ABD Başkanı Joe Biden'ın Ortadoğu turu kapsamındaki ilk durağı İsrail'de beklentiler karşılıksız kalırken, bu ziyaretin Filistinlileri de hayal kırıklığına uğrattığı ifade ediliyor.
ABD Başkanı Biden, Ortadoğu turu kapsamında 13-15 Temmuz tarihleri arasında İsrail'de Cumhurbaşkanı Isaac Herzog ve Başbakan Yair Lapid ile görüştü. Biden, Filistin'de ise Devlet Başkanı Mahmud Abbas'la bir araya geldi.
İran ile nükleer anlaşmaya geri dönülmesine karşı olan İsrail, ABD'den İran'ın nükleer faaliyetlerine karşı güvence almakla birlikte bu konuda somut bir adım atılmadı.
Biden, Filistin'de ise eski ABD Başkanı Donald Trump döneminde kesilen yardımların devam edeceğini ve iki devletli çözüme bağlılığını vurguladı.
Buna karşın Filistinliler, Batı Şeria'daki yasa dışı Yahudi yerleşim birimleri ve Filistin Kurtuluş Örgütünün (FKÖ) ABD'nin terör listesinden çıkartılması konuları başta olmak üzere Biden'dan beklediği desteği göremedi.
"İsrail ziyaretten memnun"
Tel Aviv Üniversitesi Öğretim Üyesi Profesör Emmanuel Navon, AA muhabirine yaptığı açıklamada, tüm talepleri yerine gelmemekle birlikte İsrail'in Biden'ın ziyaretinden memnun kaldığını savundu.
Navon, "Kudüs'te imzalanan mutabakat, pratikte etkisi olmayan bir açıklamaydı. Ne yazık ki Biden'ın Suudi Arabistan ziyareti, Suudi yönetimini normalleşme konusunda somut adımlar atmaya ikna edemedi." dedi.
Biden ve Lapid arasında imzalanan Kudüs Müşterek Stratejik Ortaklık Deklerasyonu'nu değerlendiren Navon, "Bu mutabakat başarıdan ziyade taahhütler ve beyanlar yoluyla dostluğun güçlendirilmesi. Yine de bu durum ABD ve İsrail ilişkilerinde ilerlemenin göstergesidir." ifadelerini kullandı.
4 saatlik Filistin ziyareti
ABD Başkanı Biden ziyaretinin 4 saatini Filistinlilere ayırdı. ABD Başkanı, Kudüs'teki El-Muttali Hastanesine düzenlediği bir saatlik ziyaretin ardından Batı Şeria'nın Beytullahim kentine geçerek, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile yaklaşık 3 saat süren bir görüşme yaptı.
Biden Beytullahim'de, Filistinlilerle ilişkilerde selefi Donald Trump döneminde yapılan siyasi açıklamalar ve alınan mali kararlar sayfasının kapandığını ilan etti.
Siyasi olarak 1967 sınırları çerçevesinde iki devletli çözüm seçeneğinden bahseden Biden, daha önce çok defa iki devletli çözümden bahsetmiş olsa da Barack Obama'nın 19 Mayıs 2011'de yaptığı açıklamanın bir benzerini tekrarlayarak, ilk kez çözümü 1967 sınırları ile ilişkilendirdi.
Biden, Trump'ın Kudüs tutumunu değiştirmedi
Biden'ın Beytullahim'deki konuşmasına ilişkin Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
"Biden, ABD ve Filistin halkları arasındaki kalıcı ilişkilere, İsrailli ve Filistinliler tarafından üzerinde anlaşmaya varılacak toprak değişimi ile 1967 sınırlarında iki devletli çözüme olan bağlılığını yineledi."
Ancak Beyaz Saray'ın söz konusu açıklamasında Biden'ın Kudüs konusundaki duruşunun selefi Trump ile aynı yönde olduğu şu ifadelerle teyit edilmiş oldu:
"Biden, ABD'nin Kudüs'ün İsrail'in başkenti olduğu konusundaki tutumunu teyit ederek, egemenlik sınırları (meselesinin) İsrailli ve Filistinlileri arasında nihai statü müzakereleriyle çözülmesi gerektiği yönündeki ABD politikasının hala geçerli olduğunu yineledi."
Açıklamada, Ürdün'ün kritik himaye rolü kabul edilerek, Kudüs'teki kutsal mekanların tarihi statüsünün korunması gerektiği de tekrar edildi.
Öte yandan Biden, Beytullahim'deki konuşmasında, "İki devletli çözümün çok uzak göründüğünü biliyorum." ifadelerini kullanarak, önceki açıklamasıyla çelişti.
Mali yardımlar konusunda ise Biden, ABD senatosundan onay alabilmesi şartıyla Kudüs Hastane ağına 100 milyon dolarlık yardım yapılması, UNRWA'ya 201 milyon dolarlık ek yardım, hasta ve savunmasız Filistinlilere 15 milyon dolar ek insani yardım yapılması gibi taahhütlerde bulundu.
Biden'ın ziyaretinde çözülemeyen meseleler
Biden'ın ziyaretinde ABD'nin Kudüs'teki Başkonsolosluğunun yeniden açılması, Filistin Kurtuluş Örgütünün (FKÖ) Washington'daki temsilciliğinin yeniden açılması, FKÖ'nün ABD'nin terör listesinden çıkarılması ile ilgili herhangi bir açıklama yapılmadı.
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Biden'ın ziyareti sonrasında gazetecilere verdiği brifingde, Biden'ın Kudüs'te ABD Konsolosluğu açılması konusundaki politikasının tutarlı ve ABD'nin tutumunun hala bu yönde olduğunu kaydederek, ABD'nin bu konuda Filistinli ve İsraillilerle iletişimde olduğunu, konunun Biden'ın ziyareti sırasında İsrail ve Filistin taraflarıyla konuşulduğunu söyledi.
Biden'ın tutumu ve aldığı kararların Trump yönetimi döneminde atılan "yanlış olduğuna inandığı bir dizi adımın" tersi yönde olduğunu dile getiren Sullivan, şu ifadeleri sözlerine ekledi:
"Önceki yönetim iki devletli çözüm seçeneğinden uzaklaştı, Filistinlilere ödediğimiz tüm fonları kesti. Filistinlilerden ve onlarla diplomatik ilişkilerden temelde uzaklaştılar. Biden buna (diplomatik ilişkilere) açıkça geri döndü. Bunu Abbas'la yaptığı görüşmede en üst düzeyde gördünüz."
İsrail askerleri, Batı Şeria'daki Ramallah yakınlarındaki el-Amari mülteci kampına düzenlenen askeri baskın sırasında mevzi alıyor (AFP)