Suudi Arabistan ve Malezya’nın öncülüğünde Güneydoğu Asya Ulema Konseyi kuruldu

Güneydoğu Asya Ulema Konferansı Malezya'nın başkenti Kuala Lumpur'da düzenlendi

Malezya Başbakanı, Dr. Muhammed el-İsa ve Malezya Diyanet İşleri Bakanı İdris Ahmed (Şarku’l Avsat)
Malezya Başbakanı, Dr. Muhammed el-İsa ve Malezya Diyanet İşleri Bakanı İdris Ahmed (Şarku’l Avsat)
TT

Suudi Arabistan ve Malezya’nın öncülüğünde Güneydoğu Asya Ulema Konseyi kuruldu

Malezya Başbakanı, Dr. Muhammed el-İsa ve Malezya Diyanet İşleri Bakanı İdris Ahmed (Şarku’l Avsat)
Malezya Başbakanı, Dr. Muhammed el-İsa ve Malezya Diyanet İşleri Bakanı İdris Ahmed (Şarku’l Avsat)

Malezya'nın başkenti Kuala Lumpur'da düzenlenen Güneydoğu Asya Ulema Konferansı’nda “küresel güvenlik ve barışı sağlamak için hoşgörü ve başkalarının hakkına saygı gösterilmesi” çağrısında bulunuldu. Konferansta Ulema Konseyi’nin kurulması kabul edilirken Mekke Deklarasyonu’nun küresel misyonunda oynadığı role ve imamların yetiştirilmesinde bunun benimsenmesinin önemine dikkat çekildi. Bir sonraki toplantıda bu eğitim için bir mekanizmanın geliştirilmesi vurgulandı.
Malezya Başbakanı İsmail Sabri Yakub ve Dünya İslam Birliği (Rabıta) Genel Sekreteri Şeyh Dr. Muhammed el-İsa, Malezya Diyanet İşleri Bakanı İdris Ahmed’in ve 17 devletten 44 dini liderin katılımıyla konferansın açılışını yaptı.
Konferansta Malezya Başbakanı'nın Dünya İslam Birliği çatısı altında Kuala Lumpur'da bir ‘Güneydoğu Asya Ulema Konseyi’ kurulmasına onay vermesine övgüde bulunuldu. Konferansta ayrıca ümmetin birliğinin hoşgörü ilkesine dayanması ve İslam'ın emrettiği gibi insanlar arasındaki iletişimin temel alınarak çalışılması tavsiye edildi. Katılımcılar, radikalizmle mücadele edileceğini, din ve etnik kökene bakılmaksızın ulusal çeşitliliğin bileşenlerinin kalplerine sevgi ve şefkat tohumları ekmek için çalışılacağını vurguladılar.
Katılımcılar, İslam'ın öğretilerinin insanlara doğru bir şekilde ulaşmasını sağlamak için milletin köklü inancına tutunarak birlikteliğin güçlendirilmesini tavsiye ettiler. Ayrıca milli birlik ve İslam birliği ile ilgili her türlü ihtilafın aşılmasının gerekliliğini vurguladılar. Bunun galiplerinin ulusal devletler, İslam devletleri ve genel olarak milletin itibarı olacağını belirttiler.
Alimler, İslami bilinç düzeyini yansıtan ve küresel bir mesaj taşıyan Mekke Deklarasyonu’nun oynadığı önemli rolü ele aldılar. Bunun Güneydoğu Asya'daki imamların eğitiminde temel alınmasının önemini tartıştılar. Ayrıca Güneydoğu Asya Ulema Konseyi'nin gelecek toplantısında bu eğitim için bir mekanizma oluşturulmasını önerdiler.
Konferans, Malezya Başbakanı'nın konuşmasıyla başladı. Başbakan İsmail Sabri Yakub ‘birlik’ sloganı altında Malezya hükümetiyle iş birliği içinde konferansı düzenlediği için Dünya İslam Birliği’ne (Rabıta) teşekkür etti. Başbakan, “Rabıta’nın çok etnik yapıya sahip ve çok dinli bir toplumda uyum, güvenlik ve refah dini olarak İslam'a ışık tutmak için düzenlediği bu konferansa ev sahipliği yapmak üzere Malezya'yı seçmesinden gurur duyduğunu” ifade etti.
Başbakan Yakub, Tüm Müslüman alimlerinin, dünyanın dört bir yanındaki Müslümanların karşılaştığı sıkıntılara çözüm bulmak için fikirlerini tartışması, üzerinde anlaşmaya varması ve bunları harekete geçirmesi gerektiğini vurguladı.
