Irak’ta iki avukat, Nuri el-Maliki’ye atfedilen ses kayıtlarının incelenmesi talebiyle Savcılığa başvurdu

İki avukat Maliki’ye ait olduğu iddia edilen ses kayıtlarının incelenmesi için yargıya başvurdu.

Bağdat’ta geçen hafta cuma namazının ardından düzenlenen Maliki karşıtı gösteriler sırasında Mukteda es-Sadr’ın fotoğrafını taşıyan bir gösterici (AFP)
Bağdat’ta geçen hafta cuma namazının ardından düzenlenen Maliki karşıtı gösteriler sırasında Mukteda es-Sadr’ın fotoğrafını taşıyan bir gösterici (AFP)
TT

Irak’ta iki avukat, Nuri el-Maliki’ye atfedilen ses kayıtlarının incelenmesi talebiyle Savcılığa başvurdu

Bağdat’ta geçen hafta cuma namazının ardından düzenlenen Maliki karşıtı gösteriler sırasında Mukteda es-Sadr’ın fotoğrafını taşıyan bir gösterici (AFP)
Bağdat’ta geçen hafta cuma namazının ardından düzenlenen Maliki karşıtı gösteriler sırasında Mukteda es-Sadr’ın fotoğrafını taşıyan bir gösterici (AFP)

Irak’ta geçen hafta sosyal medyada dolaşıma giren Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki’ye ait olduğu iddia edilen ses kaydı toplumun büyük bir kesiminin ilgisini çekmeye devam ediyor. Bazı gözlemciler bu kayıtların Maliki için ciddi hukuki sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekerken, iki avukat kayıtların incelenmesi talebiyle savcılığa başvuruda bulundu. Başvuru sahibi avukatlardan Selsebil Abduşşinit ‘kayıtların Irak ulusal güvenliğine zarar verici nitelikte olduğunu ve mezhep çatışması ve fitne çıkarmaya teşvik ettiğini’ söyledi.
Gazeteci ve aktivist Ali Fadıl, geçen hafta çarşamba günü elinde Maliki’ye ait olduğunu iddia ettiği 48 dakikalık ses kaydı bulunduğunu belirterek, ‘halk ve siyaset çevreleri üzerinde oluşturacağı etki ivmesini ve sansasyonu sürdürmek’ amacıyla her gün ses kaydından bir veya iki dakikalık kesitler yayınlayacağını duyurdu. Başlangıç olarak ses kaydından birkaç kesit paylaşan Fadıl, toplumda oluşturduğu ivmeye göre önümüzdeki günlerde geri kalan kısımları da yayınlayacağını ifade etti.
Fadıl’ın dün paylaştığı bölümde son derece tehlikeli ifadeler yer alıyor. Maliki’ye ait olduğu iddia edilen ses kaydında, “Bir sonraki aşama savaş aşamasıdır. Dün bunu Başbakan (Mustafa) el-Kazımi’ye söyledim. (Kazımi ile görüşmesinde) ‘Sana yahut ordu ve polise güvenmiyorum, onlar hiçbir şey yapmadı, Irak hiç kimsenin çıkamayacağı yıkıcı bir savaşla karşı karşıya, eğer Sadr, Halbusi ve Mesut Barzani’nin yönelimlerini engelleyebilirsek o zaman iş başka’ dedim” ifadeleri kullanılıyor.
Ses kaydında bahsedilen konu yaklaşık iki ay öncesine dayanıyor. Nitekim o dönem Sadr, Barzani ve Halbusi Vatanı Kurtarma İttifakı kurduklarını ilan etti. Sadr, başkanlığındaki Sadr Hareketi’ni (Meclis’te 73 sandalyesi vardı) yaklaşık 1 ay önce Meclis’ten çekti.
Kayıttaki sesin sahibi ‘savaş aşamasına hazırlık olarak’ 10 ila 15 arasında silahlı oluşumu silah ve teçhizatla donattığını söylüyor. Kayıtta ayrıca ‘Sadr’ın saldırması halinde dini merciyi (Ali es-Sistani) ve insanları korumak için Necef’e saldıracağım. Haşdi Şabi beni hayal kırıklığına uğrattı. Ona güvenebileceğimi sanmıyorum. Onlar korkaklar topluluğu’ ifadeleri kullanılıyor.

