Libya’da yaşam şartları ve siyasi koşullar protesto ediliyor

Trablus’ta silahlı milislerin ‘dışarı çıkılmaması, gösteri yapılmaması, kamu malına zarar verilmemesi ve sokakların kapatılmaması’ ile ilgili uyarılarına rağmen göstericiler dün şehrin merkezindeki Eş-Şuheda (Şehitler) Meydanı'nda toplandı. Göstericiler seçimlerin vakit kaybetmeden yapılması ve siyasi organların dağıtılması çağrısında bulunarak yaşam koşullarına ve elektrik kesintilerine tepki gösterdi. Ülkenin doğusundaki Tobruk ve el-Kubbe kentleri de benzer protestolara sahne oldu. Söz konusu protestolar, Libya’nın batısındaki ve doğusundaki yaşam şartlarına ve siyasi koşullara karşı yapıldı. Libya'nın yeni İstikrar Hükümeti’nin Başbakanı Fethi Başağa, Abdulhamid ed-Dibeybe liderliğindeki geçici Ulusal Birlik Hükümeti’nin (UBH) bakanlarını ‘güvenli bir çıkış’ olarak nitelendirdiği adımları atmaya çağırdı.

Vatandaşlar ve yerel medya, İstikrar Hükümeti’ne bağlı en-Nevasi milislerinin yoğun bir şekilde konuşlanmasına karşılık Dibeybe’ye bağlı ‘Anayasa ve Seçimleri Koruma Gücü’nün milislerinin başkent Trablus'un çeşitli bölgelerine yayıldığına şahit oldu.

‘Anayasaya Destek Gücü’ iki akşam önce yaptığı açıklamada, sokağa çıkılmaması, gösteri yapılmaması, kamu mallarına zarar verilmemesi ve sokakların kapatılmaması için uyarıda bulunarak “Bunlara meyleden herkes bilsin ki bu konuda caydırıcı tedbirler alacağız ve kimseye müsamaha göstermeyeceğiz” dedi. Ayrıca göstericileri başkentin güvenlik ve istikrarını bozanlar olarak nitelendirdi.

Diğer yandan Reuters haber ajansına göre dün birkaç Libya şehri devamlı yaşanan elektrik kesintileri nedeniyle protesto gösterilerine tanık oldu. Vatandaşlar, bunaltıcı yaz aylarında hayatı çekilmez hale getiren hükümetin başarısızlığı karşısında duydukları öfkeyi ifade etmek için silahlı gruplara meydan okudular. Trablus'un Eş-Şuheda Meydanı'nda yüzlerce kişi toplanarak bölgeye elektrik sağlanması için sloganlar attı ve rakip iki hükümeti de kınadı. Bu, en az iki yıldan beri ülkenin tanık olduğu en büyük protesto oldu. Bingazi, Tobruk ve bazı küçük beldelerde onlarca kişinin katıldığı daha küçük protestolar da gerçekleşti. Bu, ülkede birbiriyle yarışan tarafların kontrolü altındaki bütün bölgelerdeki duruma karşı duyulan öfkenin boyutunu gösteriyor.

Reuters haber ajansına göre Trablus'taki protestocular içinde bulundukları duruma duydukları öfkeyi ifade eden sloganlar attılar. Hükümetin değişmesi, elektriğin sağlanması ve seçimlerin yapılması için çağrıda bulundular. Silahlı polisler ve askerler Eş-Şuheda Meydanı çevresinde görüldü.

Libya’nın doğusundaki el-Kubbe kentinde onlarca kişi, düşük yaşam standartları nedeniyle tüm hükümetlerin ve siyasi oluşumların devrilmesini talep etti.

Libya elektrik sektörü yıllardır, yatırımların durmasına, bakım çalışmalarının aksamasına ve bazen de altyapının zarar görmesine sebep olan savaşların ve siyasi kaosun yansımalarından muzdarip.

Geçen yıl kurulan geçici UBH, sorunları çözeceğine dair söz verdi. Ancak bazı elektrik üretim santrallerinde çalışmaların yapılması için sözleşmeler yapmasına rağmen bu santrallerin hiçbirinde çalışmalara başlanmadı. Siyasi çekişmeler herhangi bir çalışma yapılmasını engelledi.