Diğer taraftan konferans sırasında yaptığı konuşmada, Dünya İslam Birliği Genel Sekreteri Şeyh Dr. Muhammed el-İsa, ulema topluluğunu bir araya getiren bu olağanüstü toplantıdan duyduğu mutluluğu dile getirdi. İnsanların çeşitliliğinin ve özellikle din konusunda olmak üzere farklılıkların, Yüce Yaratıcı'nın hikmetinin takdir ettiği ilahi bir yazgı olduğunu vurgulayarak “Dinsel ve etnik farklılık ortadan kaldırılamayacak ve göz ardı edilemeyecek evrensel bir mesele olduğu sürece, herkesin ‘güvenli ve adil’ bir şekilde bir arada yaşaması için en azından yapması gereken şey, farklılığın nefrete, başkasına düşmanlık etmeye, dışlamaya ve onurlu bir şekilde hayatı sürdürme hakkına el koymaya dönüşmesini engellemektir” dedi.
Dr. İsa, dinler arasında herkesin kaynaşmasını ve ulusal birliği ve kardeşliği sağlayan ortak noktalar olduğunu açıkladı. Aslında dinin ne milli ne de insani olarak bölünmeyi savunduğunu, bilakis, İslam dininin ‘özellikle’ barışı memnuniyetle karşıladığını ve Müslümanların ibadet ve ilişkilerinde barış kelimesini temel aldığını söyledi. Aşırılık yanlıları ve teröristler tarafından tahrif edilmesinin aksine, İslam dininin aslının bu olduğuna dikkat çekti.
Dr. İsa İslam'ın hükümlerinin ancak Peygamberimiz Hazreti Muhammed'den faydalı ilimleri miras alan ilahi alimlerden alınabileceğini belirtti. İslam’ın hakikatinin, cahil bir kişiden, -kendisi veya bir başkasını (din alimi gibi) öne çıkarmış olsa bile-, aşırılığı kendisine yol edinmiş, kullara kolaylık ve iyilik konusunda İslam'ın rehberliğini çiğneyen ya da İslam'a aykırı amaçlarla bir ideoloji taşımayı seçen bir radikalden veya büyük ve evrensel İslam dinini dar siyasi hedeflere indirgeyen birinden öğrenilemeyeceğini söyledi. Ayrıca ne gerçekleri tahrif eden bir yandaştan, ne de yanlış düşünen veya kasten yanıltan tek taraflı kaynaklardan dini öğrenen aceleci bir kişiden İslam’ın öğrenilebileceğini söyledi.
Dr. İsa, İslam'a mensup bazı kişilerin hatalarının ve tehlikeli davranışlarının, dini temsil eder gibi genelleştirilmesinin hatalı bir davranış olduğuna dikkat çekti. Kral Selman bin Abdulaziz Âl-i Suud'un -Allah onu korusun- değerli gözetimi altında bin iki yüzden fazla müftü ve alim tarafından imzalanan Mekke Deklarasyonu da buna dikkat çekmektedir.
Dr. İsa, İslam ümmetinin alimlerinin ortak bir noktada bir araya gelmesinin, büyük sorunları ele almak için acil bir gereksinim olduğunu vurguladı. Konferansın, İslam halklarının küresel şemsiyesi niteliğinde olan Rabıta çatısı altında alimlerin zaman zaman bir araya geldiği kalıcı bir konseyin kurulması için iyi bir başlangıç olmasından duyduğu mutluluğu dile getirdi. Ayrıca Dünya İslam Birliği’nin İslam ümmetinin alimlerini özellikle önemli ve büyük konularda bir araya getiren herhangi bir konferansa sponsor olmaktan her zaman mutlu olduğunu söyledi.
Malezya Diyanet İşleri Bakanı İdris Ahmed, İslam'ın gayrimüslimlere hoşgörü ile yaklaşılması ve bir arada yaşanması ve onların haklarının korunması çağrısında bulunduğunu, bu nedenle her ülkede farklı ırklar ve dinler arasında uyumun ve birlikteliğin olması gerektiğini kaydetti.
Birleşmiş Milletler (BM) 76. Genel Kurul Başkanı Abdullah Şahid, Rabıta’ya ve Malezya hükümetine bu konferansı düzenlediği için teşekkür etti. Ayrıca dünyanın nesillerdir görmediğimiz sarsıcı olaylara tanık olduğu bu zor dönemde İslam'ın gerçek değerlerini yükseltmek, güçlendirmek ve yaymak için gösterdikleri aralıksız çabaları takdir ederek şu ifadeleri kullandı:
“Dünya, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) ile olan çatışmanın ve iklim krizinin sonuçlarıyla boğuşuyor. Bizi bir araya getirecek ve toplumlarımızın güçlenmesine yardımcı olacak olan şey bu değerlerdir. Bu yüzden bu platformu, toplumlarımız kendi içinde dayanışmasını güçlendirmek ve bizim yasalarımızda yeri olmayan dini aşırılık ve şiddet yanlısı güçler gibi bu dayanışmayı baltalayan güçlerin kökünü kazımak için kullanalım.”



