Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra kemik erimesinden kurtulmakta zorluk çekiyor

Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra uzay araçlarının içinde (EPA)
Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra uzay araçlarının içinde (EPA)
TT

Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra kemik erimesinden kurtulmakta zorluk çekiyor

Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra uzay araçlarının içinde (EPA)
Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra uzay araçlarının içinde (EPA)

Yakın zamanda yapılan bir araştırmada, astronotların sıfır yerçekiminde deneyimledikleri osteoporozdan (kemik erimesi) Dünya’ya döndükten bir yıl sonra bile kurtulmalarının zor olduğu görüldü.
Bu, gelecekteki Mars misyonları için kötü haber olarak değerlendiriliyor.
AFP’nin haberine göre, osteoporoza benzer şekilde, yerçekimi yokluğundan kaynaklanan kemik atrofisi, uzay istasyonlarında uzun süre incelendi.
Yerçekimi dışında yolculuk yapmak kulağa eğlenceli gelebilir, ancak astronotlar, kas-iskelet sisteminin hareketsizliğinin neden olduğu hasarı azaltmak için günde birkaç saat fiziksel egzersiz yapmak zorunda kalıyor.

Ancak bu astronotların Dünya’ya döndükten sonra toparlanmalarının ne kadar süreceği bilinmiyor.
Scientific Reports dergisinde yayınlanan ve Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) 17 astronot üzerinde yeni 3D görüntüleme teknikleri sayesinde yapılan bir araştırma, Dünya’ya döndükten bir yıl sonra bile iyileşmenin eksik kaldığını gösteriyor.
Çalışmalar, Kanada’daki Calgary Üniversitesi’ndeki McCaig Kemik Sağlığı Enstitüsü Müdürü Dr. Steven Boyd’un girişimiyle 2015 yılında başladı.
Boyd ve meslektaşları, 14 erkek ve 3 kadın astronotu uzaya uçuşlarından önce ve ardından Dünya’ya inişlerinden 6 ve 12 ay sonra görüntüledi.
Ekip, özellikle yoğunluklarını ve kırılmaya karşı dirençlerini değerlendirmek için kaval kemiğinin (vücudun neredeyse tüm ağırlığını destekleyen) ve yarıçapın (ön kol) kemik taramalarını gerçekleştirdi.
Çalışma sonuçları, 16 astronotun kaval kemikleriyle ilgili sorunlar olduğunu gösterdi ve hepsi uçuş öncesi döneme kıyasla kemik yoğunluğunun yüzde 2’sini kaybetti.
Yörüngede kalış süresi ne kadar uzun olursa (6-7 ay) kemik sistemi o kadar fazla hasar görür.

12 ay sonra astronotlardan 9’u tam olarak iyileşmedi. Hasar, 10 yıl veya daha fazla bir süredir dünyadaki kemik kaybının neden olduğu hasarla karşılaştırılabilir.
Dr. Steven Boyd, AFP’ye verdiği demeçte, “Kemik yapısının kalıcı olarak değiştiğini gösteriyoruz. Eyfel Kulesi’ni ve tüm metal direklerini düşünün. Uzayda bu direklerin bir kısmını kaybederiz. Dünyaya döndüğümüzde kalanları onarabiliriz ama yeni bağlantılar oluşturamıyoruz” dedi.
ISS sakinleri, birkaç yıldır ABD Uzay Ajansı (NASA) tarafından geliştirilen Gelişmiş Dirençli Egzersiz Cihazı adlı yeni bir cihaza sahip oldu.
Söz konusu cihaz, vücuda yerçekimine benzer bir direnç uygulayarak, bacakların, pazıların ve karın kaslarının çalışmasına izin veriyor.
Dr. Stephen Boyd, kemik kaybını azaltmak için daha fazla egzersiz önerdi.



Otizmde devrim niteliğinde gelişme

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Otizmde devrim niteliğinde gelişme

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Araştırmacılar, otizmin 4 alt tipini keşfederek bu genetik durumun altında yatan biyolojiyi anlamaya yönelik "dönüştürücü bir adım" attı.