İstikrar Hükümeti’nin Başbakanı Fethi Başağa iki gün önce Sirte şehrinde barış ve istikrarı desteklemek için şeyhlerin, önde gelen isimlerin ve sivil toplum örgütlerin (STK) katılımıyla düzenlenen Libya Genel Forumu’nda yaptığı konuşmada rakibi Dibeybe’nin hükümetinin bakanlarını Trablus'tan ‘güvenli bir şekilde çıkmaya’ davet etti. Ayrıca hükümetinin başkentteki karargahını ‘çok yakında’ teslim alacağını vurguladı. Başağa, Dibeybe hükümetinin bakanlarının ‘Trablus'taki hükümet karargahını işgal ettikleri için koltuklarında oturmalarının gayrimeşru ve kanuna aykırı olduğunu’ vurguladı. Başağa konuşmasının devamında şunları söyledi:

“Trablus içindeki karargahı aldığımızda -ki bu çok yakındır- hükümet reform yapma, güvenliği sağlama, askeri kurumu birleştirme ve yolsuzlukla mücadele etme görevlerini yerine getirecek. Var gücümüzle ulaşmaya çalıştığımız ve desteklediğimiz cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri yapıldığında iktidarı devredeceğiz.”

Başağa ayrıca ‘Libya’da tek bir hükümetin olmayışı sonucunda, hayatın her alanını etkileyen ve ülkenin dört bir yanına yayılan yolsuzluğun şiddetlenmesi nedeniyle ülkedeki durumun daha da kötüleştiğine’ dikkat çekti.

Diğer yandan Dibeybe iki gün önce Libya Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı İmad es-Saih ile yaptığı görüşmede, gelecek ulusal seçimlerin düzenlenmesi için komisyona tam desteğini bir kez daha vurguladı. Seçimlerin yapılması için komisyon ve hükümet arasındaki olumlu işbirliğine övgüde bulundu.

Diğer yandan Temsilciler Meclisi, ülkede geçen yılın sonundan bu yana ertelenen cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılmasında esas alınacak olan ‘anayasal zemini’ tamamlamak için Kurban Bayramı tatilinin ardından Libya Devlet Yüksek Konseyi (DYK) ile tekrar bir araya geleceğini duyurdu. Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih iki gün önce yaptığı açıklamada DYK ile bir sonraki toplantının bayram tatilinin hemen ardından yapılacağını belirterek şunları söyledi:

“Parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin şeffaf bir şekilde belirlenen zamanda düzenlenmesini sağlamak için engelleri aşacağımızı umuyoruz. Temsilciler Meclisi ve DYK arasındaki anlaşmazlık noktalarının çoğu üzerinde uzlaşma sağlandı. Üzerinde anlaşmaya varılamayan nokta, yabancı uyrukluların cumhurbaşkanlığı ve yönetici pozisyonlara aday olma hakkı ile ilgili. Bu konunun çözülmesi için konunun iki meclise havale edilmesi üzerinde anlaşıldı. Senato'nun üç bölgeden eşit sayıda temsilci ile oluşması, Temsilciler Meclisi'nin Bingazi şehrinde, Senato'nun Sebha'da bulunması ve Arapça'nın devletin resmi dili olması kararlaştırıldı. Ayrıca gelirlerin adil ve otomatik bir şekilde dağıtılmasıyla hiçbir kesim dışlanmaksızın Libya toplumunun tüm bileşenlerinin haklarının gözetilmesi konusunda da mutabakata varıldı.”

Salih, Cenevre toplantısının sonuçlarının, Libya halkının özgür iradesini gösterdiğini ve ülke için bir anayasa hazırlama ve cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini yapma arzularının gerçekleşmesinin bir ifadesi olduğunu söyledi. Libyalılar arasında eşitlik ilkesine dayanan sivil ve demokratik bir devlet inşa etmeyi amaçlayan ve devletin inşasında, siyasi ve ekonomik kararların oluşturulmasında ve uygulanmasında herkese katılma hakkı tanıyan bir anayasa taslağının kabul edildiğini kaydetti.