Özerk Yönetim ve Suriye rejimi arasındaki müzakerelerde 5 konuda ihtilaf yaşandı

Özerk Yönetim ve Suriye Hükümeti arasındaki görüşmelerde beş ihtilaflı konu öne çıktı. (Suriye Cumhurbaşkanlığı)

Rusya’nın talebi doğrultusunda ‘Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’ temsilcileri ile Suriye rejimi yetkilileri arasında geçen hafta gerçekleşen toplantılarda beş ihtilaflı konu gün yüzüne çıktı.  
Kürt kaynaklara göre, ‘Özerk Yönetim’ temsilcileri ile hükümet yetkilileri arasında Şam’da gerçekleşen toplantılarda, Suriye ordusu ile Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) sınır güvenliğine yönelik ‘ortak savunma’ geliştirmesi ve Suriye ordusunun Rakka ve Halep kırsalındaki temas hatlarında konumlandırılması tartışıldı. Kaynaklar tarafların ayrıca, ‘iç siyasi diyalog’ konularını ele aldığını aktardı. Suriye rejimi temsilcilerinin, ülke topraklarının tümünün ‘merkezi hükümetin’ kontrolünde olmasında ısrar etti, buna karşılık ilk ve orta okullar ile üniversitelerde Kürtçenin öğretilmesi, Kürt milletvekillerinin Meclis’te temsil bulması ve Kürtlerin yerel yönetimlere iştirak etmeleri gibi tekliflerde bulundu. Kürt kaynaklara göre, Rus yetkililer ‘müzakerelerin sürdürülmesi ve iki tarafı da tatmin edecek bir uzlaşı formülüne ulaşılmasında’ ısrarcı oldu. Aynı kaynaklar, SDG temsilcilerinin, ABD Merkez Kuvvetler (CENTCOM) Komutanı Michael Corella ve Senatör Lindsay Graham da dahil olmak üzere ABD’li yetkililere ‘görüşmelerle ilgili bilgi’ aktardığını, ABD’nin ‘söz konusu diyalog müzakerelerine’ itiraz etmediğini, aksine ‘yeşil ışık’ yaktığını aktardı. Ancak ABD’li yetkililer bu pozisyonlarını basına açık bir şekilde dillendirmedi.  
Şam hükümeti ile yıllardır husumet içinde olan Kürtler arasında ilk müzakere turlarında, ‘askeri yapı’, ‘yönetim yapısı’, ‘petrol gelirlerinin dağılımı’, ‘eğitim sorunu’ ve ‘dış ilişkiler’ olmak üzere 5 konuda görüş ayrılıkları ortaya çıktı. Askeri yapılarla ilgili Rus tarafı, Haseke, Rakka, Deyrizor'un doğu kırsalı ve Halep'in doğu ve kuzey kırsalındaki SDG güçlerinin ‘bazı hususiyetlerini’ muhafaza ederek Suriye ordusuna entegre edilmesini önerdi. Ancak Şam hükümeti bu güçlerin tamamen dağıtılmasını ve Suriye ordusu saflarına ‘bireysel karar’ doğrultusunda katılımlar olmasını teklif ediyor. Kürt ve Araplardan oluşan Suriye Demokratik Güçleri Ekim 2015'te Kamışlı’da kurulmuştu. SDG’nin bünyesinde 30 bini ‘iç güvenlik’ olmak üzere 100 binin üzerinde unsur barındırdığı tahmin ediliyor. 
İkinci ihtilaflı konu ise ‘siyasi yönetim sistemi’ ve merkezi hükümetin ülkenin kuzeydoğusundaki 7 büyük şehir ve kasabayı yöneten mülki idarelerle olan ilişkisi ile ilgili. Kaynaklar, SDG Özerk Yönetim temsilcilerinin, siyasi ademi merkeziyetçilik ve ‘özerk yerel yönetim’ modelinde ısrarcı olduğunu aktardı. Özerk Yönetim’in kurumlarında yaklaşık 150 bin görevli çalışıyor, işçi ve muvazzaflar aylık ortalama 80 dolar maaş alıyor.  Ancak hükümet heyeti, mevcut ‘merkezi yönetim’ yapısının korunmasını ve Kürtler’in nüfusun çoğunluğunu oluşturduğu bölgelerde ‘yerel meclislerde’ söz hakkı sahibi olmasını teklif etti. Özerk Yönetim ve Suriye Hükümeti, yönetim sistemi konusunda anlaşamadı.  
Üçüncü ihtilaf noktası ise ‘eğitim müfredatı’ ile ilgiliydi. Özerk Yönetim'in kontrolü altında olan okullarda 2014 yılından beri Suriye Milli Eğitim Bakanlığı’nın belirlediği ‘eğitim müfredatı’ kaldırılmıştı. Suriye hükümeti heyeti, ülkedeki tüm okullarda ‘eski müfredatın’ yeniden yürürlüğe girmesini, Özerk Yönetim kontrolündeki okullarının Eğitim Bakanlığına devredilmesini talep etti. Buna karşılık, Suriye genelindeki okullar ve üniversitelerde Kürtçe’nin seçmeli ders olarak verilmesini teklif etti.
Ancak dosyalar arasında en karmaşık konu; ‘petrol ve enerji dosyası’ olarak öne çıktı. Suriye hükümeti, ülkenin ‘petrol servetinin’ yüzde doksanı olarak tahmin edilen, Özerk Yönetim’in kontrolü altında olan ve ABD güçleri tarafından korunan petrol sahalarının idaresinin devredilmesini talep etti. Özerk Yönetim temsilcileri, bu dosyanın ve diğer konuların, ancak ABD-Rus onayı ile ‘kapsamlı bir anlaşma’ çerçevesinde değerlendirilebileceğini söyledi.   
Beşinci ihtilaflı konu ise ‘dış ilişkiler’ ve ‘harici temsiliyet’ konusu olarak öne çıktı. Özerk Yönetim ve SDG liderliğinin ABD ve müttefikleri ile yakın ilişkileri bulunuyor. Özerk Yönetim’in Almanya, Fransa, Hollanda, Finlandiya, Avusturya, Danimarka ve Belçika'nın yanı sıra Washington ve Moskova'da resmi ofisleri bulunuyor. Suriyeli yetkililer, Beşşar Esed’in tüm ülkenin başkanı olduğunu ve ‘dış temsiliyet’ hakkının sadece Suriye devletinde olması gerektiğini vurguladı. Dolayısıyla SDG’nin dış temsil ofislerinin kapatılmasını ve tüm ülke toprakları üzerinde Suriye milli bayrağının dalgalandırılmasını talep etti.  
Suriye hükümeti ile yapılan toplantılarına katılan üst düzey bir Kürt yetkili, Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, "Kürtler Şam'a gitti, ancak Suriye hükümetinden Özerk Yönetim’le ilgili olumlu bir açılımla karşılaşmadılar. Rusya müzakerelerin sürdürülmesinde ısrar ediyor, Amerikan tarafının da müzakerelerle ilgili bir itirazı yok’’ dedi.