Hmeymim saldırısını ‘Rus oyunu’ olarak yorumlayan Suriye muhalefeti: ‘Tahran zirvesi’ herhangi bir saha başarısı elde edemedi

Suriye'nin kuzeyinde Halep ve Lazkiye valiliklerini birbirine bağlayan M4 karayolunda hareket eden bir Türk askeri konvoyunun arşiv fotoğrafı, Mart 2020. (AFP)
Suriye'nin kuzeyinde Halep ve Lazkiye valiliklerini birbirine bağlayan M4 karayolunda hareket eden bir Türk askeri konvoyunun arşiv fotoğrafı, Mart 2020. (AFP)
TT

Hmeymim saldırısını ‘Rus oyunu’ olarak yorumlayan Suriye muhalefeti: ‘Tahran zirvesi’ herhangi bir saha başarısı elde edemedi

Suriye'nin kuzeyinde Halep ve Lazkiye valiliklerini birbirine bağlayan M4 karayolunda hareket eden bir Türk askeri konvoyunun arşiv fotoğrafı, Mart 2020. (AFP)
Suriye'nin kuzeyinde Halep ve Lazkiye valiliklerini birbirine bağlayan M4 karayolunda hareket eden bir Türk askeri konvoyunun arşiv fotoğrafı, Mart 2020. (AFP)

Rusya Savunma Bakanlığı tarafından Çarşamba günü yapılan açıklamada, Suriye'nin kuzeyindeki Lazkiye kırsalındaki Rus Hmeymim üssünü iki insansız hava aracının hedef aldığı ve bu İHA’ların üssün yakınındaki hava savunmaları tarafından vurulduğu duyuruldu. Bakanlık saldırıdan Suriyeli muhalifleri sorumlu tutarken muhalifler ise iddiaları yalanladı ve söz konusu saldırıdan İran'ı sorumlu tuttu.
Suriye'deki önemli muhalif gruplardan Ceyşu'l İzze liderlerinden Albay Mustafa Bakur, “Rusya, zaman zaman (Suriye muhalefeti) hiziplerin rejim güçlerine ve destekleyici milislere karşı kimyasal silah kullanmaya hazırlandığını iddia ediyor ve propaganda yapıyor. Moskova bazen de Lazkiye kırsalındaki Hmeymim bölgesindeki askeri üssünü hedef alan insansız hava araçları saldırılarını duyuruyor. Bu iddialar, siyasi olaylarla ya da rejim güçleriyle birlikte muhalif bölgelere kara saldırısı başlatmaya hazırlık olarak önleyici tedbirler şeklinde geliyor. Rusya Savunma Bakanlığı'nın Çarşamba günkü açıklamasında gerginliği azaltma bölgesinde muhalifler tarafından Rus Hmeymim hava üssünü hedef alan bir insansız hava aracı saldırısının yapıldığını duyurması Türk tarafını zor durumda bırakmak ve Suriye'nin kuzeybatısındaki sivillere ve hiziplerin yayıldığı bölgelere saldırmak için bir gerekçe olarak geldi” açıklamasında bulundu.
Bakur ayrıca, “Lazkiye kırsalındaki Rus Hmeymim üssünün Rusya'nın iddia ettiği gibi insansız hava araçları tarafından hedef alındığı kanıtlanırsa bu saldırının arkasındaki taraf İran ve Devrim Muhafızları’dır. Rus Hmeymim üssüne yakın bazı bölgelerin İran Devrim Muhafızları tarafından geçtiğimiz yıllarda bazı güçleri için askeri alanlar olarak benimsendiği muhalif gruplar tarafından kanıtlandı. Devrim Muhafızları daha önce sahada kartları karıştırmak ve muhalif grupları bu saldırıların arkasında olmakla suçlamak için insansız hava araçlarıyla üsse bir dizi saldırı gerçekleştirmişti” dedi.
20 Temmuz Salı günü Tahran'da Rusya, Türkiye ve İran liderlerini bir araya getiren üçlü zirvenin, saha düzeyinde gerçek bir başarıya ulaşmadığını söyleyen Bakur, “Türkiye, Suriye sınırları içinde Türk ulusal güvenliğini tehdit eden bir terör örgütü olarak Suriye Demokratik Güçleri'ne (SDG) karşı savaş kartına hâlâ sarılıyor. Terörizmi Suriye muhalefeti olarak yorumlayan Rusya ve İran ise buna karşı çıkıyor” dedi.
Muhalefet aktivisti Bakar Hamidi ise yaptığı açıklamada, “Tahran zirvesi Ukrayna-Rus savaşının gölgesinde geldi. Rusya bu savaşla Avrupa'nın kendisine yönelik yaptırımları sonucunda uluslararası izolasyonunu kırma girişiminde bulundu. İran da bu zirveden Türkiye'yi ikna etmeyi ve Suriye'nin kuzeyinde (Tel Rıfat - Menbiç ve belki de Fırat'ın doğusu) beklenen savaştan caydırmayı hedefliyor. Tahran’ın amacı İran'ın Suriye rejim güçleri ve SDG ile ortaklaşa geniş bir alanı kontrol ettiği Kuzey Suriye ve Halep kırsalının istikrarını sağlamak. Zirvenin nihai sonucuna gelince, acı bir şekilde başarısız oldu ve amacına ulaşamadı. Türkiye, Suriye Demokratik Güçlerine karşı askeri harekatı gerçekleştirmeye devam ediyor ve kararlı. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar'ın açıklamaları zirvenin başarısızlığını ortaya koyuyor. Akar, Türkiye ve Ankara destekli (Suriye Ulusal Ordusu) güçlerin kuzey ve kuzeydoğu Suriye'deki SDG cephelerinde seferber edilmeye devam ettiğini kaydetmişti” ifadelerini kullandı.
Türkiye yanlısı Suriye Ulusal Ordusu'nda danışman olan Tuğgeneral Ahmed Hamidi de şunları söyledi:
“Rusya, Türkiye ve İran arasında Suriye meselesiyle ilgili bir dizi dosya üzerinde fiili bir anlaşma olduğunu düşünmüyorum. Rusya ve İran, Suriye rejimine düşman olan herkesi terörist olarak görüyor ve onların gözünde tek çözüm, Esed rejiminin nüfuzunu tüm Suriye topraklarına yayması. Türkiye ise SDG'ye yönelik askeri harekatı hesabından çıkarmıyor.”



