Ürdün Kralı 2. Abdullah, Arap NATO'sunun şu anda tartışılmadığını söyledihttps://turkish.aawsat.com/home/article/3776786/%C3%BCrd%C3%BCn-kral%C4%B1-2-abdullah-arap-natosunun-%C5%9Fu-anda-tart%C4%B1%C5%9F%C4%B1lmad%C4%B1%C4%9F%C4%B1n%C4%B1-s%C3%B6yledi
Ürdün Kralı 2. Abdullah, Arap NATO'sunun şu anda tartışılmadığını söyledi
Ürdün Kralı 2. Abdullah (AFP_Arşiv)
Ürdün Kralı 2. Abdullah, gelecek dönemde Arap ülkeleri arasında daha yoğun iş birliği ve koordinasyon görüleceğini, Arap NATO'su fikrinin şu anda tartışılmadığını bildirdi.
Kral Abdullah, Ürdün'ün yarı resmi Al Rai gazetesinde yer alan röportajında, Filistin ve İran gibi bölgesel meselelerle ilgili değerlendirmelerde bulundu.
"Gelecek dönemde halklarımız ve davalarımız için Arap ülkeleri arasında daha yoğun ve aktif iş birliği, istişare ve koordinasyon olacak" ifadelerini kullanan Kral Abdullah, Orta Doğu'da NATO benzeri bir askeri ittifak önerisi olan "Arap NATO"su fikrine dair şunları söyledi:
"Biz, Arap ülkeleri arasında sistematik savunma çalışma sisteminin gerekliliğinden bahsediyoruz. Bu da kardeş ülkelerle açık, net hedeflerle uzun bir çalışma, iş birliği ve koordinasyon gerektiriyor. Bu öneri, Arap Birliğine üye ülkelerin benimsediği ilkelerin önemli bir parçasıdır. Bununla birlikte ittifak konusu halihazırda tartışılmıyor."
Filistin meselesiyle alakalı Kral Abdullah, Filistin'in öncelikli davaları olduğunu, barışın anahtarı, kapsamlı ve kalıcı istikrarın kapısı olduğunu belirterek, bu konuda ekonomik yeterliliğin siyasi çözümün alternatifi olmadığını kaydetti.
Kral Abdullah, "Ekonomi meselesi önemli. Filistinlilerin onurlu yaşam hakkı, insani bir haktır. Ekonomik kalkınma, çatışmalara siyasi çözüm bulunmadan gerçekleşemez. Önümüzdeki günler ve haftalarda çabalarımız, ilgili kesimlerle etkin iletişime, İsrailliler ve Filistinliler arasında barış sürecinin yeniden sürmesi için sükûnet sağlanmasına odaklandı" ifadelerine yer verdi.
ABD Başkanı Joe Biden'ın Orta Doğu turu ile Suudi Arabistan'daki zirveye katılmasına ilişkin konuşan Kral Abdullah, "Başkan Biden, zirve öncesi Filistinliler ve İsraillilerle görüşmeler yaptı. Bu ABD'nin bölgeye verdiği önemi gösteren bir mesaj. ABD'nin zirveye katılması, diğer Arap ülkeleri için siyasi ve ekonomik önem taşıyor" dedi.
Suudi Arabistan'ın Cidde kentinde, 16 Temmuz'da Körfez İşbirliği Konseyine (KİK) üye ülkeler, Mısır, Irak ve Ürdün'ün yanı sıra ABD Başkanı Joe Biden'ın katılımıyla "Cidde Güvenlik ve Kalkınma Zirvesi" düzenlenmişti.
"İran'ın tutumunda değişiklik görmek istiyoruz"
İran'la alakalı konuşan Kral, bölgenin daha fazla kriz ve çatışmaya ihtiyacı olmadığını, bilakis iş birliği ve koordinasyona ihtiyacı olduğunu söyledi.