Moody's, güçlü petrol dışı büyümenin desteğiyle Suudi Arabistan'ın Aa3 notunu teyit etti

Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad (SPA)
Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad (SPA)
TT

Moody's, güçlü petrol dışı büyümenin desteğiyle Suudi Arabistan'ın Aa3 notunu teyit etti

Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad (SPA)
Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad (SPA)

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, Suudi Arabistan’ın kredi notunu ‘Aa3’ olarak teyit etti ve görünümünü ‘durağan’ olarak belirledi. Kuruluş, Suudi ekonomisinin önümüzdeki yıl güçlü ekonomik büyüme göstermesine olumlu bakıyor; özellikle ekonomik çeşitlendirme çabaları sayesinde petrol dışı sektörlerdeki güçlü büyümeyi destekliyor.

Moody’s, Suudi Arabistan’a yönelik düzenli not gözden geçirmesinde, ülke ekonomisinin gücüne ve mali politikalarının istikrarına dikkat çekerek, Aa3 notunun büyük ekonomik hacim, yüksek gelir düzeyi ve güçlü kamu bütçesi ile desteklendiğini vurguladı. Kuruluş ayrıca, ülkenin ekonomik çeşitlendirme programlarında kaydettiği ilerlemeyi de öne çıkardı.

Moody’s’in Aa3 notunu teyit etmesi ve durağan görünümü, Suudi Arabistan’ın kredi değerliliğinin istikrarlı olduğunu gösteriyor. Bu durum, kuruluşun Kasım 2024’te ülke notunu A1’den Aa3’e yükseltmesinin ardından geldi; yükseltme, ekonomik reformlarda sağlanan ilerlemeye dayanıyordu. Diğer büyük uluslararası derecelendirme kuruluşları da Suudi Arabistan’ın güçlü kredi profilini onaylıyor. Standard & Poor’s ve Fitch, ülkeye A+ notu ve durağan görünüm verirken, bu yüksek dereceler ülkenin mali ve dış pozisyonunun gücünü ve artan ekonomik esnekliğini teyit ediyor.

Ekonomik ivme ve beklenen büyüme

Ekonomik momentum güçlü seyrini sürdürüyor; özellikle petrol dışı sektörler güçlü büyüme oranları yakalamaya devam ediyor. Moody’s, Suudi Arabistan’ın gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYİH) 2025’te yaklaşık yüzde 4 oranında büyümesini bekliyor; bu oran, 2024’teki yüzde 2’lik büyümenin üzerine çıkıyor. 2026 yılında ise büyümenin yüzde 4,5’e ulaşması öngörülüyor. Bu dönemde petrol sektörü, OPEC+ ittifakının üretimi artırmaya başlamasıyla birlikte yeniden büyüme eğilimine girecek.

frg
Riyad'da açık havada futbol maçı izleyen insanlar (Reuters)

Suudi Arabistan hükümeti, gelecek yıl için ekonomik büyüme tahminini önceki yüzde 3,5 seviyesinden yüzde 4,6’ya yükseltmişti. Bu artış, büyük ölçüde petrol dışı sektörlerin beklenen büyümesine dayanıyor. Moody’s de açıklamasında, petrol dışı faaliyetlerin büyük projelerin kesintisiz şekilde yürütülmesini desteklediğine dikkat çekti.

Uluslararası Para Fonu (IMF) ise Suudi ekonomisinin 2025 ve 2026 büyüme tahminlerini yüzde 4’e yükseltti. IMF, bu büyümenin arkasında petrol dışı sektörlerdeki önemli genişleme ve OPEC+ çerçevesinde kademeli petrol üretim kesintilerinin bulunduğunu belirtti. Kuruluş, Suudi Arabistan ekonomisinin şoklara karşı güçlü bir dayanıklılık gösterdiğini vurguladı ve enflasyonun yaklaşık yüzde 2 seviyesinde istikrarlı kalacağını öngördü.