Sudan, Rusya'ya silah karşılığında deniz üssü ve altın teklif ediyor

TT

Sudan, Rusya'ya silah karşılığında deniz üssü ve altın teklif ediyor

Sudan, Rusya'ya silah karşılığında deniz üssü ve altın teklif ediyor

Amerikan yönetimi Sudan’daki çatışmanın taraflarına ülkedeki savaşı durdurmaya yönelik bir yol haritasını kabul ettirmeye çalışırken, ABD ve Sudanlı kaynaklar, Port Sudan yönetiminin Rusya’dan silah desteği almak için Moskova ile temas kurduğunu bildirdi. Kaynaklara göre Port Sudan, gelişmiş silahlar karşılığında Rusya’ya Kızıldeniz kıyısında deniz üssü kurma imkânı ve maden ile altın yatırımları teklif etti. Bu durum, Sudan’daki savaşın, küresel ölçekte kritik öneme sahip deniz geçişlerinden birinde, ABD baskıları ile Rusya’nın cazip teklifleri arasında daha geniş bir güç mücadelesine dönüşmesi riskini artırıyor.

Bu gelişmelerle eş zamanlı olarak, ABD’nin Sudan’da ateşkes için hazırladığı yeni öneriye ilişkin daha fazla ayrıntı ortaya çıktı. Teklifin, İslamcı akım ve Müslüman Kardeşler’i dışarıda bırakan, askeri, insani ve siyasi alanları kapsayan üç paralel yol haritası içerdiği belirtildi.

Rusya için deniz üssü ve altın

ABD’nin yoğun diplomatik girişimleri sürerken, Wall Street Journal dün yayımladığı haberinde, geçici başkent olarak Port Sudan’ı kullanan hükümetin Rusya’ya Kızıldeniz kıyısında deniz üssü kurma ve maden ile altın alanlarında yatırım yapma teklifinde bulunduğunu aktardı. Habere göre bu teklif, Sudan ordusunun Rusya’dan gelişmiş silahlarla yeniden donatılması karşılığında yapıldı.

fvbg
Kızıldeniz'deki Port Sudan limanı (Getty Images)

Gazetenin adını vermediği Sudanlı yetkililere dayandırdığı habere göre, Sudan’ın Rusya’ya ilettiği teklif, 25 yıllık bir anlaşmayı kapsıyor. Buna göre Rusya, Port Sudan Limanı’nda veya Kızıldeniz kıyısındaki başka bir deniz tesisinde, aralarında nükleer güçle çalışan savaş gemilerinin de bulunduğu dört deniz unsurunu ve en fazla 300 askeri konuşlandırabilecek.