Kral Abdullah, "Ürdün ve tüm Arap ülkeleri, karşılıklı saygı, iyi komşuluk ilişkileri, egemenliğine saygı ve iç işlerine müdahale etmeme prensiplerine dayalı olarak İran'la normal ilişkiler istiyor. Anlaşmazlıkların çözümünün diyalogdan geçtiğini düşünüyoruz" dedi.
İran'ın müdahalelerinin Arap ülkelerine uzandığını aktaran Abdullah, "Biz bugün sınırlarımızda İran'la ilişkisi olan milislerin sistematik saldırılarıyla mücadele ediyoruz. Bu nedenle İran'ın tutumunda değişiklik görmek istiyoruz. Bunun somut bir şekilde pratiğe dökülmesi gerek" diye konuştu.
Ürdün'ün bölgesel iş birliğinin tesisine destek verdiğini belirten Abdullah, bu konuda Irak ve Mısır ile 3'lü iş birliği ayrıca Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile diğer yandan Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ile iş birliğinde olduklarını ifade etti.
Kral Abdullah, ülkesinin, bölge halklarının kalkınma ve refahını sağlayacak iş birliği amacıyla her türlü bölgesel çabayla ilgilendiklerini aktardı.
Ürdün Kralı 2. Abdullah 24 Haziran'da, Amerikan CNBC kanalına yaptığı değerlendirmelerde, NATO'ya benzer bir Orta Doğu askeri ittifakının oluşumunu destekleyeceğini söylemişti.
Gazze ateşkesi: Geri çekilmeler anlaşmayı tehdit ediyor ve müzakereleri kurtarmak için ertelenmesi talep ediliyorhttps://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5164175-gazze-ate%C5%9Fkesi-geri-%C3%A7ekilmeler-anla%C5%9Fmay%C4%B1-tehdit-ediyor-ve-m%C3%BCzakereleri-kurtarmak-i%C3%A7in
İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)
Gazze ateşkesi: Geri çekilmeler anlaşmayı tehdit ediyor ve müzakereleri kurtarmak için ertelenmesi talep ediliyor
İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi’nde işgal ettiği yeni bölgelerden çekilme görüşmelerinin son iki aydır tıkanması, Katar’ın başkenti Doha'daki (yedinci gününe giren) ateşkes müzakerelerini yeni bir ‘karanlık tünele’ soktu. Hamas Hareketi, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hükümeti tarafından önerilen yeniden konuşlandırmayı reddetti.
Medyada yer alan sızıntılara göre arabulucular, özellikle Washington, müzakerelerin sonuna kadar çekilme maddesinin ertelenmesini talep ettiler. Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar bu durumu, müzakereleri ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin istemediği yeni bir başarısızlıktan kurtarmak için son bir girişim olarak görüyorlar ve bu yüzden Netanyahu'ya esneklik göstermesi için baskı yapabileceğini düşünüyorlar. Uzmanlara göre bunun aksi bir durum söz konusu olursa Hamas, İsrail'in bu şekilde kalmasının, sürgün planını hızlandırmak, olası ateşkesin sona ermesinden sonra askeri bölgeler dayatmak ve anlaşmayı bozmak için bir manevra olduğunu düşünerek bunu reddedecek.
İki Filistinli kaynak cumartesi günü, Doha’daki müzakerelerin, İsrail'in cuma günü sunduğu, İsrail ordusunun yeniden konuşlandırılması ve konumlandırılması için hazırladığı çekilme haritasında ısrar etmesi nedeniyle, karmaşık zorluklarla karşı karşıya olduğunu bildirdi. Bu plan, İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nin yüzde 40'ından fazlasında kalmasını öngörüyor, ancak Hamas bunu reddediyor.