Ses kayıtları hakkında kim ne dedi? 
Maliki’nin ofisinden art arda yapılan iki açıklamada da söz konusu kayıtların Maliki’ye ait olduğu iddiası yalanlandı. Açıklamada Deep Fake isimli yeni teknolojiyle sesleri değiştirilebildiği ve bu yol kullanılarak gerçeklerin çarpıtılmak istendiği belirtildi. Ancak azımsanmayacak sayıda yerel gözlemci Maliki’nin yalanlamasına inanmıyor ve “ses kaydında dile getirilen fikirlerin Maliki’nin fikirleriyle tamamen uyuştuğunu” söylüyor.
ABD’nin Arizona Üniversitesi’nden Iraklı araştırmacı Selim Suza, Facebook hesabından yaptığı paylaşımda günlerdir devam eden bu tartışmayı değerlendirdi. Suza, paylaşımında, “Son sızdırılan ses kaydının gerçek olup olmadığından bağımsız olarak, Maliki’ye atfedilen bu kayıtlar, onun davranışları, düşünce yapısı ve siyasi görüşüyle uyuşuyor. Kayıtların gerçekten Maliki’ye ait olduğu konusunda bir an bile şüphe etmedim. Bilgiler, ses tonu, konuşma şekli, siyasi ve güvenlik meseleleri ele alma biçimi… tüm bunlar tartışmasız Maliki’ye ait” diye yazdı.
Şarku'l Avsat'ın edindiği bilgiye göre, siyasi araştırmacı Yahya el-Kebisi, “Doğrusu Maliki’nin söyleminde bir yenilik yok. O, bu konuşmayı misafirlerinin önünde daima yapar. Fakat bu kez muhtemelen gün yüzüne çıktı. Ancak bu söylemdeki temel görüşler Maliki’nin 2003’te Irak siyaset sahnesine çıkmasından beri tekrarlanıyor” dedi.
Eski milletvekili ve muhalif siyasetçi Faik Şeyh Ali, Twitter hesabından paylaştığı mesajda, “Kayıt montaj mı değil mi meselesini boş verin. Bu meseleyi ve tüm soruları güvenlik güçlerine bırak. Kendinize sadece şunu sorun: Önceki olaylara ve açıklamalara göre, bu sayın Maliki’nin bakış açısı mı yoksa sayın Mukteda es-Sadr’ın bakış açısı mı? Sayın Mukteda’dan ziyade Maliki’nin sert ve öfkeli bakış açısı görülmüyor mu?!”
Maliki’ye atfedilen bu kaydın muhtemel etkilerinin ne olacağı şimdilik bilinmiyor. Nitekim kayıtlarla ilgili açılan davaların sonuçlanması bekleniyor. Ayrıca Maliki’nin mensubu olduğu Şii Koordinasyon Çerçevesi liderleri arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle bu kayıtların Çerçeve’nin içinden bir isim tarafından sızdırıldığı ihtimali de bazı çevreler tarafından dile getiriliyor.
Ses kayıtlarında okların hedefinde olan Mukteda es-Sadr, kayıtlar yayınlandıktan sonra Twitter hesabından, “Bu sızıntılara önem vermeyin biz ona (Maliki’ye) bir değer vermiyoruz” ifadelerini kullanmıştı.



Yeni Emeviler

Ahmed eş-Şera, Esed'in düşmesinin ardından Şam'daki Emevi Camii'nde
Ahmed eş-Şera, Esed'in düşmesinin ardından Şam'daki Emevi Camii'nde
TT

Yeni Emeviler

Ahmed eş-Şera, Esed'in düşmesinin ardından Şam'daki Emevi Camii'nde
Ahmed eş-Şera, Esed'in düşmesinin ardından Şam'daki Emevi Camii'nde

Husam İytani

Arap-İslam tarihinde gelip geçen hanedanlar ve devletler arasında Emeviler, Arap kimliğini canlandırma projesinin bayrağını taşıyacak aday olarak öne çıktı. Beşşar Esed ve rejiminin devrilmesinden sonra Emeviler’den daha fazla bahsedilir oldu. Öyle ki, bazıları Emevi politikası ve kültürünün propagandasını yapmaya başladı.

Bu projenin bayrağını taşımak için neden Emevilerin tercih edildiğini anlamak zor değil. Bu sebep de Esed rejimi, Hizbullah, Irak’ta otoritenin büyük bir bölümü ile Yemen'deki Husiler'in içinde yer aldığı azınlık ittifakını oluşturan “direniş ekseni”nin sonunu duyurmaktan başka bir şey değil. İran önderliğindeki eksen gücünün zirvesinde iken, Lübnan’da (Avncı) Özgür Yurtsever Hareket de destekçi sıralarında oturuyordu.

Ancak “yeni Emeviler” meselenin sadece Maşrık’ın (Levant) kaderini belirleme konusunda Arap kontrolünün yeniden sağlanması meselesinden ibaret olmadığını, aynı zamanda bu görevi Sünni Arap Müslümanların üstlenmesine, direniş ekseninin başını çeken mezhep ve dini grupların, son dönemde yaşadıkları yenilgiler ve Esed rejiminin çökmesiyle bir kenara itilmesine kadar uzandığını söylemekten kaçınıyorlar.

