Sudan’da sivil siyaset kanadından ‘Özeleştiri Çalıştayı’

Sudan'da ordunun yönetime el koymadan önceki eski iktidar koalisyonu ortağı olan Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) yönetimin sivil kanadını temsil ediyordu. ÖDBG askeri darbe öncesi iktidar deneyimlerini değerlendirmek üzere başkent Hartum'da bir “özeleştiri çalıştayı” düzenlendi.

Çalıştayda ÖDBG’nin yaptığı ve sorumluluğunun bir kısmını üstlendiği en büyük hatalar şöyle sıralandı: Güvenlik, askeri reformda başarısızlık, orduda, güvenlikte ve poliste tecrit edilmiş sistemin güçlendirilmesine son verememek. Tüm bu hatalar darbecilerin sivil geçişi baltalamak için planlarını uygulamasını kolaylaştırdı.

Sudan Kongre Partisi lideri Ömer ed-Dakir, “Hata yaptığımızı kabul ediyor, bunun için halkımızdan özür diliyoruz ve önümüzdeki dönemde bunları telafi için gerekli tüm önlemleri alacağımızı taahhüt ediyoruz. Çalıştay geçiş dönemini eleştirmeye yönelik ciddi bir girişimdir. Tüm geçiş dönemlerinde, tuzaklar ve hatalar beklenir. Ancak bu konuda sessiz kalmak kabul edilemez ve buna güçle karşı çıkılmalıdır. Hatalı uygulamaları düzeltmek, pozitifleri geliştirmek ve bunları önerilen anayasa bildirgesine dahil etmek için çalıştayın tavsiyelerini bir çalışma programına dönüştüreceğiz.”

Çalıştayın tavsiyeleri ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Milli Ümmet Partisi lideri Rabah es-Sadık el-Mehdi ise şunları söyledi: “Özgürlük ve değişim, hatalar yapmıştır ve bunlar için özür dilemeli ve tekrarlanmayacağına dair garantiler vermelidir. Güvenlik ve askeri reformu birinci öncelik olarak benimsemekteki başarısızlık, Özgürlük ve Değişim'in, feshedilen Askeri Meclisin Savunma ve İçişleri Bakanlıklarını devralmayı kabul etmesi ve atamalarda hatalar yapması kamu hizmetinde kurumsal reformu zayıflattı, yargı ve kovuşturmayı tecrit edilmiş rejimin mirası olarak bıraktı ve darbe planlarını kolaylaştırdı. Medyaya ilginin olmaması ve sokakla iletişimin olmaması, profesyonel Sudanlı ve yabancı güvenlik kurumlarının suç ortaklığıyla, devrim karşıtı güçlerin önderlik ettiği şiddetli dezenformasyon kampanyalarını hazırladı. Hedef geçiş dönemini şeytanlaştırmak ve devrimin çeşitli bileşenlerini birbirinden ayırmak için devrimin figürlerini ve sembollerini yok etmek.”

Çalıştay, geçiş dönemini, devrime ve sivil-demokratik dönüşüme bağlılıkları, yetkinlikleri ve liderlik yetenekleri olması şartıyla her yerde geçişe öncülük eden kişiliklerin varlığını gerektiren mükemmel bir siyasi görev olarak tanımlamayı önerdi.

Çalıştayın açıklamasına göre önceki geçiş döneminden öğrenilen derslerden biri, sivillerin askeri güçlere karşı verdikleri ana akım mücadelede küçük ve yan çatışmaların üstesinden gelmeleridir. Siviller bu güçlerin hepsini zayıflatmalı ve güç dengesini kendi lehlerine çevirmelidir. ÖDBG direniş komiteleri, profesyoneller ve talep organları da dahil olmak üzere tüm sivil güçlerle istişarelerin başlatılması çağrısında bulundu. Hedef, yeni bir direniş cephesi oluşturmak, devrimci güçlerin birliğini, önceki hatalardan kaçınan ve kurum, şeffaflık ve hesap verebilirliği sağlayan yeni bir siyasi pakt yoluyla sağlamak.

Çalıştay ayrıca, güvenlik ve askeri kurumlarda yetkilendirmenin kaldırılması, bu kurumların milliyetçi kurumlara dönüştürülmesi ve siyasi ve ticari süreçten uzak tutulması gerektiğini vurguladı.

Çalıştayın önerileri arasında, Yasama Konseyi, Anayasa Mahkemesi, Yüksek Yargı Konseyi ve komisyonlar dahil olmak üzere geçiş makamı kurumlarının oluşturulması, katılımın, hesap verebilirliğin ve anlaşmazlıkları çözmek için kurumsal mekanizmaların sağlanması yer aldı.

Bu bağlamda, ÖDBG Çalıştayı, direniş komitelerinin tüzüklerine dayalı, anayasal belgedeki eksikliklerin giderilmesi ve tecrit edilmiş olanın ortadan kaldırılmasını açıkça öngören bir anayasa bildirgesine ulaşmak için tüm devrim güçleriyle istişarelerde bulunulmasını tavsiye etti.

Aynı bağlamda, uluslararası meşruiyet, iyi komşuluk ve menfaat alışverişine bağlı kalmak kaydıyla, Sudan halkının ulusal çıkarları doğrultusunda dış politika belirlenmesi çağrısında bulunan çalıştaya göre deniz güvenliği kıyıdaş ülkelerle ilgili olmalı ve bölgede başka hiçbir gücün üs, güvenlik veya askeri varlık kurmasına izin verilmemeli. Çalıştay, Dışişleri Bakanlığı'nın yurtdışındaki çalışmalara öncülük etmesi ve dış politika liderliğindeki çoklu pozisyonların engellenmesi gerektiğini savunuyor.

Barış dosyasına gelince, çalıştay, Abdulaziz el-Helu ve Abdulvahid en-Nur hareketleriyle müzakere edilmesinin ve Cuba Barış Anlaşması'nın taraflarıyla mutabık kalınarak gözden geçirilmesinin gerekliliğini tavsiye etti.

Sivil hükümet, krizin köklerine dokunan barış sürecinden sorumlu olmalıdır. Özgürlük ve Değişim Güçleri ile Demokratik Gazete'nin düzenlediği 4 gün süren çalıştaya Değişim Partilerinin 12 lideri katıldı. Önceki geçiş hükümetinde bakanlık görevlerinde bulunan anayasa hukukçuları ve çeşitli alanlardaki Sudanlı uzmanlar değerlendirmeleriyle çalıştaya katkıda bulundu.