Fransız Haber Ajansı AFP’ye konuşan kaynaklardan biri, ‘Hamas’ın müzakere heyetinin İsrail'in sunduğu haritaları kabul etmeyeceğini, çünkü bu haritaların Gazze Şeridi'nin yaklaşık yarısının yeniden işgalini meşrulaştırdığını ve İsrail'in insani olduğunu söylediği ve Gazze Şeridi'nin güneyinde yer alacak ve yaklaşık 600 bin Filistinliyi barındıracak olan şehre atıfla Gazze Şeridi'ni Nazi kampları gibi geçiş noktaları ve seyahat özgürlüğü olmayan izole bölgeler haline getirdiğini’ vurguladı.
Diğer kaynak, Hamas'ın İsrail güçlerinin 2 Mart'tan sonra, yani iki ay süren ateşkesin çökmesinden sonra yeniden kontrol altına aldığı tüm bölgelerden çekilmesini talep ettiğini belirtti. İsrail’i, ‘soykırım savaşını sürdürmek için oyalamaya devam etmek ve anlaşmayı engellemekle’ suçladı.
Kaynak, Katarlı ve Mısırlı arabulucuların ‘taraflara, ABD Başkanı Donald Trump'ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un Doha'ya gelene kadar çekilme müzakerelerini ertelemelerini’ istediklerini, ancak ‘yardımlar ve esir takası konusunda ilerleme’ kaydedildiğini belirtti.
ABD merkezli haber sitesi Axios, bazı kaynaklardan, ABD'nin Hamas'tan İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden çekilmesini tartışmayı ertelemesini ve diğer konulara geçmesini istediğini, böylece esir takası anlaşması müzakerelerinin çökmesini önlemeye çalıştığını aktardı.
Yaralıları Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta bulunan Kızıl Haç kliniğine taşıyan Filistinliler (AFP)
Reuters, cumartesi günü Filistinli ve İsrailli kaynaklardan benzer bir doğrulama aktardı. Doha görüşmelerinin, İsrail’in Gazze Şeridi’nden çekilmesi konusunda tıkanma yaşadığını, Hamas Hareketi’nin İsrail'in önerdiği çekilme haritalarını reddettiğini, çünkü bu haritaların toprakların yaklaşık yüzde 40'ını İsrail kontrolünde bırakacağını, bunların arasında güneydeki Refah bölgesi ve Gazze'nin kuzeyindeki ve doğusundaki diğer bölgelerin de bulunduğunu belirtti. Kaynaklar, ‘görüşmelerin devam etmesinin beklendiğini’ ifade ettiler.
Mısır Dışişleri Konseyi üyesi Reha Ahmed Hasan, İsrail'in, güneydeki Morag Ekseni de dahil olmak üzere birçok yerden çekilmeyerek Filistinlileri sürmeye devam etmek gibi kendi şartlarını dayatmak istediğini düşünüyor. Kuzey bölgesini askeri olarak kontrol altına alarak buradaki nüfusu sürme olasılığı olduğunu ifade eden Hasan, böylece ateşkes sona erdikten sonra Filistinlilerin sürülmesinin kolaylaşacağına dikkati çekti. Hasan, ABD'nin İsrail'e baskı yapmamasının müzakerelere zarar verdiğini ve bu tür konuların ertelenmesinin bir fayda sağlamayacağını, bunların erken çözülmesi gerektiğini, çünkü bu konuların belirleyici olduğunu vurguladı.
Hasan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Anlaşmaya varılmasının gecikmesi, engellerin devam etmesi ve Filistinlilerin hedef alınması nedeniyle, direnişin İsrail'e teslim olmasını isteyen bir manevra ile karşı karşıya olduğumuzu düşünüyoruz ve Hamas bunu kabul etmeyecektir. ABD’nin İsrail'e baskı yapmaktan başka seçeneği yok. Özellikle Kahire'nin talep ettiği Mısır sınırındaki Philadelphia (Salahaddin) Koridoru’ndan çekilme gibi henüz çözülmemiş ve belirsizliği devam eden başka konular da var.”