Amerikan gazetesi, böyle bir üssün Rusya’ya Süveyş Kanalı üzerinden geçen ve küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12’sini oluşturan deniz hattını izleme imkânı vereceğine dikkat çekti.

ABD uyarısı

Gazete ayrıca, üst düzey bir ABD yetkilisinin, Port Sudan ya da Libya’da kurulacak bir Rus askeri üssünün Moskova’nın güç kullanma kapasitesini artırabileceği ve daha az kısıtlamayla hareket etmesine yol açabileceği uyarısında bulunduğunu aktardı. Emekli Tümgeneral Mark Hicks’in değerlendirmesine göre ise böyle bir deniz üssü, Rusya’nın uluslararası konumunu güçlendirecek ve bölgedeki nüfuz alanını genişletecek.

fv
Sudan Ordusu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan (AFP)

Bu gelişme, Port Sudan’daki askeri yönetimin yeni silah kaynakları arayışını sürdürdüğü bir dönemde ortaya çıktı. Gazetenin adını açıklamadığı bir Sudanlı yetkili, ülkenin gelişmiş silah sistemlerine ve hava savunma kapasitesine ihtiyaç duyduğunu, ancak bu tür bir anlaşmanın ABD ve Avrupa Birliği (AB) ile sorun yaratabileceğini belirtti.

Gazetenin değerlendirmesine göre Washington, savaşı durduracak ve sivil yönetime geçiş sürecini başlatacak bir yol haritasına odaklanırken, Port Sudan yönetimi ise Rusya ile yakınlaşmanın getireceği askeri ve ekonomik kazanımları önceliklendiriyor.

Ateşkes ve uluslararası mekanizma

Bu çerçevede, ABD’nin Sudan’da ateşkese yönelik yeni önerisine ilişkin ayrıntılar da ortaya çıkmaya devam ediyor. Al Arabiya’ya konuşan kaynaklar, teklifin askeri, insani ve siyasi başlıklardan oluşan üç paralel süreci kapsadığını ve İslamcı akım ile Müslüman Kardeşler’in bu süreç dışında tutulduğunu aktardı.

Mısır kaynaklarına dayandırılan habere göre, askeri başlık, ülke genelinde kapsamlı bir ateşkesi öngörüyor. Buna göre ateşkesten sonra geniş ölçekli bir insani operasyon başlatılacak, yardım kuruluşlarının erişimi sağlanacak ve temel hizmetler yeniden tesis edilecek. Ayrıca ateşkesi denetlemek üzere, sahada gözetim mekanizmalarına sahip bir uluslararası komite kurulması planlanıyor. Bu komite, insani koridorların güvenliğini sağlamak, sivilleri korumak ve olası ihlalleri takip etmekle görevlendirilecek.

cdfrgt
ABD Başkanı Donald Trump’ın Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Başdanışmanı Massad Boulos (AFP)

İnsani sürecin başarısı, ateşkesin kalıcılığına ve yardımın ülke geneline etkin biçimde ulaşmasına bağlanıyor. Buna göre sağlam bir ateşkes, insani operasyonların başlaması için temel koşul olacak; bu da yardım ekiplerinin erişimini kolaylaştırarak yerinden edilmiş kişiler ile mültecilerin güvenli dönüşü için gerekli ortamın hazırlanmasına katkı sağlayacak.

Siyasi sürece ilişkin öneri ise eski rejim mensupları ve İslamcılar hariç, sivil güçlerin öncülüğünde bir geçiş süreci öngörüyor. Bu süreç, ordunun ve Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) ateşkese onay vermesiyle eş zamanlı olarak başlayacak ve savaşın sonlandırılmasına giden yolun ilk adımını oluşturacak.

Askeri alanda kapsamlı reform

Yol haritası ayrıca kapsamlı bir askeri reform sürecini de içeriyor. Buna göre Sudan İslami Hareketi ve Müslüman Kardeşler çizgisine yakın isimlerin ordu ve güvenlik kurumlarından çıkarılması, silahlı grupların entegrasyonu ve iki tarafla birlikte savaşan milis yapılanmalarının tasfiyesi planlanıyor. Amaç, sivil otoriteye tabi, birleşik ve profesyonel bir ordu ile yeniden yapılandırılmış güvenlik kurumları oluşturmak. Bu süreçte karar merciinin ordu veya HDK olmayacağı özellikle vurgulanıyor.

