ABD, Libya’daki çatışmanın tarafları arasında arabuluculuk yapıyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ve İtalya’nın Trablus Büyükelçisi Giuseppe Buccino Grimaldi
Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ve İtalya’nın Trablus Büyükelçisi Giuseppe Buccino Grimaldi
TT

ABD, Libya’daki çatışmanın tarafları arasında arabuluculuk yapıyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ve İtalya’nın Trablus Büyükelçisi Giuseppe Buccino Grimaldi
Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ve İtalya’nın Trablus Büyükelçisi Giuseppe Buccino Grimaldi

ABD'nin Trablus Büyükelçisi ve Libya Özel Temsilcisi Richard Norland, Libya’da iktidar için çekişen iki hükümetin iki başkanı arasındaki arabuluculuk hattına tekrar girdi.
Norland dün yaptığı açıklamada, Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ve Tobruk’taki Temsilciler Meclisi tarafından Başbakan atanan Fethi Başağa ile telefon görüşmeleri yaptığını bildirdi.
Büyükelçi, Dibeybe ve Başağa’nın şiddetten kaçınmak ve ‘trajik ölümlerin’ ardından ülkede sükunet yollarının bulunması konusunda kararlı olduklarını belirtti.
Norland bu ifadeler ile başkent Trablus ve Misrata’da 3’ü sivil 16 kişinin ölümüne ve 52 kişinin yaralanmasına yol açan son çatışmalara atıfta bulundu.
Norland, Başağa’nın silahlı gruplar tarafından siyasi ifade haklarının tehdit edilmesinin yanı sıra Dibeybe’nin kamu düzenini bozacağını düşündüğü adımlarıyla ilgili endişelerini karşı tarafa aktardığını vurguladı.
Meşruiyet konusunun sadece seçimlerle çözülebileceğinin altını çizen Norland, söz konusu telefon görüşmelerinde seçimlere bir an önce ivme kazandırmak için atılabilecek olası adımları da ele aldı.
Başağa ise, siyasi kargaşayı durdurmak için birlikte çalışma gereği konusunda Norland ile hemfikir olduğunu söyleyerek, yolsuzluk yapanlar ve bozguncuların asla reformcu olamayacağını belirtti.
Başağa, Libya devletini boğan ve kalkınmasını engelleyen yolsuzluk çetesinden kurtulmalarını sağlayacak özgür ve adil seçimlerin yapılması ve sivillerin güvenliğinin korunması konusunda istekli olduğunu söyledi.

Başağa hükümetinin Sağlık Bakanı: Saldırıya uğramadım
Başağa hükümetinin Sağlık Bakanı ve resmi sözcüsü Osman Abdulcelil, saldırıya uğradığı veya arabasının çalındığına dair haberleri yalanladı.
Abdulcelil, “Bu haber önceki gün Zaviye’de düzenlenen Batı Bölgesi Faaliyetleri Forumu’nu bozmayı amaçlayan taraflarca yayılıyor” dedi.
Ancak Zaviye şehrinin İleri Gelenler Meclisi bu toplantıyı reddetti ve şehirdeki tüm devrimcilerin liderlerini çekişme ve çatışmadan kaçınmaya çağırdı.

Dibeybe, İtalya’nın Trablus Büyükelçisi ile görüştü
Dibeybe, İtalya’nın Trablus Büyükelçisi Giuseppe Buccino Grimaldi ile ülkenin siyasi durumu ve devreye alınan bir dizi ortak ekonomik konu hakkında görüştüğünü söyledi.
Milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin bir an önce yapılmasının gerekli olduğunu ifade eden Dibeybe, İtalyan Büyükelçi’nin ülkede petrol üretiminin yeniden başlamasından memnun olduğunu söyledi.
Ancak, Petrol Hilali Bölgesi’nin ileri gelenleri, Ulusal Petrol Kurumu’nun (NOC) görevden alınan başkanı Mustafa Sanallah’ın görevine iade edilmeye çalışılması durumunda petrol sahaları ve limanları yeniden kapatmakla tehdit etti.

Trablus’ta gerilim sürüyor
Trablus’ta görevden alınan Askeri İstihbarat Dairesi eski Başkanı Usame el-Cuveyli’ye bağlı silahlı konvoyların hareketinin gözlemlenmesinin ardından şehirde askeri ve güvenlik gerilimi devam etti.
Dibeybe hükümetine bağlı Sosyal İşler Bakanlığı’ndan bir ekip, Trablus’un doğusunda çatışmalara sahne olan bölgelerdeki hasarı tespit etmeye ve halkın acil ihtiyaçlarını belirlemeye başladı.
Bakanlık, bu bölgelerdeki çocuk ve yaşlılar başta olmak üzere ailelere psikososyal destek sağlamak için bir ekip oluşturulduğunu bildirdi.

Nazuri ve Haddad’ın görüşmesi bekleniyor
Halife Hafter liderliğindeki Ulusal Ordu Genelkurmay Başkanı Abdurrezzak en-Nazuri’nin Dibeybe başkanlığındaki Ulusal Birlik Hükümeti’ne bağlı Genelkurmay Başkanı Muhammed el-Haddad ile 5+5 Ortak Askeri Komite’nin huzurunda Çarşamba günü görüşmesi bekleniyor.
Bu toplantıya hazırlık olarak, Nazuri dün Racma’daki Ulusal Ordu karargahında Askeri Komite üyeleri ve askeri yetkililer ile bir araya geldi.
Haddad, askeri kurumun birleştirilmesi ve ateşkes sağlanmasını görüşmek üzere 5+5 Ortak Askeri Komite’nin toplantıları çerçevesinde geçen Pazartesi günü Trablus’ta Nazuri ile görüştü.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.