Filistinli siyasi analist Nizar Nazzal, Hamas'ın talebi olan İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesinin gerçekleşmemesi halinde bunun müzakereleri engelleyebileceğini düşünüyor. Nazzal, çekilme maddesinin ertelenmesinin müzakereleri kurtarmak için yapılan bir girişimden ibaret olduğunu ve Netanyahu hükümetinin çekilme gibi siyasi konularda taviz vermediği sürece, Washington veya İsrail'in iddia ettiği gibi anlaşmanın yakın zamanda imzalanmayacağını belirtti.
Cuma günü ABD ziyaretinden dönmeden önce, ABD Başkanı Donald Trump ile bir araya gelen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, perşembe günü yaptığı açıklamada, “Birkaç gün içinde (anlaşmayı) tamamlayabileceğimizi umuyorum” ifadelerini kullandı.
Geçtiğimiz hafta Beyaz Saray'da Netanyahu ile iki kez görüşen Trump, yakın zamanda ateşkes sağlanacağına dair açıklamalarını yineledi ve bu haftayı (yani birkaç gün sonra) olası bir tarih olarak belirledi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da perşembe günü yaptığı açıklamada, anlaşmaya varılması konusunda ‘büyük umutları’ olduğunu söyledi.
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye’ye düzenlediği hava saldırısının ardından yükselen dumanlar (AFP)
Ancak sahada durum bu umutların aksine gelişiyor. Gazze Sivil Savunma Sözcüsü Mahmud Basal yaptığı açıklamada cumartesi günü 20'den fazla Filistinlinin öldüğünü ve İsrail ordusunun son 48 saat içinde Gazze Şeridi'nde ‘yaklaşık 250 terörist hedefi vurduğunu’ söyledi.
Hamas, İsrail ordusuna karşı operasyonlarını sürdürürken, İsrail ordusu cuma günü, Gazze'nin güneyindeki Han Yunus kentinde çıkan çatışmalarda Golani Tugayı'na bağlı keşif biriminden bir subayın öldürüldüğünü, ayrıca Gazze'nin kuzeyinde çıkan çatışmada iki askerin yaralandığını açıkladı. Bu açıklamadan iki gün önce Gazze'nin güneyinde kaçırılmak üzere olan bir İsrail askerinin öldürüldüğü bildirilmişti.
Birleşmiş Milletler (BM), cumartesi günü yaptığı ortak açıklamada, Gazze'deki yakıt kıtlığının kritik seviyelere ulaştığı konusunda uyarıda bulundu. BM’nin aralarında İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA), Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Dünya Gıda Programı (WFP) da bulunduğu yedi ayrı kuruluşu tarafından yapılan ortak açıklamada, “Yakıt, Gazze'de hayatta kalmanın bel kemiğidir” denildi.
Bu olumsuz gelişmeler devam ederken Reha Ahmed Hasan, Trump'ın dün değil, bugün bir anlaşma sağlayabileceğini düşünüyor. Hasan’a göre ABD'nin tutumu, İsrail'e baskı uygulayarak bir anlaşma sağlamaya ve Gazze'yi yerinden etme ve yok etme planlarından vazgeçmeye yönelik gerçek bir adım atarak tüm bu sorunları sona erdirebilir.
Bu görüşe katılan Nizar Nazzal da Washington'ın, Nobel Barış Ödülü almayı uman Trump'ın çabalarının başarısız olmaması için müdahale edeceğini ve Netanyahu'yu daha geniş çaplı yayılma haritasını kabul etmeye zorlayacağını (bu cümle tuhaf geldi ama böyle yazıyordu) vurguladı. Ateşkes yapılmaması halinde İsrail Başbakanı’nın popülaritesinin daha da zarar göreceği ve İran'a karşı savaşından elde ettiği son siyasi kazanımlarını kaybedebileceği uyarısında bulunan Nazzal, bu nedenle Netanyahu'nun çıkarlarına en uygun olanın anlaşmayı geçici olarak kabul etmek olduğunu belirtti.