Öte yandan, eylül ayında ABD’li arabulucu Massad Boulos tarafından sunulan planın, Sudan hükümeti ile HDK temsilcilerine ateşkes ve kapsamlı bir insani süreç önerdiği biliniyor. Ancak Boulos 25 Kasım’da her iki tarafın da plana henüz onay vermediğini açıklamıştı.

Boulos o dönemde yaptığı açıklamada, tarafların ateşkesi ‘ön koşul olmadan’ kabul etmesinin önemine dikkat çekmiş; bunun can kayıplarını azaltmak, siyasi sürecin yeniden başlamasını sağlamak ve ülkenin sivil yönetime geçişi için gerekli koşulları oluşturmak açısından kritik olduğunu ifade etmişti.


Netanyahu, ABD elçisiyle Lübnan'daki durumu görüştü

Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)
Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)
TT

Netanyahu, ABD elçisiyle Lübnan'daki durumu görüştü

Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)
Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)

Papa 14. Leo'nun uçağı Beyrut'tan ayrılır ayrılmaz İsrail'e ait insansız hava araçlarının (İHA) yeniden şehrin semalarında uçmaya başlaması, ziyarete eşlik eden sakinliğin hesaplanmış, geçici ve ziyaretle ilgili kaygılarla dayatılan bir durum olduğunu gösteriyor.

İsrail Yayın Kurumu, Başbakan Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yisrael Katz'ın, Lübnan'a yönelik İsrail tehditleri arasında, ABD elçisi Morgan Ortagus'la, Lübnan'ın başkenti Lübnan'a yapacağı ziyaret öncesinde bir araya geldiğini bildirdi.

Ayrıca İsrail ordusu sözcüsü Avichay Adraee, "X" hesabından paylaştığı videoda, "Hizbullah"ın 121. Birimi'nin, 2020'deki Beyrut limanı patlamasıyla ilgili ipuçlarını ortaya çıkarmak üzere oldukları için Joseph Skaff, Munir Ebu Racili, Joe Bejjani ve Lokman Slim olmak üzere dört önemli Lübnanlı ismin öldürülmesinin arkasında olduğunu söyledi.

Papa Leo, liman patlamasının yaşandığı yeri ziyaret ederek, patlamada hayatını kaybedenlerin ruhları için sessizce dua etti ve kendisini gözyaşlarıyla karşılayan, ellerinde sevdiklerinin fotoğrafları olan çok sayıda vatandaşla tokalaştı.


İsrail: Hizbullah, Beyrut limanındaki patlamayla bağlantılı olarak 4 Lübnanlıyı öldürdü

Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)
Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)
TT

İsrail: Hizbullah, Beyrut limanındaki patlamayla bağlantılı olarak 4 Lübnanlıyı öldürdü

Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)
Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)

İsrail, Lübnanlı Hizbullah örgütünü, 2020 yılında Beyrut limanında meydana gelen ölümcül patlamada örgütün rolünü ifşa edebilecekleri gerekçesiyle çok sayıda Lübnan vatandaşını öldürmekle suçladı.

İsrail ordusunun dün yaptığı açıklamaya göre dört kurban, patlamanın Hizbullah'ın yüksek patlayıcı amonyum nitrat depolamasından kaynaklandığını ortaya koymuş olabilir.

İsrail ordusu, ölen kişilerin Hizbullah ile patlama arasında bir bağlantı olduğunu ileri süren gümrük memurları ve gazeteciler olduğunu iddia etti.

Bilgiler bağımsız kaynaklarca doğrulanamadı. Hizbullah daha önce patlamanın sorumluluğunu reddetmişti.

Ağustos 2020'de Beyrut limanında meydana gelen patlamada 200'den fazla kişi hayatını kaybetmiş, 6 bin kişi yaralanmış ve mahalleler yerle bir olmuştu.

Patlamaya, güvenlik önlemleri alınmadan yıllarca depolanmış yüzlerce ton yüksek patlayıcı amonyum nitrat neden oldu. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre bu, dünyanın en büyük nükleer olmayan patlamalarından biriydi.

Patlamadan bugüne kadar kimse sorumlu tutulmadı.

Soruşturma, öncelikle siyasi nüfuz, yargısal engeller ve yaygın yolsuzluk nedeniyle tıkandı.

Yetkililer soruşturmadan kaçıyor ve hâkimler engelleniyor.

Hükümet, yılın başında soruşturmayı yeniden başlatacağını duyurdu. Bu girişim, siyasi açıdan güçlü Hizbullah'ın İsrail'le savaş nedeniyle zayıflaması ve soruşturmaların yıllardır ilerlemesinin engellenmesiyle de desteklendi.