Nahda ve Tunus’un Kalbi partileri üyelerinden bazılarına seçim yasağı getirildi

Nahda Hareketi, ‘yeni anayasa referandumun’ boykot edilmesi çağrısında bulundu.

Nahda Hareketi lideri Raşid Gannuşi. (Reuters)
Nahda Hareketi lideri Raşid Gannuşi. (Reuters)
TT

Nahda ve Tunus’un Kalbi partileri üyelerinden bazılarına seçim yasağı getirildi

Nahda Hareketi lideri Raşid Gannuşi. (Reuters)
Nahda Hareketi lideri Raşid Gannuşi. (Reuters)

Tunus'un Gafsa kentindeki bir mahkeme, Raşid Gannuşi liderliğindeki Nahda Hareketi ile Nebil el-Karvi başkanlığındaki Tunus’un Kalbi Partisi’nin, listelerindeki bazı ‘adaylarının düşürülmesi’ yönünde karar verdi. Bahsi geçen iki partinin, Gafsa, Kasreyn, Kubli, Sidi Buzeyd ve Tuzur’daki ‘milletvekili aday listeleri’ iptal edildi ve bu bölgelerdeki parti üyelerine 5 yıl boyunca seçimlere katılmama yasağı getirlildi.Kararı veren mahkemenin yargıcı Necib el-Kitari, Tunus haber ajansına yaptığı açıklamada söz konusu kararın Nahda ve Tunus’un Kalbi partilerinin ‘2019 seçimlerinde dışarıdan finansman desteği alması’ davasıyla ilgili olduğunu söyledi. Her iki parti de ‘dış finansman’ aldıkları yönündeki suçlamalarını reddediyor.  
Tunus’ta Meclis 25 Temmuz 2021 tarihinde feshedilmiş ve tüm milletvekillerinin dokunulmazlığı kaldırılmıştı. Dolayısıyla ‘seçim listelerinin’ iptal edilmesinin pratikte ne anlama geldiği belirsiz. Bazı hukuk uzmanlarına göre söz konusu karar, geçmişteki değil önümüzdeki seçimlere yönelik sonuçlar doğurabilir. Tunus’ta 17 Aralık’ta parlamento seçimlerinin yapılması bekleniyor ve bu iki partinin beş şehirdeki üyeleri seçimlerde aday olmaktan men edilmiş oluyor. Uzmanlar, bu şehirlerdeki parti üyelerinin 2024’te düzenlenecek cumhurbaşkanlığı seçiminde de aday olamayacağını savunuyor.   
Nahda Hareketi yöneticilerinden İmad Hamiri, Nahda Partisi’nin ‘anayasa referandumunu boykot edeceğini’ duyurdu. Hamiri açıklamasında şunları söyledi:
“Bu anayasa referandumu bireysel bir kararın yansımasıdır ve anayasal bir meşruiyeti yoktur. Cumhurbaşkanı Said’in anayasa taslağı, güçler arasında bir dağılım yapmıyor ve tüm yetkileri kendi elinde topluyor. Tunusluları referandumu boykot etmeye davet ediyoruz. Çünkü oylanacak şey halkın çıkarına olmayan bir totaliter rejimin kurulmasıdır. Anayasa taslağı halktan ya da ulusal bir diyalogdan neşet etmemiştir ve tek tip bir anlayışı yansıtmaktadır. Dolayısıyla bunu reddediyoruz.”  
Bu arada Tunus Asliye Mahkemesi, Bağımsız Yüksek Seçim Kurumu'nun eski başkanı Nebil Bafun ve eski icra direktörü Ömer Busta’nın, ‘seçmen kütüklerinde tahrifat’ davasında tutuksuz yargılanmalarını kararlaştırdı. Seçim Kurumu’nun eski üyelerinden biri geçtiğimiz mart ayında, Bafun ve Busta aleyhine dava açmış ve bu kişilerin ‘seçim listeleriyle oynadığını ve seçmen kütüklerini değiştirdiğini’ iddia etmişti. Konuyla ilgili soruşturmanın devam ettiği öğrenildi. 
Diğer yandan Tunus Hakimler Derneği Başkanı Enes el-Hamadi, Cumhurbaşkanı Kays Said’in 57 yargıcı herhangi somut bir delil olmaksızın yolsuzluk suçlamasıyla azlettiğini hatırlatarak, bu kararı kabul etmediklerini, konuyu Uluslararası Yargıçlar Birliği ve BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği de dahil olmak üzere ‘yargıyla ilgili uluslararası mercilere’ taşıdıklarını duyurdu. Uluslararası Yargıçlar Birliği temsilcisi Christophe Renard geçtiğimiz salı günü Tunus’u ziyaret etti. Enes el-Hamadi, Renard’ın ‘azledilen ya da grevdeki yargıçların durumuyla’ ilgili görüşmek istediği devlet kurumlarının kendisine randevu vermediğini söyledi. Renard, grevdeki hakimlerle görüştü ve ülkedeki durumu yakından inceledi. Aynı zamanda Uluslararası Yargıçlar Birliği’nin onursal başkanı da olan Renard’ın, Tunus’la ilgili hazırlayacağı raporu BM İnsan Hakları Konseyi'ne sunması bekleniyor.  



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.