme kararı almıştı. 7 yıl aradan sonra diplomatik ilişkiler tekrar başlatılmıştı.

Berlin merkezli Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'nin pazartesi yayımladığı raporda da Riyad ve Tahran arasındaki ilişkilerin bölgede barışı sağlamaya yönelik kilit önem taşıdığına dikkat çekilmişti.

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal Bin Ferhan'la Katar'da dün yaptığı görüşmede, İsrail'in bölgedeki saldırganlığına karşı İslam ülkelerine birlik çağrısı yapmıştı.

İsrail'in bir sonraki adımı ne olacak?

İsrail'in önce Hamas lideri İsmail Haniye'yi Tahran'da, sonra da Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ı Beyrut'ta öldürmesinin ardından İran da aylardır beklenen misillemeyi salı gecesi yapmıştı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, İran'ın "ağır bedel" ödeyeceğini söylerken, ABD de Tel Aviv yönetimine destek veriyor. 

Amerikan medya kuruluşu CNN, "bölgesel savaşın fiilen başladığını" yazıyor. Kimliğinin açıklanmamasını isteyen İsrailli bir eski üst düzey askeri yetkili, Tel Aviv yönetiminin seçeneklerini değerlendirdiğini belirtiyor. 

Eski İsrail Başbakanı Naftali Bennett, İran'a kapsamlı saldırı düzenlenmesini savunuyor fakat CNN'e konuşan yetkili, Tel Aviv'in fevri davranmayacağını ve daha ölçülü bir saldırı planı yapabileceğini öne sürüyor. 

Öte yandan Amerikan gazetesi New York Times (NYT), İsrail ordusunun İran'a güçlü bir misilleme düzenleyebileceğini yazıyor. İsrail'in Ulusal Güvenlik Konseyi'nde İran stratejisinden sorumlu eski yetkili Yoel Guzansky, şunları söylüyor: 

İsrail'de ordu, savunma uzmanları, analistler ve siyasetçiler arasında İran'ın saldırısına güçlü şekilde karşılık verilmesine dair fikir birliği var.

NYT'ye konuşan yetkililer, Tel Aviv'in misillemeye yönelik kararını büyük ihtimalle cuma akşamı Roş Haşanah'ın sona ermesiyle vereceğini belirtiyor. Roş Haşanah'ta Yahudiler, İbrani takvimine göre yeni yılın gelişini kutluyor.

Independent Türkçe, Guardian, New York Times, CNN