Ancak “tarihi” Emeviler belirsiz bir tercih gibi görünüyor. En azından bunu söyleyebiliriz.  Zira Emeviler hakkında sahip olduğumuz bilgilerin büyük çoğunluğunun devletin yıkılmasından sonra yazıldığı ve onlara karşı açıkça düşman bir tavırdan geri kalınmadığı konusunda görüş birliği vardır. Onlar hakkında elimizdeki en eski kitap, Emeviler döneminin sonlarında doğup Abbasiler döneminin başlarında kitabını yazan Halife bin Hayyat'ın kitabı olabilir. Emevi devletinin bir asır bile sürmediğini, yöneticilerinin bir yandan fetihlerle, diğer yandan da iç ve kabileler arası savaşlarla meşgul olduklarını da belirtmeden geçmeyelim. Öte yandan modern arkeoloji ve nümizmatik, Emeviler hakkında şu anda dolaşımda olanlardan farklı bilgiler sunmaktadır. Emevi tarihiyle ilgili dolaşımda olan anlatılar arasındaki çelişkilerin ayrıntılarına girmeden, Ürdün’deki Kusayr Amre’de keşfedilenler, Emevi tarihi hakkında bütün bilinenleri sorgulamak için yeterlidir.

Emeviliği canlandırmak, geçmişi geleceğe rehber kılan bir rüya haline getiren Baas ideolojisiyle aynı kaynaktan besleniyor

Dini açıdan Emevi Halifeliğinin Sünni mezhebine mensubiyeti, sadece Şiiliğin kurucusu olarak görülen İmam Ali bin Ebu Talib ile yaşadığı ihtilaf üzerinden tespit edilmektedir. Bu ise Sünnilik ve Şiiliğin ancak daha sonraki dönemlerde iki ayrı mezhep olarak ortaya çıktığı gibi bazı gerçekleri göz ardı etmektedir. Emevilerin, mutlak ve monarşik yönetimi meşrulaştırmak için Cebriyye’yi bir devlet doktrini olarak benimsedikleri doğrudur; ancak Emeviler dönemi bir bütün olarak belirli fıkıh akımlarının ortaya çıkışına tanık olmamıştır. Bunların çıkışı Abbasiler dönemine kadar ertelenmiştir.

Dini- fıkhi açıdan durum bu şekildedir. Öte yandan mevcut kaynaklara dayanırsak, Emevi imparatorluk projesinin devletlerin devamlılığı için yeterli unsurlara dayanmadığını görüyoruz. Emeviler dönemindeki fetihlerin hızı bizi şaşırtsa da örneğin, “Endülüs’ten Sind’e kadar uzanan” halifeliğin, sadece fetihlerden elde edilen ganimetlerin dağıtımının esas alındığı bir vergi sistemine dayandığını görürüz. Ancak kaynakların tükenmesi, Yezid bin Velid'in “kesintici” diye adlandırılmasına neden olan maaşlarda yaptığı kesintiler gibi devletin askerlerine karşı yükümlülüklerini yerine getirme gücünün azalması, bunun isyan ve hoşnutsuzluk hareketlerini körüklemesi sebebiyle bu fetihler de durdu.

Burada önemli olan, romantik milliyetçiliği andıran, basit bir canlandırma eğilimi ve çocuksu bir tarih anlayışı taşıyan imparatorluk projesi, bugün Suriye'de gördüğümüz türden, kuruluşu büyük engellerle karşı karşıya olan bir devletin sloganı olmaya uygun mudur?

Açıktır ki, Emeviliği yeniden canlandırmayı siyasi bir fikir olarak ortaya atanlar, bu sloganın, Endülüs ve Sind’de dalgalanan Emevi devletinin bayraklarıyla sınırlı görünen anlamını benimsemekle yetinmektedirler. İsrail tankları ülkenin güneyinde ilerlerken, devletin yeniden birleşme ve iç uzlaşı umutları şu ana kadar parlak görünmezken, ekonomide kayda değer bir iyileşmenin görülmediği bir dönemde, fetih övgüleri söylemenin anlamını hesaba katmadıkları açıktır.

Bu söylediklerimiz, mirasa, (hayali bile olsa) tarihe ya da toplumun beklenti ve hayallerine yönelik bir saldırı değildir. Bilakis söylenmesi gereken, bizi o devirlerden, köprülerin altından çok suların aktığı bin iki yüz yılı aşan bir zamanın ayırdığıdır. Geçmişe dönmenin çoğu zaman tarihe nesnel olarak bakıldığında hiçbir temeli olmayan yanılsamalara yatırım yapmak olduğudur. Dahası bu, Emeviliği canlandırmanın, geçmişi geleceğe rehber kılan bir rüya haline getiren Baas ideolojisiyle aynı kaynaktan beslendiğini göstermektedir. Baas Partisi’nin sonu ise kötü bir şekilde devrilene kadar geçmişi, bugünü ve geleceği mahveden Irak ve Suriye Baası olarak ikiye bölünmek oldu.

O halde yeni Emevilerin, okul kitapları, müfredat ve Feyruz'un seslendirdiği Said Akl’ın şiirleri çıkarıldığında, bu sloganlarından geriye ne kalacağını kendilerine sormaları daha iyi olmaz mı?

*Bu makale Şarku'l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.