Suudi Arabistan, Hac yönetimini 100 yılda nasıl değiştirdi?

Bu yılki Hac mevsimi, siyasi krizlere ve dünyanın içinde bulunduğu sağlık ve ekonomik koşullara rağmen dün, büyük bir başarıyla sonuçlandı. Suudi hükümetinin Hac mevsimleri organizasyonunun yüzüncü yılı Hicri 1443'e denk geldi.
Hicri 1343'te (MS 1924) Kral Abdülaziz'in Mekke'ye girişiyle Suudi döneminde ilk Hac mevsiminin düzenlenmesinin ardından 100 yıl (100 Hac mevsimi) geçmesi çok önemli bir durum. Krallık 100 yıl boyunca tüm zorlukların üstesinden gelmeyi, tüm zorluklarla yüzleşmeyi ve hacılara tarihte benzeri olmayan en iyi hizmetleri sunmayı başardı.
Suudi Arabistan, son 100 yılda Hac mevsimlerinin düzenlenmesi ve denetlenmesiyle ilgili zorluklar ve sorunlarla karşı karşıya kaldı. Suudi liderliği, İki Kutsal Cami’nin Koruyucusu unvanına sahip olan Suudi Arabistan Kralı'nın doğrudan himayesi ve denetimi altında yönetimde (kalabalıklar, krizler, kaynaklar, projeler ve diğer alanlarda) entegre sistemini, kurumsal gelişimi inşa etmek ve geliştirmek için muazzam çaba sarf etti. Devletin ortaya çıkışının başlangıcında, Kral Abdülaziz birçok sorunla yüzleşebildi ve İki Kutsal Cami’ye ve hedeflerine hizmet etmek için entegre bir sistem inşa etmeye çalıştı. Haccın organize edilmesi ve denetlenmesi, ülkede bir dizi kilit sektörün (güvenlik, sağlık, medya, ulaşım, belediyeler, su ve yiyecek içecek...) kurulması ve gelişmesiyle aynı zamana denk geldi. Bu, Suudi Arabistan Krallığı'nın 100 yıl boyunca hacıların hizmetinde İki Kutsal Cami’nin ve kutsal mekanların yeniden inşasında ne kadar başarılı olduğunu gösteriyor.
Tüm bu çabalara rağmen Hac ile ilgili karşıt kampanyaların, safsataların, dedikoduların ve komploların tekrarlanması dikkat çekici. Hicaz kralı olarak Kral Abdülaziz'e biat edilmesinden sonra Abdülaziz'e karşı kampanyalar başladı. Bu durum bazı ülkelerin vatandaşlarının güvenlik bahanesiyle hac yapmasının engellemesine yol açtı! Ayrıca İki Kutsal Cami’nin İslami yönetim altında olması için çağrılar yapıldı. Hatta bazıları (Müslümanlar) Hac ibadetinin İngiliz koruması altında olmasını istedi! Bu, İki Kutsal Cami’nin uluslararası çapta genişletilmesi konusunda sürekli tekrarlanan bir önermedir.
Bahsettikleri herhangi bir İslami yönetim veya uluslararasılaşma hakkında bilgi yok mu? Kral Abdülaziz’in Hac ve hacıları güvence altına almak için yaptıkları sayfalarca yazılmayı hak eden bir hikaye.
Bazıları, Arap Yarımadası'nda birkaç yüzyıl boyunca Kral Abdülaziz'den önce güvensizlik hakkında anlatılanların bir tür efsane olduğunu düşünüyor. El-Ceberti, El-Bediri, El-Kürdi ve diğer tarihçiler Hac ve hacıların güvenlik durumu ile ilgili aşırı çirkinlikler nedeniyle hacıların yaşadıklarına dair neredeyse inanılmayacak hikayeler anlattılar. Hicri 10’uncu yüzyılda (MS 14’üncü yüzyıl civarında) yaşayan Şafii hukukçu Elvan el-Hamavi bile “Hidâyet Lambası ve Velâyetin Anahtarı” kitabından Hac bölümünü çıkarmıştır. Bunun nedeni güvenlik sorunları ve hacıların emniyetli bir şekilde Mekke'ye ulaşamamaları nedeniyle Hac ibadetinin o sırada vacip olmadığına inanmasıdır.