Kredi derecelendirme gücü

Suudi Arabistan’ın ekonomik gücü, büyük ekonomik hacmi, yüksek kişi başı gelir seviyesi ve düşük üretim maliyetleriyle birlikte bol hidrokarbon kaynaklarına dayandırılıyor. Moody’s’in açıklamasına göre, ülkenin güçlü kurumları ve iyi yönetim yapısı, 2016’dan bu yana uygulanan kapsamlı reform ajandasındaki önemli ilerlemeyi destekliyor. Mali gücü ise nispeten düşük kamu borç yükü, borçlanma maliyetlerini karşılayabilme kapasitesi ve güçlü devlet mali varlıklarına dayanıyor.

frg
Kral Abdullah Finans Bölgesi'ndeki (KAFD) Riyad tren istasyonu dışında yürüyen insanlar (Reuters)

Buna karşın, Suudi Arabistan’ın risklere maruz kalabilirliği, daha çok siyasi risklerden kaynaklanıyor; bu riskler, bölgesel jeopolitik dinamiklerin zorluklarını yansıtıyor.

Moody’s, petrol fiyatlarının yüksek harcamaları destekleme kapasitesinin azaldığını belirtmesine rağmen, hükümetin ekonomik dönüşüm sürecini desteklemek amacıyla ekonomik dalgalanmalara karşı mali politika uyguladığını vurguladı.

Durağan görünüm

Moody’s, durağan görünümün, ülkenin kredi notunu etkileyen risklerin dengede olduğunu gösterdiğini belirtti. Kuruluş, büyük ölçekli çeşitlendirme projelerinin daha fazla ilerlemesinin, özel sektörü çekebileceğini ve petrol dışı ekonominin mevcut tahminlerden daha hızlı şekilde gelişmesini teşvik edebileceğini kaydetti.

Suudi Arabistan Ekonomi ve Planlama Bakanı Faysal el-İbrahim geçen ay yaptığı açıklamada, ülkenin doğrudan ve dolaylı olarak petrol bağımlılığının yüzde 90’dan yüzde 68’e gerilediğini, bugün petrol dışı faaliyetlerin ise GSYİH’nin yüzde 56’sını oluşturduğunu duyurmuştu.


Suudi Arabistan, yapay zekâ modellerinde dünya çapında üçüncü sırada yer alıyor

Suudi Arabistan, yapay zekâ alanında dünya çapında en iyi on ülke arasında yer alarak uluslararası alanda adından söz ettirdi. (SPA)
Suudi Arabistan, yapay zekâ alanında dünya çapında en iyi on ülke arasında yer alarak uluslararası alanda adından söz ettirdi. (SPA)
TT

Suudi Arabistan, yapay zekâ modellerinde dünya çapında üçüncü sırada yer alıyor

Suudi Arabistan, yapay zekâ alanında dünya çapında en iyi on ülke arasında yer alarak uluslararası alanda adından söz ettirdi. (SPA)
Suudi Arabistan, yapay zekâ alanında dünya çapında en iyi on ülke arasında yer alarak uluslararası alanda adından söz ettirdi. (SPA)

Suudi Arabistan, yapay zekâ alanında yeni bir başarıya imza atarak, Stanford Üniversitesi İnsan Merkezli Yapay Zekâ Enstitüsü’nün (HAI) 2025 Yapay Zekâ Endeksi’ne göre, büyük dil modellerinde ABD ve Çin’in ardından üçüncü; yapay zekâ alanındaki istihdam oranında da Hindistan ve Brezilya’nın ardından üçüncü sırada yer aldı.

Stanford Üniversitesi’nin küresel yapay zekâ göstergesinde Suudi Arabistan’ın çeşitli kategorilerde kaydettiği belirgin ilerleme, ülkeyi yapay zekâ alanında dünyanın ilk on ülkesi arasına taşıdı. Bu sonuçlar, Vizyon 2030 doğrultusunda veriye dayalı ekonomi ve yapay zekâ teknolojilerinde ülkeyi lider ülkeler arasına yükseltmeyi hedefleyen Suudi Arabistan Veri ve Yapay Zekâ Kurumu’nun (SDAIA) yürüttüğü çalışmaların etkisini ortaya koyuyor.

Yapay zekâ modellerinde ve yapay zekâ istihdamının büyüme oranında dünya üçüncülüğü, ülkenin yüksek yenilik kapasitesine ve ileri model geliştirme yeteneğine işaret ediyor. Bu modeller arasında, Arapça üretilen içeriklerde dünyanın en güçlü üretken yapay zekâ modellerinden biri olarak gösterilen ‘ALLAM’ modeli de bulunuyor. Ülke ayrıca, yapay zekâ teknolojileriyle ilişkili yeni istihdam fırsatlarını genişletmeye devam ediyor.

