Vücuda yerleştirilen cihaz ağrıyı azaltmaya yardımcı oluyor

Ağrıyı gidermeyi hedefleyen yeni cihaz (Araştırma ekibi)
Ağrıyı gidermeyi hedefleyen yeni cihaz (Araştırma ekibi)
TT

Vücuda yerleştirilen cihaz ağrıyı azaltmaya yardımcı oluyor

Ağrıyı gidermeyi hedefleyen yeni cihaz (Araştırma ekibi)
Ağrıyı gidermeyi hedefleyen yeni cihaz (Araştırma ekibi)

ABD’deki Northwestern Üniversitesi’ndeki bir araştırma ekibi tarafından yönetilen yeni bilimsel çalışma sonucu ağrıyı ilaç kullanmadan rahatlatmak için vücuda yerleştirilen küçük bir ağrı kesici cihaz geliştirildi. Yeni geliştirilen cihazın, opioid ağrı kesicilere ve bağımlılık yapan ilaçlara bir alternatif olması bekleniyor.
Akademik Science dergisinde detayları açıklanan cihaz, hassas ve yönlendirilmiş soğutma sağlamak için sinirleri nazikçe sararak çalışıyor ve böylelikle sinirlerin uyuşturulmasına ve beyinden gelen ağrı sinyallerinin engellenmesine katkıda bulunuyor. Harici bir pompa, kullanıcının cihazı uzaktan etkinleştirmesini ve yoğunluk seviyesini artırmasını veya azaltmasını sağlıyor. Cihaza artık ihtiyaç duyulmadığındaysa, cerrahi müdahale gerektirmeksizin doğal olarak vücuda emiliyor.
Araştırmacılar, cihazın rutin ameliyatlar ve ampütasyonlar geçiren ve ameliyattan sonra tipik olarak ağrı kesici ilaca ihtiyaç duyan hastalar için daha değerli olma potansiyeline sahip olduğuna inanıyorlar. Örneğin cerrahlar, ameliyattan sonra hastanın ağrısını yönetmeye yardımcı olmak için operasyon sırasında cihazı vücuda implante edebilir.
Cihazın geliştirilmesine öncülük eden biyoelektronik uzmanı John Rogers, Northwestern Üniversitesi'nin resmi web sitesinde yayınlanan raporda; “Opioidler son derece etkili olmalarına rağmen son derece bağımlılık yapıcıdırlar. Mühendisler olarak, ağrıyı anında açılıp kapatılabilen yollarla ilaçsız tedavi etme fikriyle motive oluyoruz. Soğuk havanın parmaklarda uyuşmaya neden olduğunu biliriz. İşte cihazımız bu etkinin programlanabilir bir şekilde doğrudan hedef sinirlere üretilmesini sağlıyor” dedi.
Cihaz soğutma etkisi yaratmaya yardımcı olacak için mikrokanallar içerir. Bir kanalda ultrasonik kontrast maddesi ve basınçlı inhaler olarak klinik olarak onaylanmış olan soğutucu (perfloropentan), ikinci kanalda ise inert gaz olan kuru nitrojen bulunuyor. Sıvı ve gaz ortak bir odada bir araya geldiğinde, sıvının anında buharlaşmasına neden olan bir reaksiyon meydana gelirken, küçük bir sensör de sinirin sıcaklığını izleyerek sinirin çok soğumamasını sağlar. Zira bu dokuda zarara neden olabiliyor.
Çalışmanın ortak yazarı Dr. Matthew McCwan: “Beyni ve omuriliği vücudun geri kalanına bağlayan periferik sinirleri özellikle hedefliyoruz. Bunlar, ağrı da dahil olmak üzere duyusal uyaranları ileten sinirlerdir. Hedef sinirlerden sadece bir veya ikisine soğutma etkisi sağlayarak, vücudun belirli bir bölgesindeki ağrı sinyallerini etkili bir şekilde modüle edebiliyoruz” dedi.  Ayrıca cihazın tüm bileşenlerinin biyo-uyumlu olduğunu ve cerrahi ekstraksiyona gerek kalmadan günler veya haftalar sonra vücutta emildiğini söyledi.



İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
TT

İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)

Bilim insanları ilk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfetti. İlk kez bir gezegenin, yıldızını bu şekilde etkilediği gözlemlendi. 

Dünya'dan yaklaşık 400 ışık yılı uzaktaki HIP 67522 adlı yıldız ve yörüngesindeki iki gezegen uzun zamandır takip ediliyor. Sadece 17 milyon yaşındaki yıldız, 4,5 milyar yaşındaki Güneş'e kıyasla daha büyük ancak daha soğuk. 

Yıldızın HIP 67522 b adlı gezegeni, şaşırtıcı derecede yakın bir yörüngede dönüyor. Ötegezegen yıldızın etrafındaki bir turunu sadece 7 günde tamamlıyor; yani gezegende bir yıl, Dünya zamanıyla sadece bir hafta sürüyor.

Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Ekaterina Ilin, "Daha önce HIP 67522 gibi bir sistem görmemiştik; gezegen bulunduğunda, yıldızının yörüngesinde 10 günden daha kısa bir sürede döndüğü bilinen en genç gezegendi" diyor.

Ilin ve ekip arkadaşları bu nedenle NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) ve Avrupa Uzay Ajansı'nın ötegezegen uydusu CHEOPS'u kullanarak sistemi daha yakından incelemeye karar verdi. 

Araştırmacılar HIP 67522 b'nin yıldızıyla  kurduğu sıkı etkileşim nedeniyle kendi sonunu hazırladığını tespit etti. 

Devasa plazma topları olan yıldızların yüklü parçacıkları, yüzeydeki hareketleriyle güçlü manyetik alanlar yaratıyor. Manyetik alan çizgileri birbirini kesemediğinden, bazen bunlar düğümlenip aniden koparak güneş patlamaları adı verilen radyasyon patlamalarına yol açıyor.

Bilim insanları, Dünya gibi pek çok gezegenin de manyetik alanı olduğu için yıldızına yakın gezegenlerin, yıldızlardaki manyetik alan patlamalarını tetikleyip tetiklemediğini merak ediyordu. 

HIP 67522 sistemini inceleyen ekip, yıldızdaki patlamaların gezegen onun önünden geçerken sıklaştığını saptadı. Araştırmacılar bu nedenle patlamaları gezegenin tetiklediği sonucuna vardı. 

Normalde yıldızların, yörüngelerindeki gezegenlerden etkilenmediği düşünülüyordu. Ancak araştırmacılar HIP 67522'nin yaşı nedeniyle ve güçlü bir manyetik alanı olması durumunda bunun mümkün olduğunu söylüyor.

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmaya göre gezegen yakın yörünge dönüşü sırasında enerji biriktiriyor ve bunun bir kısmını, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca bir kırbaç misali, dalgalar halinde geri gönderiyor. Bu şok dalgası, manyetik alandan yıldızın yüzeyine geçtiğinde muazzam bir patlama yaşanıyor.

Ancak bu güçlü kozmik ışınların büyük bir kısmı uzaya savrulmak yerine gezegene geri dönüyor. Bilim insanları HIP 67522 b'nin bugüne kadar bulunan ilk "eceline susamış gezegen" olduğunu söylüyor. 

Ilin "Gezegen özellikle enerji yüklü patlamaları tetikliyor gibi görünüyor" diyerek ekliyor: 

Gezegenin, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca gönderdiği dalgalar belirli anlarda patlamaları başlatıyor. Ancak patlamaların enerjisi dalgaların enerjisinden çok daha yüksek. Dalgaların oluşmaya hazır patlamaları tetiklediğini düşünüyoruz.

Araştırmacılar halihazırda yaklaşık Jüpiter büyüklüğündeki HIP 67522 b'nin, 100 milyon yıl içinde Neptün'e yakın bir boyuta geleceğini tahmin ediyor.

Bilim insanları sistemi incelemeye devam ederek patlamalarda ne tür enerji salındığını anlamayı umuyor. Ayrıca bu türden benzer sistemlerin var olup olmadığını araştırmak için çalışmalarını genişletmeyi planlıyorlar.

Ilin, "Aklımda milyonlarca soru var çünkü bu tamamen yeni bir fenomen, dolayısıyla ayrıntılar hâlâ net değil" diyor.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, NASA, Nature