Kral Abdülaziz'in Hicri 1353'te (1935) Hac sırasındaki ihramlı fotoğrafı.
Yüzyıllar sonra Şairler Prensi Ahmed Şevki, Hac ve hacıların durumunu tarif etti. Şairin tarifleri, 14’üncü yüzyılın (MS 19’uncu yüzyıl) başında ve Suudi yönetimi öncesi güvenlik ve Hac durumuyla ilgiliydi. Durumun gerçekliğini anlamak için Şevki'nin beyitlerini (Hacıların Haccı) okumak yeterli. Şevki’nin o zamanki durumu anlatımı başka hiçbir tarife ihtiyaç bırakmayacak nitelikte.
Suudi egemenliğinden sonra güvenliğin sağlanmasına rağmen Kral Abdülaziz karşıtı söylentiler yayıldı. Hindistan'da yayınlanan Zaminda gazetesinin sahibi Zafer Ali Han Kral Abdulaziz’e yolladığı mektubunda şu ifadelere yer verdi:
“Bazı güçlü muhalifler, Kral aleyhine çeşitli haberler yayıyorlar. Peygamber'in kabrindeki yeşil kubbeyi kaldırmaya karar verdiğinizi beyan ediyorlar. Lütfen Müslümanlara Kutsal Kabrin bakımı konusunda güvence vermek ve bozguncuları susturmak için bu uydurma hikayeyi tamamen inkar ettiğinizi imzanızı da atarak ilan edin.”
Bunun üzerine Kral, Zafer Ali Han'a şu cevabı gönderdi:
“Yeşil Kubbe hakkında söylenen her şey asılsız ve yalandır. Allah'ın lütfuyla Allah’ın Elçisi’nin kabri emniyettedir. Aynı şekilde biz bütün salihlerin kabirlerini muhafaza eder, saygı gösteririz ve onları her türlü saldırıdan koruruz. Bunu bir din olarak görürüz. Bu konuda Allah'a ahd ettik."
Hicri 1345 - MS Ekim 1926'da İki Kutsal Cami’nin Memurları Cemiyeti, Hindistan'ın Butu şehrinde Hicaz Konferansı düzenledi. Müslümanların sayısı yaklaşık 90 milyona ulaşan Hindistan o dönemde dünyanın en büyük Müslüman nüfusunu temsil ediyordu. Hindistan konferanstan sonra gelecek sene mukaddes topraklarda durum değişinceye kadar Müslümanların hac yapmayacaklarına karar verdiler. Konferansta ayrıca "İslami hükümetlerin en büyüğü İngiliz hükümetinin gölgesi altına girdi" ifadesi de yer aldı.
O yıllarda bazı ülkeler çeşitli nedenlerle hacılarının Hac yapmasını engelledi. Bunların hepsi Kral Abdülaziz'in yönetimine karşı çıkmayı amaçladı. İster o ülkelerin hükümetlerinden ister o ülkelerin kendi kontrolleri altındaki hükümetlerden olsun, Hac dosyası bir baskı ve pazarlık kozu haline getirildi. Daha da kötüsü, İki Kutsal Cami’nin İslami idare altına alınmasını talep edenlerin bir kısmı, İki Kutsal Cami’nin vakfiyelerine el koyanlar oldu. Hem bunu yapıp hem de İki Kutsal Cami’ye nasıl inanıyorlar?
Lübnanlı yazar, politikacı ve fikir adamı Emir Şekip Arslan bu konuda şunları yazmıştı:
“Bu hükümetlerin bazıları bu vakıfların bir kısmını yuttu, ücretlerini eritti, vakıflarının şartlarını eski haline getirdi. İki Kutsal Cami’ye bir kese dirhem verseler veya bir gemi tahıl nakletseler, Hicaz halkına babalarının malından sadaka verdiklerini düşünürler.”
Geçmişte Hac ibadetinin bir nevi şehadet gibi olduğunu söyleyen Talat Paşa da şu ifadeleri kullanmıştı:
“Hacı ailesiyle vedalaşır ve onlar da sanki bir daha dönmeyecekmiş gibi ona veda ederler. Yol çetin ve emniyetsizdi. Çeteler (haydutlar) hacıların konvoylarına baskın düzenleyerek öldürüyor ve yağmalıyorlardı. Kral Abdülaziz haccın düzenlenmesi dosyasını eline geçirdiğinde, çölün enine boyuna güvenlik sağlandı ve çöl dünyadaki herhangi bir şehirden daha güvenli hale geldi.”
Kurucu Kral, hacılara yalnızca güvenlik sağlamakla kalmadı, aynı zamanda o sırada devlet kaynaklarının kıtlığına rağmen İki Kutsal Cami’yi genişletmek, inşa etmek ve Rahman'ın misafirlerine tüm hizmetleri sunmak için tüm olanakları kullandı. Oğulları, ondan sonraki krallar da İki Kutsal Cami’ye hizmet etmek ve ziyaretçilerinin rahatı için tüm araçları tedarik etmek için tüm kapasiteleri ve kaynakları kullandılar.
Bugün Suudi Arabistan'ın sağladığı dev başarılar ve seçkin hizmetler, İki Kutsal Cami’nin Koruyucusu Kral Selman bin Abdülaziz ve Veliaht Prensi Muhammed bin Salman'ın önderliğinde kurucu Kral’ın başlattığı hizmetlerin bir uzantısı olarak geliyor. Krallık hükümeti, yıllık on milyarlarca riyal işletme bütçesinin yanı sıra İki Kutsal Cami ve kutsal mekanların projelerine yüz milyarlarca riyal harcadı.
Suudi Arabistan'ın Hac için neler sunduğu, hakkında öne çıkmayı ve yayınlanmayı hak eden uzun bir konuşma ve Hac ile ilgili birçok yön ve detay var. Ancak böyle bir makale, Suudi döneminden önce hacıların sağlık, ulaşım, altyapı, teknoloji, güvenlik hizmetleri veya gıda alanlarında yaşadıklarına kıyasla hacıların Suudi limanlarına girdiklerinden beri kendilerine sunulan tüm imkanları ve hizmetleri kapsayamaz. Kapasite, bir asır önce kapasite yaklaşık 100 bin hacıyı kaldırıyorken günümüzde milyonlarca hacıyı kaldırabiliyor.
Yüzüncü yıl bu yılki Hac mevsimine denk geldiği için Suudi liderliğinin, hükümetinin ve halkının İki Kutsal Cami’nin hizmetinde ve hacılar için kolaylıklar sağlamada neler yaptığını unutmamalıyız. Bu kolaylıklar Kral Abdülaziz döneminden günümüze kadar tüm tesis ve hizmetlerin inşasında, genişletilmesinde ve geliştirilmesinde İki Kutsal Cami ve kutsal mekanlara gösterilen özen ve dikkatin boyutunu yansıtmaktadır.
İki Kutsal Cami’ye hizmet etmek ve Rahman'ın konuklarını ağırlamak için tüm yeteneklerini adamaya devam edecek olan Suudiler, Arap ve İslam medeniyetinin mirasçıları olarak kalacaktır.