Aynı endekste Suudi Arabistan, yapay zekâ yeteneklerini çekmede dünya yedincisi olurken, gelişmiş teknoloji ekosistemi ve küresel uzmanlar için cazip düzenleyici ortamıyla da öne çıktı. Ülke, yapay zekâ konusunda kamuoyu farkındalığı ve bilimsel atıf sayıları kategorilerinde de dünya sekizincisi oldu.

Bu başarılar; yapay zekâ araştırmalarına yapılan yatırımların, bilgi toplumunun güçlendirilmesine yönelik projelerin ve geniş katılımlı eğitim programlarının etkisini yansıtıyor. Bu programlar arasında, yapay zekâ alanında bir milyon kişiyi yetkinleştirmeyi hedefleyen ‘SAMAI’ girişimi de yer alıyor ve toplumun farklı kesimlerinden yoğun ilgi görüyor.

Bu sıralamalar, Suudi Arabistan’ın veri ve yapay zekâ alanlarında uluslararası alanda örnek gösterilen bir model haline geldiğini ortaya koyuyor. Aynı zamanda ülkenin insan kaynağını geliştirme ve teknolojik farkındalığı artırma çabalarının, Vizyon 2030’un hedefleriyle uyumlu şekilde, kapsamlı bir dijital dönüşüme ve ulusal ekonominin güçlenmesine katkı sunduğunu gösteriyor.


Katar, İsrail'e Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına geçişi engellememesi çağrısında bulundu

Katar, İsrail'e Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına geçişi engellememesi çağrısında bulundu
TT

Katar, İsrail'e Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına geçişi engellememesi çağrısında bulundu

Katar, İsrail'e Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına geçişi engellememesi çağrısında bulundu

Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, İsrail’in Gazze’de iki rehinenin cesedinin hâlâ bulunamadığını gerekçe göstererek ateşkes planının ikinci aşamasına geçişi geciktirmemesi gerektiğini söyledi.

Bakanlık Sözcüsü Macid el-Ensari bugün yaptığı basın açıklamasında, “İsrail’in bu iki cesedi gerekçe göstererek anlaşmanın uygulanmasını aksatmasına izin verilmemesi gerektiğini düşünüyoruz” dedi. Sözcü, aynı zamanda Filistin tarafının, İsrail’in bahane üretmesini önlemek adına cesetlerin bulunması için çalıştığını ifade etti.

ABD arabuluculuğunda varılan ve 10 Ekim’de yürürlüğe giren ateşkes anlaşmasına göre Hamas, elinde tuttuğu 48 rehinenin tamamını -aralarında 20 canlı rehinenin de bulunduğu- teslim etmeyi taahhüt etmişti. Hamas şimdiye kadar 46 rehineyi teslim etti; son iki rehinenin cesedi ise hâlâ Gazze’de bulunuyor.

Ensari, Katar ve bölgedeki ortaklarının mevcut çabasının planın ilk aşamasından ikinci aşamasına geçişi sağlamak olduğunu belirterek, bu adımın Gazze’deki savaş halini tamamen sona erdirecek kalıcı bir barışa kapı açacağı değerlendirmesinde bulundu.

Ensari, “Ateşkesin ikinci aşamasına geçişte büyük zorluklar bulunuyor, ancak şu anda öncelik, anlaşmayı yeterince uzun süre koruyarak tüm bölgesel aktörlerin, uluslararası toplum ve ABD ile birlikte siyasi bir çözüm üzerinde çalışmasını sağlamak” dedi.

Ensari, Doha ile Tel Aviv arasında olası bir normalleşmenin yalnızca Filistin meselesinde kapsamlı bir çözüm sağlanması durumunda gündeme gelebileceğini vurguladı.

Diğer yandan İsrail’deki Rehine ve Kayıp Aileleri Forumu, dün Tel Aviv’de son iki rehinenin cesetlerinin Gazze’den geri getirilmesini talep eden bir gösteri düzenledi.

İsrail, iki ceset tamamen teslim edilmeden ikinci aşamaya geçmeye yanaşmıyor. Filistinli kaynaklar ise Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamada, söz konusu cesetleri bulmanın zorluk taşıdığını belirtti. Bu zorluk, İsrail’in rehine sorumlularını hedef alması ve ilgili bölgelerde geniş çaplı bombardıman ve yıkım operasyonları yürütmesinden kaynaklanıyor.

Ateşkes planının ikinci aşamasında öngörülen maddeler arasında, Gazze yönetiminin geçici bir otoriteye devredilmesi, uluslararası bir istikrar gücünün konuşlandırılması, İsrail ordusunun sarı hattan tamamen çekilmesi ve Hamas’ın silahsızlandırılması yer alıyor.