Princeton Üniversitesi ve Simons Vakfı'ndan bilim insanları, otizm kohort çalışması SPARK'taki 5 bin çocuğun verilerini analiz ederek bireyleri özellik kombinasyonlarına göre gruplandırdı.

Araştırmacılar belirli özelliklerle ilgili genetik bağlantılar aramak yerine, sosyal etkileşimlerden tekrarlayan davranışlara ve gelişimsel kilometre taşlarına kadar 230'dan fazla özelliği her bir kişide değerlendirdi.

Bu analiz sayesinde otizmin farklı genetik varyasyon modellerine sahip 4 alt tipini tanımlamayı başardılar.

Flatiron Enstitüsü'nde yardımcı araştırmacı bilim insanı ve çalışmanın ortak başyazarı Natalie Sauerwald, "Otizmin tek bir biyolojik hikayesi değil, birden fazla farklı anlatısı olduğunu görüyoruz" diyor.

Bu, geçmişteki genetik çalışmaların neden genellikle yetersiz kaldığını açıklamaya katkı sağlıyor; aslında birbirine karışmış birden fazla farklı bulmacaya baktığımızı fark etmeden bir yapbozu çözmeye çalışıyorduk. Bireyleri ilk başta alt tiplere ayırana kadar resmin tamamını, genetik örüntüleri göremedik.

Bu 4 alt tip Sosyal ve Davranışsal Zorluklar, Gelişimsel Gecikmeyle Birlikte Karma OSB (Otizm Spektrum Bozukluğu), Orta Derecede Zorluklar ve Geniş Çaplı Etkilenme olarak belirlendi.

İlk tip, otizmi olmayan çocuklarla benzer bir hızda gelişimsel kilometre taşlarına ulaşan fakat genellikle dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, anksiyete veya depresyon gibi eşlik eden sorunlar yaşayan çocukları kapsıyor.

İkinci tipte gelişimsel kilometre taşlarına ulaşmada gecikme görülürken eşlik eden rahatsızlıklara dair herhangi bir belirtiye rastlanmıyor.

Üçüncü tip olan Orta Derecede Zorluklar'da otizmle ilgili temel davranışlar olsa da diğer gruplar kadar güçlü değil. Otizmi olmayan çocuklarla benzer bir hızda kilometre taşlarına ulaşıyor ve eşlik eden rahatsızlıklar görülmüyor.

4. tipte en uç ve geniş kapsamlı zorluklar yaşanıyor.

Katılımcıların yüzde 37'sinin yer aldığı birinci ve yüzde 34'ünün bulunduğu üçüncü tip en yaygın gruplar. Yüzde 19'unu içeren ikinci ve yüzde 10'unun olduğu 4. tiplerse en nadir olanlar. 

Bulgular, genetik farklılıkların "yüzeyde benzeyen klinik görünümlerin ardındaki farklı mekanizmalara işaret ettiğini" vurguluyor.

Örneğin hem Geniş Çaplı Etkilenme hem de Karma OSB gruplarındaki çocuklar gelişimsel gecikme ve zihinsel engellilik gibi bazı önemli özellikleri paylaşıyor. Ancak ilk grupta, ebeveynlerden geçmeyen de novo mutasyonların en yüksek oranı görülürken, ikinci grubun nadir kalıtsal genetik varyantları taşıma olasılığı daha fazla.

Bulgular otizmin sadece 4 alt tipi olduğu anlamına gelmiyor; en az 4 tane bulunduğunu ve bunların hem klinik seviyede hem de genom düzeyinde araştırmalar için anlamlı olduğunu gösteren veri odaklı bir çerçevenin keşfedilmesini sağlıyor.

Otizmle mücadele eden ailelerin, çocuklarının hangi otizm alt tipine sahip olduğunu bilmesi yeni bir netlik, kişiye özel bakım, destek ve topluluk imkanı sunabilir.

Independent Türkçe