Bu yıl 25'incisi düzenlenen Asya Fizik Olimpiyatı (APhO) Dahran'daki Kral Fahd Petrol ve Mineraller Üniversitesi'nde (KFUPM) 30 ülkeyi temsil eden 240 öğrenci ve 100'den fazla uluslararası uzmanın katılımıyla ‘Birlikte geleceğin enerjisini üretiyoruz’ teması altında başladı.

xscdfgt

4-12 Mayıs tarihleri arasında Suudi Arabistan’ın ev sahipliğinde düzenlenen bu önemli bilimsel etkinlik, Saudi Aramco'nun sponsorluğunda Suudi Arabistan Eğitim Bakanlığı, Kral Abdulaziz Üstün Zekâ ve Yaratıcı Yetenek Vakfı (Mevhibe) ve KFUPM tarafından ortaklaşa düzenleniyor.

uı78o9

Etkinliğin açılış törenine Mevhibe Genel Sekreter Vekili Dr. Halid eş-Şerif, Eğitim Bakanlığı Genel Eğitim Müsteşarı Dr. Hasan Harmi, KFUPM Akademik İşlerden Sorumlu Rektör Yardımcısı Dr. Misfer ez-Zehrani ve Akademik Programlar ve Ortaklıklar Direktörü Dr. Muhammed Abdurrahman eş-Şehri katıldı.

Kraliyet selamıyla başlayan tören, Suudi Arabistan’ın artan bilimsel statüsünü somutlaştıran, Mevhibe ve ortaklarının yetenekli insanları güçlendirme ve yetiştirme çabalarını vurgulayan ve APhO’nun gelişim sürecini ve başarı ortaklarının desteğiyle yerel olarak düzenlenme mekanizmasını gözden geçiren bir sunumla devam etti.

o90pvfbg

Törene çok çeşitli eğitim ve bilim liderleri, uluslararası delegasyon temsilcileri, Uluslararası Olimpiyat Komitesi üyeleri, Suudi Arabistan içinden ve dışından seçkin akademik şahsiyetlerin yanı sıra bu prestijli bilimsel mücadeleye hazırlanan öğrenciler katıldı.

Mevhibe Genel Sekreter Vekili Dr. Halid eş-Şerif, “APhO, zekayı, bilgiyi ve gençlerin sınırsız potansiyelini kutlayan küresel bir platform” dedi. Eş-Şerif, bu bilimsel etkinliğin düzenlenmesinin Suudi Arabistan'ın geleceği şekillendirmek ve fizik alanında ve ötesinde ilerlemeye öncülük etmek üzere gençleri destekleme ve güçlendirme konusundaki kararlılığını yansıttığını belirtti.

Açılış töreninde yaptığı konuşmada eş-Şerif, Suudi Arabistan’ın enerji sektöründeki öncü konumuna dayanarak bu olimpiyata ev sahipliği yapmasının, insana yatırım yapma ve geleceğin gerçek zenginliği olan genç beyinleri destekleme yaklaşımının bir uzantısı olduğunu belirterek, bu olimpiyatın yeni nesil bilim adamlarının hayal gücüne ilham vereceğini bildirdi.

APhO Başkanı Dr. Kwek Leong Chuan ise etkinliğin Ortadoğu'da ilk kez düzenleniyor olması nedeniyle tarihi bir anı temsil ettiğini vurgulayarak, Suudi Arabistan'a misafirperverliği ve olağanüstü organizasyonu için teşekkür etti. Chuan ayrıca, bu büyük bilimsel etkinliğin gerçeğe dönüşmesine katkıda bulunan destekleyici kuruluşların çabalarını da övdü.

kı8o0

Farklı ülkelerden en parlak genç beyinleri bir araya getiren bu prestijli yarışmanın çeyrek asırlık yıldönümüne denk gelmesi ve 25 yıldır bilimsel rekabet ruhunun geliştirilmesine ve yükselen nesiller arasında anlayış köprüleri kurulmasına katkıda bulunması nedeniyle Suudi Arabistan'ın APhO’nun bu yılki etkinliğine ev sahipliği yapması özel bir kutlama niteliği taşıyor.

İhtisas komitelerinin çalışmaları bugün pratik test ve çeviriyi tartışmak üzere başlarken, öğrenciler önümüzdeki günlerde Uluslararası Olimpiyat Konseyi tarafından hazırlanan ve değerlendirilen katı bilimsel kriterlere göre her biri beş saat süren biri teorik diğeri pratik olmak üzere iki ana teste girmeye hazırlanacaklar.

Olimpiyat programı, öğrencilerin ve gözetmenlerin dünya gençleri arasında iletişim ve kültürel alışverişi teşvik eden entegre bir eğitim deneyimi içinde Suudi Arabistan'ın tanık olduğu kültürel mirası ve gelişimsel kalkınmayı keşfetmelerine olanak tanıyan eğitim ziyaretleri ile kültürel ve rekreasyonel etkinlikleri içeriyor.

İlki 1999 yılında 12 ülkenin katılımıyla Endonezya'da düzenlenen APhO, fizik alanında yetenekli lise öğrencilerine yönelik en önde gelen uluslararası bilimsel yarışmalardan biridir. Uluslararası Fizik Olimpiyatı'nda (IPhO) ileri dereceler elde etmiş ülkeler APhO’ya katılmaktadır.

Suudi Arabistan APhO’ya 2012 yılında katılmaya başladı. O tarihten bu yana, öğrencilerinin çeşitli uluslararası olimpiyat ve yarışmalarda kazandığı 874 madalya ve ödülden 16’sını bu olimpiyatta elde etti. Bu, Suudi yeteneklerin uluslararası bilimsel forumlarda gösterdikleri ilerlemenin bir kanıtıdır.

efrgthyu

APhO’nun, Temmuz 2024'te Riyad'da düzenlenen ve 90 ülkeden 333 öğrencinin katıldığı 56. Uluslararası Kimya Olimpiyatı’nın ardından Suudi Arabistan'ın ev sahipliği yaptığı ikinci uluslararası olimpiyat olduğunu belirtmek gerekir. Suudi Arabistan, Uluslararası Kimya Olimpiyatı’nda organizasyon ve rekabet düzeyinde kayda değer bir başarı elde ederek uluslararası alanda büyük övgü almıştı.

Suudi Arabistan, Hac yönetimini 100 yılda nasıl değiştirdi?